HARVARD UNIVERSITY

Ernst Mayr Library
of the Museum of
Comparative Zoology

Redaktie : Dr. J.-P. Borie (Compiègne, France), T. Garrevoet (Antwerpen), B. Goater (Chandlers
Ford, England), Dr. K. Maes (Gent), Dr. K. Martens (Brussel), A. Olivier (Antwerpen), H. van
Oorschot (Amsterdam), D. van der Poorten (Antwerpen), W.0. De Prins (Antwerpen).
Redactie-adres : W.0. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium).

Uitgegeven met steun van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Dienst Onderwijs
Jaargang 24, nummer 1 1 maart 1996

Microbisium brevifemoratum (Ellingsen, 1903), een
nieuwe soort voor de Belgische fauna (Arachnida,
Pseudoscorpiones: Neobisidae)

Hans Henderickx

Abstract. Microbisium hrevifemoraitim (Ellingsen, 1903), a new species for the Belgian fauna
(Arachnida, Pseudoscorpiones: Neobisidae)

Some specimens of Microbisium brevifemoratum (Ellingsen, 1903) were found in the nature reserve "De
Liereman" at Oud-Tumhout (prov. Antwerpen, Belgium). This species was never mentioned before from
Belgium. The species lives in wet, acid biotopes with Sphagnum and is distributed in North and Central
Europe.

Résumé. Microbisium brevifemoratum (Ellingsen, 1903), une espèce nouvelle pour la faune beige
(Arachnida, Pseudoscorpiones; Neobisidae)

Quelques exemplaires de Microbisium brevifemoratum (Ellingsen, 1903) furent trouvés dans la réserve
naturelle "De Liereman" a Oud-Tumhout (prov. Anvers, Belgique). Cette espèce, mentionnée ici pour la
première fois de Belgique, vit dans des biotopes humides et acides avec Sphagnum. La distribution comprend
I'Europe septentrionale et centrale.

Key words: Microbisium brevifemoratum - Pseudoscorpiones - faunistics - Belgium.

Henderickx, H.: Hemelrijkstraat 4, B-2400 Mol.

In het najaar van 1995 werd het strooisel van een aantal, door de warme zomer
uitgedroogde, vennen van Mol en Oud-Turnhout onderzocht op in vertebraten. Er werd
gebruik gemaakt van een zeef met een maasgrootte van 25 mm^ De partikels die door de
mazen passeerde, werden gescheiden van grof materiaal uit de strooisel laag, mos en
humus. Dit materiaal werd later verder gezeefd en gecontroleerd op de aanwezigheid van
o.a. pseudoschorpioenen.

In een ven van het gebied "De Liereman" te Oud-Turnhout (prov. Antwerpen)

Phegea24{\){\.\\\.\996)\ 1

/»A-t>v//t^///ora//y/« (Ellingsen, 1903), Oud-Tumhoiit (prov. Antwerpen) 19

XI. 1995, leg.

H.

Figuur 2: Microhisium hrevijcmoralum (Ellingsen, 1903), cephalothorax met aanduiding van het epistoma.

Phegea 24 ( 1 ) ( 1 .III. 1 996); 2

werden naast enkele tritonymfen en imago's van Neobisium carcinoides (Hermann, 1804)
ook enkele exemplaren aangetroffen die behoorden tot Microbisium brevifemoratum
(Ellingson, 1903) (Neobisidae) (fig.1), een soort die nog niet gesignaleerd werd uit
België. Volgens Beier (1963) komt ze vrijwel uitsluitend voor in Sphagnum van heiden
en moerassen, in zeer vochtige, zure biotopen. De soort is bekend van Denemarken,
Finland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Zweden, Zwitserland, van enkele plaatsen in
Rusland en West-Duitsland (Heurtault pers. med.. Beier 1963).

Kenmerkend voor deze soort is de aanwezigheid van een epistoma in de vorm van
een gelijkzijdige driehoek (fig. 2) en de regelmatige vorm van de tanding op de pedipal-
penschaar. De femur is korter dan de cephalothorax, een kenmerk waaraan de soort zijn
naam te danken heeft. Bijzonder is de aanwezigheid van een gereduceerd aantal (3 in
plaats van 4) trichobothria op de beweegbare vinger van de pedipalp. Bij de meeste
Neobisidae duidt dit op een nymfaal stadium (tritonymf).

Dankwoord

Met dank aan Aline Raeymaekers en de familie Dekeuninck voor de hulp bij het
zeven van de stalen, aan Léon Baert, Dr. Jacqueline Heurtault en Willy De Prins voor de
waardevolle informatie.

Literatuur

Beier, M„ 1963. Ordnung Pseudoscorpionidea (Afterskorpione). - Bestimmungshücher Bodenfauna Europas 1:1-
313. Akademia Verlag, Berlin.

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 3

Boekbesprekingen

Licht, W.; Sirüucher am WaUranJ, in Hecken und Gehüschen.

9,5 X 17,5 cm, 96 pagina's, 102 kleurenfoto’s, 32 afbeeldingen in kleur, Franckh-Kosmos Verlags-HmbH &. Co.,
Postfach 10 60 1 1, D-70049 Stuttgart, gebonden, 1995, DEM 9,80 (ISBN 3-440-06434-4).

Er bestaan vele flora’s en boeken over bomen terwijl boekjes over struiken niet zo’n
voor de hand liggende zaak zijn. Daarin brengt deze publicatie dus verandering. In de
natuurgids worden 76 soorten struiken behandeld die men in de vrije natuur of in
parken kan aantreffen. Van al deze soorten worden één of meer kleurenfoto’s
afgebeeld zodat een zekere determinatie zonder al teveel moeite mogelijk is. Deze
foto’s stellen meestal bloeiende struiken voor. Deze zijn in het boekje volgens de
bladstand gerangschikt, wat met een handige kleurencode wordt aangegeven. Soorten
die met elkaar kunnen worden verwisseld, worden steeds op tegenoverliggende
bladzijden afgebeeld. De foto’s zijn zonder meer van goede kwaliteit.

De tekst onderaan elke bladzijde handelt over de typische kenmerken van de behan-
delde struik en geeft verder informatie over de standplaats, de bloeitijd, de hoogte, de
vrucht en allerlei wetenswaardigheden zoals de ecologische betekenis van struiken en
de gebruiksmogelijkheden van de vruchten en andere plantedelen. Omdat sommige
vruchten van struiken giftig kunnen zijn, wordt dat telkens met een symbool aangege-
ven. Op de voorflap staan alle giftige bessen trouwens bij elkaar in kleur afgebeeld.

Op de achterflap staan verschillende groeivonnen van struiken afgebeeld (onder-
scheid tussen boom en stniik, halfstruik, klimstniik enz.) en wordt de kleurencode
volgens bladstand en -rand uitgelegd.

Dit handige boekje, dat in elke jaszak of wandeltas past, is een uitstekende hulp voor de determinatie van stniiken.
Omdat het niet geplakt, maar gebonden is, zal het langer kunnen meegaan dan menig ander gelijkaardige publicatie.

W.0. De Pnns

Wirth, V.; Flechlenflora.

12 X 18,5 cm, 661 p., 63 tekstfiguren, UTB 1062, Verlag Eugen Ulmer, Postfach 70 05 61, D-70574 Stuttgart,
paperback, 1995, DEM 39,80 (ISBN 3-8252-1062-6).

Deze tweede, verbeterde en uitgebreide editie verscheen 1 5 jaar na de eerste druk. Met het huidige boek is het
mogelijk de ruim 1500 verschillende soorten korstmossen te detennineren die in Centraal-Europa voorkomen. Het
werk bestaat dan ook hoofdzakelijk uit detennineertabellen waarbij het onmiddellijk opvalt dat er naar verhouding
weinig figuren zijn opgenomen. Dit komt omdat het detennineren van korstmossen niet een klus is die men eventjes
klaart, maar degelijk onderzoek vereist waarbij meennaals naar een binoculair moet gegrepen worden en waarbij in
vele gevallen doorsnedèn door de plantjes, voornamelijk de vruchtjes, moeten gemaakt worden.

Tegenover de eerste uitgave werd een hele reeks nieuw ontdekte soorten opgenomen. Verder werd een nieuw
hoofdstuk over de chemie van de korstmossen geschreven. De verspreiding en het voorkomen werd bij vele soorten
nauwkeuriger aangegeven. Anderzijds werden sociologische gegevens weggelaten om plaats te maken voor de
nieuw opgenomen soorten.

In het inleidend deel wordt uiteengezet hoe men het best kan te werk gaan bij het detennineren van
korstmossen. Tevens staan er allerlei bijzonderheden over hun bouw, chemische samenstelling, het voorkomen en
de verspreiding (geografisch en verspreiding in de hoogte). De gebruikte vaktermen en afkortingen worden duidelijk
uitgelegd. Omdat het boek hoofdzakelijk uit detennineertabellen bestaat, wordt hun gebruik met een voorbeeld
verklaard.

Het zal duidelijk zijn dat dit boek niet voor de oppervlakkige natuurliefhebber geschikt is, maar wel voor de
degelijke onderzoeker die van korstmossen zijn studieobject wil maken. Ook mensen die in andere disciplines
werkzaam zijn, maar een zekere detenninatie van korstmossen wensen, kunnen dit boek met succes raadplegen.

W.0. De Prins

Phegea 24 (1) (UIL 1996): 4

Notes on the taxonomie status and supposed biogeo-
graphic affinity of the Pseudochazara anthelea
(Hübner, [1824]) populations from Kipros (Cyprus)
and from the Greek island of Kós (Lepidoptera:
Nymphalidae Satyrinae)

Alain Olivier

Samenvatting. Beschouwingen over de taxonomische status en veronderstelde biogeografische
verwantschap van de Pseudochazara anihelea (Hübner, [1824]) populaties van Kipros (Cyprus) en die van
het Griekse eiland Kós (Lepidoptera: Nymphalidae Satyrinae)

Rebel beschreef in 1916 Pseudochazara anihelea acamanihis van het eiland Kipros (Cyprus) en somde een
reeks kenmerken op welke de erkenning van dit taxon zouden rechtvaardigen. Dezelfde auteur vermeldde
deze zelfde ondersoort voor de eerste maal van het Griekse eiland Kós in 1936, waarbij een bijzondere
biogeografische affiniteit tussen de populaties van beide eilanden werd gesuggereerd. De diverse kenmerken
van P. anihelea acamanihis worden kritisch getoetst en blijken, na vergelijking met uitgebreid materiaal uit
Turkije en de Oostelijke Egeïsche eilanden, binnen de normale variatie van de nominaatvorm te vallen.
Bijgevolg wordt P. anihelea acamanihis onder deze gesynonimiseerd en wordt bovenvermelde biogeografi-
sche affiniteit geïnvalideerd.

Résumé. Considérations a propos du statut taxonomique et de l'affinité biogéographique supposée
des populations de Pseudochazara anihelea (Hübner, [1824]) de Kipros (Chypre) et de l'ïle grecque de Kós
(Lepidoptera: Nymphalidae Satyrinae)

Rebel décrivit en 1916 Pseudochazara anihelea acamanihis de l'ïle de Kipros (Chypre) et énumérait une série
de caractéristiques qui justifieraient la reconnaissance de ce taxon. Le même auteur rapporta cette même
sous-espèce pour la première fois de l'ïle grecque de Kós en 1936, suggérant ainsi une affinité biogéographi-
que particulière entre les populations de ces deux ïles. Les divers caractères de P. anihelea acamanihis sont
évalués de fa9on critique et, après comparaison avec un matériel nombreux de Turquie et des ïles égéennes
orientales, ceux-ci se révèlent faire partie de la variation normale de la fonne nominative. Par conséquent, P.
anihelea acamanihis est synonymisé sous celle-ci et l'affinité biogéographique postulée ci-dessus est
invalidée par 1a même occasion.

Key words: Pseudochazara - anthelea - acamanihis - Kipros (Cyprus) - Kós - biogeographic
affinity.

Olivier, A. : Luitenant Lippenslaan 43 B 14, B-2140 Antwerpen.

Introduction

In 1916, Rebel described a subspecies of Pseudochazara anthelea from the island of
Kipros (Cyprus) as "Satyrus anthelea (Hb.) acamanthis n. subsp.". The differentiating
characters, according to this author, are :

- the shorter wings [smaller size ?] ("der kurzen Flügelform")

- the sharply defmed proximal border of the [forewing] postdiscal band in the female
("scharfen Begrenzung der Auftenbinde (...). Beim Weibehen ist die tief ockergelbe
AuBenbinde basalwarts ebenso scharf und ununterbrochen begrenzt ...")

- the postdiscal band on upperside hindwing is reduced to a small orange patch in the
females ("Auf den Hinterflügeln fmdet sich nur ein kleiner ockergelber AuBenfleck")

- a narrow white postdiscal band in the males ("Beim Mannchen ist die weiBe
AuBenbinde ebenso schmal ...")

- in the males, the postdiscal [forewing] ocelli are larger than in nominotypical anthelea
in the males ("die beiden Augenflecke der Vorderflügel sind (...) gröBer als bei Anthelea-
Stammform) and the space in between is invaded by blackish brown ("Ihr Zwischenraum
ist wie bei Amalthea schwarzbraun ausgefüllt")

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 5

Rebel (loc. cit.) further noted its resemblance with P. anthelea amalthea (Fri-
valdszky, 1845) in its smaller size, the narrowness of the postdiscal band and the larger
postdiscal ocelli in the male, the basally closed postdiscal band on forewing and the
reduced postdiscal area on hindwing in the female. P. anthelea amalthea indeed shows
these features to an extreme degree. This taxon, that occurs on Kriti (Crete) - its type-
locality - and also in mainland Greece and the Southern Balkans, further differs constantly
from all the other described subspecies in the white colour of the postdiscal band in the
female. Therefore it will not be considered further in the present discussion.

Subsequent authors have not questioned the validity of P. anthelea acamanthis until
van Oorschot, van den Brink & van Oorschot (1987) studied its status again in a taxono-
mie revision of P. anthelea, whereby they designate a lectotype for P. anthelea acaman-
this. These authors noted that the wingspan of the males in this subspecies cannot be used
as a relevant difference with the subspecies anthelea and further found the postdiscal
band on the forewing upperside in the females to be inwardly closed in 19 examined
specimens, while they found an open condition in 14 specimens. Additionally, they
noticed that the area between the apical ocellus and the apex of the forewing upperside is
completely blackish brown in all but one of the 22 male specimens of acamanthis they
examined. They conclude that "the absence of the white spot in the apical area and the
narrow postdiscal band in the males give reason to agree reluctantly with Rebel in
appointing subspecific rank to the Cyprus population".

Finally, Olivier (1993) expresses serious reservations about the validity of P.
anthelea acamanthis.

In 1936, Rebel reported this species for the First time from the island of Kós, making
the following remarkable statement: "Vier d' und ein frisches ? von der Insel Kos, Mt.
Dikeo, 8. VI., lassen sich von der zyprischen Form acamanthis nicht trennen. (...).
Zoogeographisch ist das Vorkommen der Art in der Form Zyperns auf dem koischen
Gebirge sehr bemerkenswert".

Subsequently, both Hartig (1940) and Bernardi (1961) also admit the presence of P.
anthelea acamanthis on Kós, while van Oorschot et al. (loc. cit.) state : "According to
Rebel acamanthis is also present on the Greek island of Kos, but we were not able to
verify this".

Aims of the present study

A particular biogeographic affinity between the faunas of the S.E. Aegean and
Kipros has been suggested on several occasions. Beside the present example, other ones
have been quoted for butterflies in the literature, all of these pertaining in peculiar to
Kipros and Ródos (see Olivier op. cit. for a discussion and evaluation of all these cases).
Recently, Olivier & Coutsis (1995) have discussed one possible example of such an
affinity between Maniola cypricola (Graves, 1928) from Kipros and M. halicarnassus
Thomson, 1990 from the Bodrum Peninsula (SW. Turkey) and Nissiros. More such
situations have been reported for other animal groups, e.g. Tipulidae (Diptera) and land
snails (Theowald & Oosterbroek 1990 ; Glaubrecht 1993, 1994).

Between 1986 and 1994, I had the opportunity to collect large series of P. anthelea
from Kipros as well as from the Eastern Aegean islands and the Bodrum Peninsula (the
bulk of this material is deposited in the VLCA collection) and to compare these to further
material from the Turkish mainland (also in the VLCA collection).

In the present contribution, the validity of the taxonomie status of P. anthelea

Phegea 24 (1) (1.III.1996): 6

Plate 1

Plate 1: l^.seuJocfuizara anihelcu aulhcleci {Hühner, [1824]): Males

1. Óros Karvoiini (Samos, Greece) (1 150m), 1 1. VI. 1988, leg. A. Olivier, in coll. VLCA. 2. Óros Karvoimi (Samos,
Greece) (1150m), 13. VI. 1988, leg. A. Olivier, in coll. VLCA. 3. Óros Karvoiini (Samos, Greece) (1150m),
17. VI. 1989, leg. A. Olivier, in coll. VLCA. 4-5. Óros Pelinéo (Hios, Greece) (1000-1297m), 22. VI. 1990, leg. A.
Olivier, in coll. VLCA. 6. Coruli valley, 12-25 km NE. Ispir, St. 1710 (Prov. Erzurum, Turkey) (1400m), 4-
12.VII.1991, leg. W. De Prins, D. van der Poorten & A. Riemis, in coll. VLCA. 7-8. 2-3 km N. Ortakent (Bodrum
Peninsula, Prov. Miigla, Turkey) (300-400m), 6.VI.1992, leg. A. Olivier, in coll. VLCA.

Fhegea 24 ( 1 ) ( 1 .III. 1 996); 7

Plate 2: Pscudochazaru iiniheica anihelea (Hiibner, [1824]): Males
1-2. Óros Dikeos (Kós, Greece) (400-800m), 28.V.1988, leg. A. Olivier, in coll. VLCA.
3-4. Óros Dikeos (Kós, Greece) (750-846m), 1 7. VI. 1 992. leg. A. Olivier, in coll. VLCA.
5-7. Platres (Kipros - Cyprus) (900-1000m), 7. VI. 1991, leg. A. Olivier, in coll. VLCA.

8. Lemithoii (Kipros - Cyprus) (I200m), 16.VI.I991, leg. A. Olivier, in coll. VLCA.

Phegea 24 ( 1 ) ( 1 .III. 1996): 8

Table I : Expression of the white postdiscal band on upperside forewing in Pseudochazara anfhelea anihelea
(Hübner, [1824]) males

Area of origin

Number of specimens
examined

Pd. band wide

1

Pd. band narrow

n

%

n

%

Turkey

37

36

97.30

1

2.70

Kipros (Cyprus)

40

18

45.00

22

55.00

Ródos

46

43

93.48

3

6.52

Kós

8

5

62.50

3

37.50

Samos

50

36

72.00

14

28.00

Hios

40

23

57.50

17

42.50

Table 2: Presence/absence of the white spot distally of the apical ocellus on upperside forewing in Pseudochazara
anihelea anihelea (Hübner, [1824]) males

Area of origin

Number of specimens
examined

Present

Absent

n

%

n

%

Turkey

37

36

97.30

1

270

Kipros (Cypnis)

40

11

27.50

29

7250

Ródos

46

43

93.48

3

652

Kós

8

8

100.00

0

0

Samos

50

43

86.00

7

1400

Hios

40

36

90.00

4

1000

Phegea 24 (1 ) (1 .III. 1996): 9

acamanthis will be examined critically and, as a corollary, the validity of the present case
suggesting a special biogeographic affinity as just mentioned.

Results and Discussion

Shorter wings/smaller size. Material from Kipros in no way differs from Anatolian
material (including the Eastern Aegean islands) in wing shape and van Oorschot et al.
(loc. cit.) found the wingspan of males from Kipros to fall within the range of variation of
nominotypical anthelea.

Females: condition of the postdiscal band on upperside forewing and extension of
the postdiscal band on upperside hindwing. In Turkish mainland material, a closed
postdiscal band is found in roughly 10 % of the females from all over the country. A
score of up to 30 % closed postdiscal band has been found in 49 specimens from the
Southern province of Antalya and up to 85 % in the east in the province of Elazig (41
specimens) (data from van Oorschot et al. loc. cit.). Olivier (op. cit.: 140, table 5) has
examined this condition in material from Kipros, as well as from several Eastern Aegean
islands including Ródos, Kós, Samos and Hios. The "closed" condition appeared to be the
most common in all samples investigated, and even more common in all Greek island
specimens (> 78 %) than in the Kipros material. Extreme phenotypes in both directions
("open" VS. "closed") have been illustrated by Olivier (op. cit.: 67-68, Plate 2) and
Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: Vol. 3, 238-239, Plate 67). It is clear that
the feature "closed condition" cannot be used as a differentiating character of the Kipros
population.

The expression of the postdiscal band on upperside hindwing varies to a great extent
within each population of P. anthelea anthelea (and P. anthelea acamanthis). It is
apparently positively correlated to the condition of the upperside forewing postdiscal
band.

Males: expression of the white postdiscal band on upperside forewing. The width of
the postdiscal band in the males is a quite variable feature , both individually and
geographically and, on many occasions, it appeared quite difficult to me to classify its
condition as either wide or narrow. It rather seems to vary more or less continuously from
narrow to wide. The resulting data on table 1 are therefore somewhat subjective, but
nevertheless interesting and worth consideration. Material from Kipros indeed reveals 55
% of the examined specimens of my own sample to have a narrow band (compare to
81.82 % of 22 specimens examined in this respect by van Oorschot et al. loc. cit.), which
is a higher score than in any other sample I examined. The (small) sample from Kós also
scores very high indeed, though less than the Hios sample, that includes 42.50 % of
"narrow-banded" specimens. At best one can say that the narrow-banded condition seems
more frequent on Kipros than in any examined Anatolian (including Eastern Aegean
islands) population, but it certainly is not a constantly differentiating character. Narrow-
banded specimens can indeed be met with , though in varying proportions, in any
population (see plates 1 and 2 of the present study).

Males: presence V5. absence of the white spot distally of the apical ocellus on
upperside forewing. As with the previous feature, the expression of this spot, when
present, varies continuously from almost non-existent to well-marked. On table 2, it is
scored as present even when barely visible. Even then, this spot is indeed absent in the
majority of the Kipros specimens (72.50 %), while the next highest absence score is only
14 % (Samos)! In the small Kós sample (n = 8), however, this spot was always present

PhegeaU{\){\.\\\.\996y. 10

(on plates I and 2, mostly specimens that lack it or show it in its most vestigial expressi-
on are shown; compare to Ólivier op. cit.: 67-68, Plate 2 and Hesselbarth et al. op. cit.:
Vol. 3, 238-239, Plate 67). This is the feature that characterizes the Kipros population
best, but here also the difference is only a quantitative one.

Males: size of forewing postdiscal ocelli (and darkening of the area in between).
This feature was not studied quantitatively, but a look at the specimens shown on plates 1
and 2 reveals that the Kipros material is in no way peculiar in this respect.

It may be concluded that, although the Kipros material shows some features at higher
frequencies than any of the remaining populations considered, none of these differentiates
it constantly. As a result, Satyrus anthelea acamanthis Rebel, 1916 is newly sunk in
synonymy under Pseudochazara anthelea anthelea (Hübner, [1824]).

Material from Kós is even less distinctive and falls in all respects within the range of
variation of nominotypical anthelea. Hence the statement of a special biogeographic
affmity between the populations of P. anthelea from Kipros and Kós is not supported at
all by the facts and thus is completely invalidated.

The following synopsis mentions all known literature records applying to this
species on both islands :

Pseudochazara anthelea anthelea (Hübner, [1824])

A. KIPROS (CYPRUS)

[Salyru.s] AnlheleaWh.:, Lederer 1855: 182.

Sal.\yrn.'\] Anthelea Hb.; Staudinger 1879: 283.

,Sa/.[vmv] anthelea Hb.; Heyne 1895: 543-544.

Satynes anthelea (Hb.) acamanthis Rebel 1916a: 96, 99-100 n. syn.

Satyms anthelea acamanthis Rbl.; Rebel 1916b: 85, 87, 89, 1 10.

Hipparchia anthelea Hhn.\himer 1920: 172, 189-190.

S.[atyn4s] anthelea Hbn. ... acamanthis Rbl.; Gaede 1930: 165.

[Satyrus] anthelea Hübner; Gaede 1931: 117.

[[Satyru.s] anthelea Hübner] ab. acamanthis Rebel; Gaede 1931: 118.

Satyrus anthelea acamanthis Kh\.\ Rebel 1936: 23-24.

Satyrus anthelea (Hb.) acamanthis Rbl.; Rebel 1939: 498, 508.

Pseudochazara anthelea acamanthis Rebel; Bretherton 1954: 209.

Pseudochazara anthelea acamanthis KébeV, Bemardi 1961: 187, 189, 201, 207, 208.

Pseudochazara amalthea Friv. {anthelea Hb.) ... Ssp. acamanthis Rebel; Bretherton 1966: 37.

P .[seudochazara] anthelea', Bemardi 1971: 30.

P.seudochazara anthelea acamanthis Rebel; Bretherton 1974: 2.

Satyrus antheleus Hb.; Georghiou 1977: 214.

P.seudochazara anthelea acamanthis Rebel, 1916; Parker 1983: 21, 22, 25, 34, 37, 50.

Pseudochazara anthelea acamanthis-. Broek 1987: 105, 107.

Pseudochazara anthelea acamanthis Ke.be\-, Hofmann & Rosé 1987: 137, 138-139.

P.seudochazara anthelea acamanthis (Rebei, 1914); van Oorschot, van den Brink & van Oorschot 1987: 91, 94-95.
P.seudochazara anthelea {Hübner)-, Coutsis i990: i2 [fig. 41], 14-15 [fig. 89].

P.seudochazara anthelea acamanthis Rebel, 1916; Manil 1990: 325, 329, 331, 333, 334, 335, 340-341 [Plate 1],
352-353, 356-357 [Plate 4], 372, 384.

P.seudochazara anthelea acamanthis (Rebel, 1916); Olivier 1993: 140, 141, 196, 202 [table 14], 204 [footnote (1)
under table 15], 208, 221,222.

P.seudochazara anthelea acamanthis [(Rebel, 1916)]; Hesselbarth, van Oorschot & Wagener 1995: 134, 962, 1113
[table 27],

B. KÓS

Satyrus anthelea acamanthis Rbl.; Rebel 1936: 23-24.

Satyncs anthelea {Hb.) acamanthis Kb\., Rebel 1939: 508.

S.[atyru.s] anthelea Hb. acamanthis Rib.; Hartig 1940: 226.

P.seudochazara anthelea acamanthis Rebel; Bemardi 1961: 189, [190], 194 [fig. 4], 201, 207, [209].

P.seudochazara anthelea Hübner; Bemardi 1971 : 28.

P.seudochazara anthelea {Huebner, [1824]); Olivier 1986: 113.

Phegeal4{\) {\.\W.\996)\ 11

P.seuJochazara anihelea anthelea {Hübner, [1824]); van Oorschot, van den Brink & van Oorschot 1987: 91, 94.

Pseudochazara anthelea anthelea (Hübner, [1824]); Olivier 1993: 140, 141, 199 [table 12],

Pseudochazara anlhcdea anihelea (Hübner, [1824]); Hesselbarth, van Oorschot & Wagener 1995: 962, 1113 [table

27],

Acknowledgment

I would like to thank Mr W.0. De Prins (Antwerpen) for the photographs (plates 1
and 2).

References

Bernardi, G. 1961. Biogéographie et spéciation des Lépidoptères Rhopalocères des iles méditerranéennes. -
Colloques hu. Cent. naln. Rech. .scient. 94: 181-215.

Bernardi, G. 1971. Biogéographie des Lépidoptères Rhopalocères des iles égéennes. - C.r. .somm. Séanc. Soc.
Biogéogr. 1971: 21-32.

Bretherton, R.F. 1954. A week's butterfly collecting in Cyprus. - Unfoniologi.sf 87: 207-21 1 .

Bretherton, R.F. 1966. A Distribution List of the Butterflies (Rhopalocera) of Western and Southern Europe. -
Tran.\. Soc. Br. Ent. 17: 1-94.

Bretherton, R.F. 1974. Butterflies in Cyprus, June 1973. - Eniomologi.si'.s Ree. J. Var 86: 1-5.

Broek, P.D. 1987. Insects in Cyprus, May/June 1985. - BuU atnal. Ent. Soc. 46: 103-108.

Coutsis, J.G. 1990. The female genitalia of butterflies in the genus P.seudochazara de Lesse (Lepidoptera:

Satyridae). - Entomologi.st'.s Gaz. 41: 5-16.

Gaede, M. 1930. Satyrus. In: Seitz, A. (Ed.): Die Gro.ss-Schmetterlinge der Erde (Suppl. I). - A. Kernen Verlag,
Stuttgart.

Gaede, M. 1931. Satyridae. In: Strand, E. (Ed.): Lepidopterorwn Catalogn.s Vol. XXIX. - W. Junk, Berlin.

Georghiou, G.P. 1977. The insect.s and tnite.s of Cypru.s. - Athens.

Glaubrecht, M. 1993. Die Landschnecke Levantina .spiriplana im Ostmediterran: Johanniter-Kreuzritter-These oder
Palaogeographie ? - Natur und Museum 123: 97-1 13.

Glaubrecht, M. 1994. Systematics and biogeography of A.s.syriella rechingeri (Gastropoda, Pulmonata, Helicidae)
on Karpathos, Greece. - Verh. naturwi.s.s. Ver Hamburg {fi.V .) 34: 373-384.

Hartig, F. 1940. Nuovi contributi alla conoscenza della fauna delle isole italiane delI'Egeo XIII. Conoscenza attuale
della fauna lepidotterologica dell'lsola di Rodi. - BoH. Lab. ent. agr Portici 18: 221-246.

Hesselbarth, G., Oorschot, H. van & Wagener, S. 1995. Die Tagfalter der Türkei unter Berücksichiigung der
angrenzenden Pander. - Selbstverlag Sigbert Wagener, Bochoit.

Heyne, A. 1895. In: Rühl, F. & Heyne, A. Die palaearktischen Gro.s.s.schmetterlinge und ihre Naturge.schichte.
Erste Band: Tagfalter. - Ernst Heyne, Leipzig.

Hofmann, P. & Rosé, K. 1987. Zur Rhopaloceren-Fauna Zypems (Lepidoptera). - Nachr. ent. Ver. Apollo (N.F.) 7:
133-141.

Lederer, J. 1855. Beitrag zur Schinetterlings-Fauna von Cypem, Beirut und einem Theile Klein-Asiens. - Verh.
zool. -bot. Ver. WienS: 177-254.

Manil, L. 1990. Les Rhopalocères de Chypre (Lepidoptera: Papilionoidea & Hesperioidea). - Linn. belg. 12: 313-
391.

Olivier, A. 1986. Spring butterflies on the Island of Kós (Greece) (Lepidoptera: Hesperioidea & Papilionoidea). -
Phegea 14: 109-114.

Olivier, A. 1993. 'The butterflies of the Greek i.sland of Ródos: taxonomy, faunistics, ecology and phenology with a
tentative .synthesis on the biogeography of the butterflies of Kriti (Crete), Karpathos, Ródos, the Ea.stem
Aegean i.slands and Ki pros (Cyprus) (Lepidoptera: He.sperioidea <Sc Papilionoidea). - Vlaamse Vereniging
voor Entomologie, Antwerpen.

Olivier, A. & Coutsis, J.G. 1995. Rhopalocera of Turkey 13. Sympatry and supposed gene exchange between
Maniola telme.s.sia (Zeiler, 1847) and Maniola halicartias.sus Tliomson, 1990 on the Bodmin Peninsula (SW.
Turkey) vs. evidence for their specific distinctness: two sides of the same coin (Lepidoptera: Nymphalidae
Satyrinae). - Entomobrochure 7: 1-60.

Oorschot, H. van. Brink, H. van den &. Oorschot, B. van 1987. Rhopalocera of Turkey. 3. Geographical variation of
P.seudochazara anthelea (Hübner) and description of P. anthelea .selcuki n. ssp. (Lepidoptera: Satyridae). -
Ent. lier, Am.st. 52: 149-156.

Parker, R. 1983. Tlie butterflies of Cyprus. - Entomologi.st'.s Gaz. 34: 17-53.

Rebel, H. 1916a. Ueber die Lepidopterenfauna Cypems. -./her wien. ent Ver. 26(1915): 93-100.

Rebel, H. 1916b. Die Lepidopterenfauna Kretas. - Annln. naturh. Mus. Wien 30: 66-172.

Rebel, H. 1936. Zoologische Ergebnisse einer Dodekanesreise von O. Wettstein 1935. Lepidoptera. - Sber. Akad.
Wi.ss Wien 145: 19-33.

Rebel, H. 1939. Zur Lepidopterenfauna Cypems. - Mitt. münch. ent. Ges. 29: 487-564.

Staudinger, O. 1879. Lepidopteren-Fauna Kleinasien's. - Horae Soc. ent. ro.s.s. 14: 176-482.

Theowald, B. & Oosterbroek, P. 1990. The zoogeography of the western Palaearctic Tipulidae (Diptera) X. The
Tipulidae of the easteni Mediterranean islands. - Bijdr. Dierk. 60: 171-180.

Turner, H.J. 1920. The butterflies of Cyprus. - 'Trans. ent. Soc. Lond. 1920: 170-207.

Phegea24{\){\.\\\.\996)\ 12

Additional butterfly records from the Greek islands
of Santonni and Siros (Lepidoptera: Papilionoidea)

John G. Coutsis

Samenvatting. Bijkomende meldingen van vlinders van de Griekse eilanden Santorini en Siros
(Lepidoptera: Papilionoidea)

De auteur venneldt enkele vlindersoorten van de Griekse eilanden Santorini en Siros die hij waarnam tijdens
enkele bezoeken in 1994 en 1995. Deze soorten werden niet eerder van deze eilanden vermeld.

Résumé. Des données additionelles sur les papillons des iles grecques de Santorini et Siros (Lepidop-
tera: Papilionoidea)

L'auteur mentionne quelques espèces de papillons qu'il a observées sur les ïles grecques de Santorini et Siros
lors des visites en 1994 et 1995 et qui n’ont pas encore été mentionnées avant.

Key words: Iphiclides podalirius - Maniola juriina - Melanargia larissa - Hipparchia senthes - Euchloe
ausonia - Santorini - Siros - faunistics.

Coutsis, J.G.: 4 Glykonos Street, GR-10675 Athens, Greece.

The paucity and banality of butterfly species in the Greek Cycladic islands - the
former most certainly due to the aridity of the region, the insular and small land masses
and the negative effects of persistent strong winds - have made these islands rather
unpopular to the collector, resulting in the scarcity of published butterfly records from
that area. It seems therefore appropriate to publish any such new records as they come by,
no matter how few they are and to what common and often widespread species they refer.

During a recent third visit to Santorini in June 1994, Iphiclides podalirius (Linnaeus,
1758) was captured at Fira and should now be added to the list of butterflies from that
island, presented by Coutsis (1992, 1994). The butterfly seems to be scarce on Santorini,
only two specimens having personally been recorded.

On a second visit to Siros in early May 1995, the following records made there are
additions to and verifications of the ones presented by Coutsis (1994).

Maniola jurtina (Linnaeus, 1758). Confirmed by genitalial examination. Found in
astronomical numbers, probably as a result of a population explosion, perhaps due to a
very wet winter and spring that had beneficial effects on the growth of graminaceous
plants upon which the larvae feed. Females have large orange-brown areas on all wings
upperside, very much as in populations from the other Cycladic islands.

Melanargia larissa (Geyer, [1828]). Five fresh males recorded from the hills SE of
the small town of Possidonia. This was a totally unexpected record, as this insect is so far
unknown from any of the Cycladic islands. The specimens do not seem to differ from
those of Southern Mainland Greece and the Peloponnese.

Hipparchia senthes (Fruhstorfer, 1908). Five males and two females, all in fresh
condition, captured on hills SE of Possidonia. Determination based on genitalia. The
specimens are large and bright and, as with those from other Cycladic islands, share
characters with the forms from Southern Mainland Greece and the Peloponnese.

Also present were large numbers of fresh second brood Euchloe ausonia (Hübner,

PhegealA{\){\m.\996)\ 13

Plate 1

Icm

1 . Melanargia larissa (Geyer, [1828]) \ 2. Hipparchia senthes (Fruhstorfer, 1 908) d*; 3. Maniola Jurtina (Linnaeus,
1758) ?; 4. Maniola jurtina (Linnaeus, 1758) d".

All specimens; Greece, Siros island, hills SE of Possidonia, 80-100 m, 6/7.V.1995, J.G. Coutsis leg. et coll.

PhegealA{\){\.\\\.\996): 14

Plate 2

Male geiiitalia of: 1. Hipparchia senthes (Fruhstotfer, 1908) and 2. Maniola Jurlina (Linnaeus, 1758). Both
specimens; Greece, Siros isiand, hills SE of Possidonia, 80-100 m, 6/7.V.1995, J.G. Coutsis leg. et coll.

a. Side view of left side of genitalia with left vaiva and aedeagiis removed.

b. Side view of left side of aedeagiis.

c. Rod of left side of Jullien organ.

Phegea 24 {\)i\.\\\.\996): 15

[1804]) quite in contrast to other years when it was uncommon throughout Greece;
perhaps, here again, the wetness of the spring and previous winter may have played a role
in this development. Yellow- and white-flowered crucifers, many of which serve as its
larval foodplant, were still very much in evidence, whereas under normal climatic
conditions and in this particular area these are usually parched by the start of May.

References

Coutsis, J.G., 1992. Butterflies on the Greek island of Santorini (Thera), end August 1991 (Lepidoptera: Hesperioi-
dea & Papilionoidea). - Phegea 20 (2): 79-80.

Coutsis, J.G., 1994. Butterflies froin the Greek islands of Siros, Naxos and Santorini (Lepidoptera; Hesperioidea &
Papilionoidea). - Phegea 22 (4): 157-160.

Phegea 24 i\)(\.UU996): 16

Boekbespreking

Hesselbarth, G., van Oorschot, H. & Wagener, S.: Die Tagfaller der Türkei unter Beriicksichtigung der
angrenzenden Lander.

22,5 cm X 35 cm, vols 1 and 2: 1354 p., 75 text figs, 21 tables, 2 colour maps, 36 colour plates (incl. 306 figs),
General Part (Geography, Geology, Climate, Vegetation, Ecology, Biogeography, Glossary), Special Part
(Introduction, Abbreviations used. Checklist, Systematic Part (Hesperiidae, Papilionidae, Pieridae), Lycaenidae,
including a contribution by K. Fiedler; Associations of lycaenid butterflies with ants in Turkey), Nymphalidae,
Unconfinned Records and Potential Migrants)), Locality List, Collectors List, Bibliographic References, Indices of
Zoological and Botanical Names); Vol. 3: 847 p., 128 colour plates (imagines), 13 black and white plates (eggs,
larvae and pupae), IV + 342 distribution maps, Selbstverlag Sigbert Wagener, Hemdener Weg 19, D-46399
Bocholt, 1995, DM 780,00.

This monumental work is the outcome of almost 20 years of intensive field work (over 60 trips), study of
huge quantities of material from private and museum collections and bibliographic research, and the fmal result
entirely fulfills the high expectations one was having in waiting such a long time for the publication of this long-
awaited monograph.

The General Part, entirely written by Sigbert Wagener, sets the scenery in which the subsequent parts of this
work should be placed, reviewing the geography, the geological history and the climate of Turkey ffom the Tertiary
up to the present, whereby data from various sources are reviewed and compiled into a comprehensive and
exhaustive treatise on the subject. This is followed by equally interesting reviews on the flora and phytogeography
of Turkey and on the ecology of Turkish butterflies. The last chapter of this part treats the biogeography of the
Turkish butterflies, from resp. the chorological (faunal elements), ecological and historical (presumed Pleistocene
refugia) view-points. In separate headings, special attention is paid to the butterflies of the Aegean Islands and
Cyprus (their distribution is summarized on table 27 on pp. 1 1 10-1 1 13 of Vol. 2; unfortunately, several errors and
omissions have been noted on the latter table). A brief glossary closes the General Part.

The introduction to the Special Part deals a.o. with the genese of the work and with taxonomie and
nomenclatorial conceptions. A chekclist precedes the actual Systematic Part: 345 species and, including subspecies,
416 taxa, were recognized from Turkey by March 1995. The subsequent 950 pages (pp. 159-1109) treat each of
these individual taxa in considerable detail, not only reviewing existing knowledge, but especially adding a wealth
of new data not only on taxonomie insight, though also on their bionomics (including e.g. the first-ever publication
of several chromosome numbers) and distribution. For over 70 taxa, original rearing data and descriptions of early
stages are presented for the first time. The text part is illuminated with 36 colour plates, showing photographs of an
exceptional quality of biotopes and adult living butterflies, their eggs, larvae and pupae.

This work is no less than an epoch-making taxonomie revision of a good deal of the West Palaearctic
butterflies, whereby the situation in adjacent countries (Balkans and Greece, former U.S.S.R., Iran, Iraq and the
Levant) is brought into the discussion. No new species-group taxa are described in this book, but a great many of
subspecies (and sometimes even species) are newly sunk in synonymy, beside new type-designations and new or
revised taxonomie combinations. The authors have always used the material itself as the very basis for their
taxonoomic evaluations and the resulting text found its way from oflen memorable, passionate and mutually
enriching discussions with fellow colleagues. As such it is really the result of a balanced analysis of problems, the
fruit of team-work in the very best sense of the word. On more than one occasion, the authors have given up
offering a solution to a problematic situation rather than offering a false answer. In such cases (perhaps the most
fascianting passages of the whole work!) the problem is exposed in its full extent and situated in the present state of
knowledge, in order to enable any future reviser to build on it.

The third volume is for the biggest part taken up by the 128 colour plates, showing for each taxon material of
both sexes (in the very most cases on both upper- and underside), often in good series in order to illustrate
significantly their geographical and individual variation. These plates are, without exaggeration, of a fantastic
quality! They are followed by a series of black-and-white plates of equally high Standard, showing SEM photo-
graphs of (part of) eggs, larvae and pupae. The distribution in Turkey of the individual taxa is shown on 342 maps,
each Symbol reflecting the occurrence of each individual taxon within a 10 x 10 km grid.

Tliis is, without the slightest doubt, one of the finest works on lepidopterology ever written so far: a milestone
that forces humility, respect and admiration. No doubt anyone will not agree with each and every taxonomie
conclusion arrived at for one or another single taxon. This certainly in no way diminishes the value of this work, but
rather adds to its interest. The authors deserve our warmest congratulations and feelings of gratitude for offering the

Phegea 24 {\)(\.\\\.\996): 17

lepidoptertists’ community this marvellous achievement. The only regret that I can formulate is the choice of
German instead of English as the language. The latter option would certainly have been more appropriate for giving
it the widest possible distribution. The price of 780,- DEM is democratie considering what this book offers and
anyone who is interested in lepidopterology simply has to read it. If you are somewhat financially limited (no
abnormality these days) and you can only afford to buy one single butterfly book within the next few years. this is
the one!

Alain Olivier

Phegeal4{\){\.\\\.\996y. 18

Additions and corrections to "Die Tagfalter der
Türkei". 1. Interesting observations of butterflies in
Turkey during the 37th expedition of the "Werkgroep
Grieks-Turkse dagvlinders" (Lepidoptera: Hesperi-
idae, Pieridae, Lycaenidae)

Hubertus van den Brink & Harry van Oorschot

Abstract. The occurrence of Carlerocephalus palaenion (Pallas, 1771) in Turkey is confirmed. A
sexual aberrant of Colia.s crocea (Fourcroy, 1785) is displayed and the seasonal polymorphism and synchro-
nous occurrence of the different broods in Cupido {Everes) argiade.\ (Pallas, 1771) are discussed.

Samenvatting. Aanvullingen en correcties op "Die Tagfalter der Türkei". 1. Interessante waarnemin-
gen van dagvlinders in Turkije gedurende de 37ste expeditie van de "Werkgroep Grieks-Turkse dagvlinders"
(Lepidoptera: Hesperiidae, Pieridae, Lycaenidae)

Carlerocephalus pataernon (Pallas, 1771) werd met zekerheid vastgesteld voor de Turkse fauna. Van Colias
crocea (Fourcroy, 1785) wordt een sexuele aberrant afgebeeld. De verschillen in de generaties van Cupido
(Everes) argiades (Pallas, 1771) en het gelijktijdig voorkomen ervan worden besproken.

Zusammenfassung. Erganzungen und Korrekturen zu "Die Tagfalterder Türkei". 1. Interessante
Tagfalterbeobachtungen wahrend die 37ste Expedition der "Werkgroep Grieks-Turkse dagvlinders"
(Lepidoptera: Hesperiidae, Pieridae, Lycaenidae)

Das Vorkommen von Carlerocephalus palaenion (Pallas, 1771) in der Türkei wird bestatigt. Ein Gynander
von CoUas crocea (Fourcroy, 1785) bei dem nur der linke Vorderflügel die Merkmale des weiblichen
Geschlechts zeigt, wird abgebildet. Die saisonale Variabilitat von Cupido (Everes) argiades (Pallas, 1771)
und das gleichzeitige Vorkommen von Tieren verschiedener Generationen wird besprochen.

Résumé. Additions et corrections a "Die Tagfalter der Türkei". 1. Observations intéressantes de
papillons pendant la 37ième expedition en Turquie du "Werkgroep Grieks-Turkse dagvlinders" (Lepidoptera:
Hesperiidae, Pieridae, Lycaenidae)

La présence de Carlerocephalus palaenion (Pallas, 1771) en Turquie a été confirmée. Un aberrant sexuel de
Colias crocea (Fourcroy, 1785) est figuré. La variation saisonnière et 1'existance simultanée d’exemplaires de
générations différentes de Cupido (Everes) argiades (Pallas, 1771) sont discutées.

Key words: Turkey - faunistics - variability - gynandromorphism - polymorphism - Carlerocephalus
palaemon - Colias crocea - Cupido (Everes) argiades.

van den Brink, H., & van Oorschot, H.: Instituut voor Systematiek en Populatiebiologie (Zoölogisch
Museum), Plantage Middenlaan 64, NL- 101 8 DH Amsterdam.

1. Carlerocephalus palaemon (Pallas, 1771): presence in Turkey confirmed (Hesperii-
dae) (Plate 1, fig. 13)

Until recently Carlerocephalus palaemon (Pallas, 1771) has only been reported from
Turkey by Mann (1862). According to Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995:
1105) the presence of this species in Turkey was doubtful, although Thrace and NE
Turkey were mentioned as the most likely areas where the species could be expected. On
30 May 1995 we caught a fresh male near Ayder in NE Turkey (Rize, 1300 m) in a wet
erosion gulley with deciduous trees and surrounded by pine trees. During a systematic
search of one day we were unable to record further specimens of this species in the same
area. The Turkish specimen shows no differences at all as compared to material from
western Europe.

2. A sexual aberrant of Colias crocea (Fourcroy, 1785) (Pieridae) (Plate 1, fig. 14)

On 20 June 1995 we caught a sexually aberrant specimen of Colias crocea (Four-

PhegeaU{\){\.\\\.\996)\ 19

Legend of Plate 1;

Figs 1-12: Cupido (Everes) argiades (Pallas, 1771)

Fig. 1 : (f, Turkey, Artvin, 4-6 km NW Meydancik, 3. VI. 1995, 1250 in, St. 2038, leg. H. van Oorschot & H. van den
Brink.

Fig. 2: 9, as fig. I .

Fig. 3: tf, Turkey, Artvin, 15 km NW Artvin, 2.V1.I995, 200 m. St. 2035, leg. H. van Oorschot & H. van den Brink.
Fig. 4: (f, as fig. 3.

Fig. 5: cT, as fig. 1 .

Fig. 6: cT, as fig. 1 .

Fig. 7: cT, Turkey, Rize, 2 km NW Ikizdere, 29.V.1995. 550 m, St. 2026, leg. H. van Oorschot & H. van den Brink.
Fig. 8: cT, Turkey, Artvin, 4 km N Bor9ka, I .VI. 1995, 50 m, St. 2033, leg. H. van Oorschot & H. van den Brink.

Fig. 9: d“, Turkey, Ardahan, 3-5 km S Posof, 31. Vil. 1993, 1700-1800 m, St. 1946, leg. D. van der Poorten, A.
Riemis & W. De Prins.

Fig. 10; cC, Turkey, Ardahan, 3-5 km S Posof, 31. Vil. 1993, 1800 m, St. 1946. leg. D. van der Poorten, A. Riemis &
W. De Prins.

Fig. 11: 9, as fig. 10.

Fig. 12: 9, Turkey, Artvin, 14 km SW Yusufeli, (^oruh valley, 18. Vil. 1991, 1000 m, St. 1726, leg. D. van der
Poorten & W. De Prins.

Fig. 13: Carterocephalus palaemon (Pallas, 1771), cT, Turkey, Rize, Ayder, 30. V. 1995, 1300m, St. 2030, leg. H.
van Oorschot & H. van den Brink.

Fig. 14: Colias crocea (Fourcroy, 1785), Turkey, Gümü§hane, 2 km S Yayladere, 20.V1.1995, 1700 m, St. 2069,
leg. H. van Oorschot & H. van den Brink.

Fig, 15: Polyommatus cornelia (Freyer, |1850|), Turkey, Nijde, Aladajiari West side, 15km SE Camardi, Korac
Bogazi, 19.V11.1995, 1800-2000 m, St. 2080, leg. D. van der Poorten & W. De Prins.

Fig. \6-2l : Lycaena virgaureae aureomicans {Heyne, 1897)

Fig. 16: d-, Turkey, Nigde, Bolkar Mts Norih side, SW of Maden, 24.V11.1994, 2600-2800 m, St. 1996, leg. H. van
Oorschot, H. van den Brink, D. van der Poorten & W. De Prins.

Fig. 17: cT, as fig. 16.

Fig. 18: d", as fig. 16.

Fig. 19: 9, as fig. 16.

Fig. 20; 9, as fig. 16.

Fig. 21; 9, as fig. 16.

Fig. 22: Polyommatus bellargus (Rottemburg, 1775), (f, Turkey, Konya, 16 km SE Bozkir, 20.V11.1994, 1300 m,
St. 1991, leg. H. van Oorschot, H. van den Brink, D. van der Poorten & W. De Prins.

Fig. 23: probable hybrid between Polyommalu.s (Rottemburg, 1775) and Polyoniniatus ossmar {Gerhard,

[1851]), Turkey, Nigde, Aladaglari West side, 15km SE Camardi, Korac Bogazi, 19.V11.1995, 1800-2000 m, St.
2080, leg. D. van der Poorten & W. De Prins.

Fig. 24: Polyommatus ossmar (Gerhard, |1851|), cf, Turkey, Nigde, Aladaglari West side, Demirkazik,
25.V1I.1994, St. 2000, leg. H. van Oorschot, H. van den Brink, D. van der Poorten & W. De Prins.

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 20

Plate 1

1

5

13

16

19

22

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 21

croy, 1785) in the vicinity of Yayladere (Gümü§hane, 1700 m). This gynandromorph
attracted our attention by its peculiar, slightly disturbed flight pattern, rather than by its
white female wing. This suggests that also some internal morphological differences inside
the thorax affecting the musculature for flight changes exist. The genitalia are in general
of the male gender, although some slight abnormalities were observed: the aedeagus is
much shorter than in normal C crocea, the tegumen has a slightly malformed superuncus
and the 8th tergite has abnormal and randomly placed sclerotizations (Coutsis i.1.) (see
fig. 1).

Fig. 1; Genitalia of Colias crocea (Fourcroy, 1785), Turkey, Gümü§hane, 2 km S Yayladere, 1700 m, 20.VI.1995,
St. 2069, leg. H. van Oorschot; a. left valva side view exterior surface. b. aedeagus side view left side, c. furca front
view distal surface, d. side view of left side of genitalia with valvae, aedeagus and furca removed, e. dorsal view
(flattened out) of 8th tergite showing random sclerotizations (Prep. JGC2444, del. J.G. Coutsis).

Phegea 24 (1) (1.111.1996): 22

3. Seasonal polymorphism and synchronous occurrence in Cupido (Everes) argiades
(Pallas, 1771) (Lycaenidae) (Plate 1. figs 1-12)

During 1995 we observed Cupido {Everes) argiades (Pallas, 1771) in 13 different
localities in NE Turkey from the end of May till the end of June. This indicates that the
species is more widespread than we had assumed before. At the northern side of the
Pontic Mountains, in the provinces of Trabzon and Rize, only the first generation was
observed in May, between 200 and 600 m. In the same area the second brood of the
species has been observed together with some worn specimens of the first generation at
the end of June. On the Southern slopes of the Pontic Mountains, where the average
temperatures are higher, the second generation was observed already in early June at
about 50 m (Artvin). At higher altitudes some worn specimens of the first generation
were also observed at the same time.

The first generation (Plate 1, figs 1, 2, 3, 5, 6, 7) looks almost identical to European
material. e.g. a large series in the Museum of Prague. The difference between the first and
second brood (Plate 1, figs 4, 8-12) is evident and quite constant (cf Lorkovié 1943).
Second brood specimens are on the average larger, have the orange lunules on the
underside hindwing better developed, and the tails on the hindwing are better expressed.

The present observation is an interesting supplement to Hesselbarth, van Oorschot &
Wagener (1995; 553-554) where it was supposed that both broods show no significant
differences in Turkey. It now appears that no material of the first generation of C.
argiades was available at the time the book was written.

Acknowledgments

We would like to thank Mr J.G. Coutsis for the drawing of the genitalia of C. crocea
and his comments on the subject.

References

Hesselbarth, G. van Oorschot, H. & Wagener, S., 1995. Die Ta^aher der Türkei unter Beriicksichligung der
angrenzenden iMnder. Seibstverlag S. Wagener, Bocholt.

Lorkovid, Z„ 1943. Modifikationen und Rassen von Everes argiades Pall. und ihre Beziehungen zu den klimati-
schen Faktoren ihrer Verbreitungsgebiete. - Min. münch. eni. Ges. 33 (2/3); 431-478, Taf. 23-27.

Mann, J., 1862. Verzeichnis der im Jahre 1851 bei Brussa in Kleinasien gesammelten Schmetterlinge. - Wien. em.
Monatschr. 6(11): 356-371; (12): 373-409, Taf 1.

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 23

Boekbespreking

Gielis, C.; Pterophoridae.

17,5 X 25 cm, 222 p., 16 kleurenplaten, 287 tekstfiguren, Microlepidoptera of Europe Volume 1, Apollo Books,
Kirkeby Sand 19, DK-5771 Stenstrup, Denmark, Fax 0045-62.26.37.80, gebonden, 1996, DKK 350,- (bij intekening
op de hele reeks 10% korting) (ISBN 87-88757-36-6).

Met dit boek wordt de start gegeven aan een prestigieuze reeks over de Microlepidoptera van Europa,
geredigeerd door P. Huemer, O. Karsholt en L. Lyneborg. In dit deel worden de Pterophoridae behandeld. Na
enkele algemeenheden over de geschiedenis van de studie van de vedermotten, hun morfologie en tips voor het
verzamelen en prepareren van genitalia, volgt een detennineersleutel tot op de genera (Europa). Een systematische
lijst waarin de 138 erkende soorten staan opgesomd, sluit dit algemeen deel af.

Dan volgt de systematische behandeling van de genera en soorten van de Europese Pterophoridae (het
Europees deel van de Sovjet-Unie wordt niet opgenomen, wel de Canarische eilanden en Madeira). Elk genus wordt
kort gekarakteriseerd (uiterlijke morfologie, genitalia) en informatie over de verspreiding, de biologie en bijzonder-
heden worden gegeven. Bij elke soort wordt de volledige naam vermeld, de plaats van de oerbesch rij ving en de
synoniemen. In het kort worden de uiterlijke morfologie, de mannelijke en vrouwelijke genitalia beschreven. De
verspreiding wordt aangegeven en bijzonderheden over de biologie worden meegedeeld. In enkele gevallen volgen
er nog bijkomende bemerkingen, o.a. over de synonymie.

Elke soort wordt met een foto in kleur afgebeeld op een van de 16 kleurenplaten die van zeer goede kwaliteit
zijn. In de meeste gevallen is het zonder meer mogelijk om exemplaren door vergelijking met deze platen te
determineren. Langs de andere kant zijn er een heleboel genera waarin de soorten zo sterk op elkaar gelijken, dat
voor alle zekerheid een genitaalpreparaat moet vervaardigd worden. Daartoe zijn ook de mannelijke en vrouwelijke
genitalia van alle soorten afgebeeld met lijntekeningen.

Achteraan in het boek wordt de verspreiding van de verschillende soorten in een tabel opgenomen, waardoor
men kan aflezen in welk Europees land elke soort is vastgesteld. In deze tabel staat Rusland wel venneld, alsook
enkele "buurlanden" van Europa (Algerije, Egypte, Israël, Libanon, Libye, Marokko, Syrië, Tunesië en Turkije).
Daardoor krijgt men een beter idee van de algemene verspreiding van de behandelde soorten. Jammer genoeg zijn
de kolommen van de tabel nogal smal uitgevallen, zodat het niet altijd even gemakkelijk is vast te stellen welk land
men aan het volgen is, zeker onderaan de bladzijde. Misschien was het beter geweest om bij voorbeeld om de vijf
kolommen een vertikale lijn te trekken, ofwel om de tabel dwars af te drukken en ze over meer bladzijden te
spreiden.

Het boek eindigt met een literatuurlijst, een index van de voedselplanten en een alfabetische index. Het boek
is bijzonder keurig uitgegeven en stevig ingebonden zodat het heel wat raadplegingen zal kunnen doorstaan. En
daar is het ook voor bedoeld: om dikwijls ter hand genomen te worden voor de detenninatie van Pterophoridae.
Iedereen die zich voor Microlepidoptera interesseert, mag deze kans niet laten voorbij gaan. Het is een "must"!

W.0. De Prins

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 24

Additions and corrections to "Die Tagfalter der
Türkei". 2. Interesting observations of butterflies in
Turkey during the 38th expedition of the "Werkgroep
Grieks-Turkse dagvlinders" (Lepidoptera: Lycaeni-
dae)

Willy De Prins & Dirk van der Poorten

Abstract. The variability of Lycaena vir^aureae aureomicam (Heyne, 1897) and the seasonal
polyphenism in Lycaena ochimns (Herrich-Schaffer, [1851]) are discussed. A sexual aberrant of Polyommalus
camelia (Freyer, [1850]) is displayed. Tlie feinale of Polyommalus eros molleli Carbonell, [1994] is
described. A probable male hybrid between Polyommalus hellargus (Rottemburg, 1775) and P. ossmar
(Gerhard, [1 85 1 ]) is figured.

Samenvatting. Aanvullingen en correcties op "Die Tagfalter der Türkei". 2. Interessante waarnemin-
gen van dagvlinders in Turkije gedurende de 38ste expeditie van de "Werkgroep Grieks-Turkse dagvlinders"
(Lepidoptera; Lycaenidae)

De variabiliteit van Lycaena virgaureae aureomicans (Heyne, 1897) en de generatieverschillen in Lycaena
ochimus (Herrich-Schaffer, [1851]) worden besproken. Een sexuele aberrant van Polyommalus camelia
(Freyer, [1850]) wordt afgebeeld. Het wijfje van Polyommalus eros molleli Carbonell, [1994] wordt
beschreven. Een waarschijnlijke mannelijke hybride tussen Polyommalus hellargus (Rottemburg, 1775) en P.
ossmar (Gerhard, [1851]) wordt afgebeeld.

Zusammenfassung. Erganzungen und Korrekturen zu "Die Tagfalter der Türkei". 2. Interessante
Tagfalterbeobachtungen wahrend die 38ste Expedition der "Werkgroep Grieks-Turkse dagvlinders"
(Lepidoptera: Lycaenidae)

Die Variabilitat von Lycaena virgaureae aureomicans (Heyne, 1897) und der saisonale Polyphenismus von
Lycaena ochimus (Herrich-Schaffer, [1851]) werden besprochen. Ein sexuel abweichendes Exemplar von
Polyommalus camelia (Freyer„ [1850]) wird abgebildet. Das Weibchen von Polyommalus eros molleli
Carbonell, [1994] wird beschrieben. Einen warscheinlichen mannlichen Hybride zwischen Polyommalus
hellargus (Rottemburg, 1775) und P. m.vwr/r (Gerhard, [1851]) wird abgebildet.

Résumé. Additions et corrections a "Die Tagfalter der Türkei". Observations intéressantes de
papillons pendant la 38ième expédition en Turquie du "Werkgroep Grieks-Turkse dagvlinders" (Lepidoptera:
Hesperiidae, Pieridae, Lycaenidae)

La variabilité de Lycaena virgaureae aureomicans (Heyne, 1897) et la variation saisonnière de Lycaena
ochimus (Herrich-Schaffer, [1851]) sont discutées. Un aberrant sexuel de Polyommalus camelia (Freyer,
[1850]) est flguré. La femelle de Polyommalus eros molleli Carbonell, [1994] est décrite. Un hybride probable
male entre Polyommalus hellargus (Rottemburg, 1 775) et P. ossmar (Gerhard, [1851]) est figuré.

Key words: Turkey - Polyommatus eros molleti - description of female - faunistics - variability - hybrid -
gynandromorphism - polyphenism.

De Prins, W.: Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen,
van der Poorten, D.: Lanteemhofstraat 26, B-2140 Antwerpen.

1. On the variability of Lycaena virgaureae aureomicans (Heyne, 1897) (Lycaenidae)
(Plate Kfigs 16-21)

According to Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: 472) the populations of
Lycaena virgaureae (Linnaeus, 1758) from the Taurus Mountains (provinces of Adana,
Isparta, t9el, Konya and Nigde) belong to subspecies aureomicans Heyne, 1897. On Plate
89 figs 49 and 51 and on Plate 127 figs 33 and 39 of their book they figure specimens
from Tekir (l9el), Ta§kent (Konya) and Dedegöl Daglari (Isparta) (Type-locality of
Lycaena {Heodes) virgaureae denizae Eckweiler & Rosé, 1993, synonymised by
Hesselbarth, van Oorschot & Wagener 1995). On Plate 1, figs 16-21 of the present study.

Phegea 24 (I) (1. III. 1996): 25

sortie specimens, which we caught in the Bolkar Daglan (Nigde), are displayed to show
the individual variability in this population. The white spots on the underside of the
hindwing are usually completely absent (figs 17-18, 21) but sometimes developed to
some extent (fig. 20).

2. Seasonal polyphenism in Lycaena ochimus (Herrich-Schaffer, 11851]) (Lycaeni-
dae) (Plate 2, figs 9-16, 25-32)

Lycaena ochimus (Herrich-Schaffer, [1851]) is a doublé brooded, and in some
localities possibly a triple brooded species in Turkey (Hesselbarth, van Oorschot &
Wagener 1995: 496). This is certainly the case at lower altitudes. However, in 1995 we
discovered a population in the Aladag between 2800 and 3000 m which produces only
one generation a year. The butterflies are of the vernal phenotype (see Plate 91 figs 47, 52
and 54 in Hesselbarth, van Oorschot & Wagener 1995). This phenotype is characterised
by the somewhat paler golden orange groundcolour in the male, whereas the groundco-
lour of second brood specimens has a deeper orange tinge (compare Plate 2, figs 9-1 1
with fig. 12).

In the female the black spotting on the upperside of both wings is less abundant than
in second brood specimens. Second brood females usually have a short tail on the
hindwing at vein 2 (fig. 16), while first brood specimens lack this character (figs 13-15).
The same phenomenon occurs in L. asabinus (Herrich-Schaffer, [1851]) and in L.
thersamon (Esper, [1784]) where taiied specimens have been referred to as f omphale
Klug, 1834.

The underside groundcolour of first brood specimens is paler and all spots are
reduced in both sexes (compare Plate 2, figs 25-27 with fig. 28 and figs 29-31 with fig.
32).

3. A sexual aberrant of Polyommatus cornelia (Freyer, [1850]) (Plate 1, fig. 15)

In the Aladag (Nigde), Korac valley, we caught a specimen of Polyommatus cornelia
(Freyer, [1850]) which has characters of both sexes. The left wings show only characters
of the male, whereas the right forewing is female except for a central blue (male) streak.
The right hindwing has female characters along the costa to v6.

The genitalia are mainly male, but show some abnormalities in the tegumen, the
subunci and the socii, and a supplementary chitinous structure (see fig. 1).

4. On the variability of Polyommatus eros molleti Carbonell, [1994] with description
of the female (Lycaenidae) (Plate 2, figs 1-8, 17-24)

As can be seen from figs 1-4 on Plate 2 the groundcolour of the males of Polyomma-
tus eros molleti Carbonell, [1994] is very variable. It ranges from pure blue as in typical
P. eros eros (Ochsenheimer, 1806) to greenish blue as in P. eros yildizae Ko9ak, 1977.
The width of the black marginal border on the forewing varies from 1 to 2 mm. The black
underlining of the veins can be more or less extended basally. The black postdiscal spot
can either be less or well developed. Some specimens possess a black postdiscal spot on
the hindwing (Plate 2, fig. 1) while in others this character is completely absent (Plate 2,
fig. 4).

The groundcolour of the underside can be rather dark (Plate 2, fig. 1 ) and the pattern
of the spotting can be very variable (compare Plate 2, figs 17 to 20).

Description of the female (Plate 2, figs 5-8, 21-24): on the average of the same size
as the male, groundcolour brown, marginal orange lunules developed especially on the
hindwing, usually vestigial and sometimes absent on the forewing, thus resembling much
P. eros eros', postdiscal black spot better developed than in P. eros eros. Some specimens

Phegea 24 ( I ) ( 1 .111. 1996): 26

have a bluish suffusion on the upperside of both wings (as supposed by Carbonell [1994]:
23 1 ). Underside as in male but groundcolour more brown (Plate 2, figs 2 1 -24).

Female genitalia; henia trapezoid as in P. eros, P. eroides (Frivaldszky, 1835) and P.
menelaos Brown, 1976 (fig. 2).

Fig. 1: Genitalia of Polyonimalus camelia (Freyer, [1850]), Turkey, Nigde, Aladag West side, 15 km SE Camardi,
Korac valley, 1 800-2000m, 19.VII.1995; a. malfonned labides, socii and upper part of tegumen, b. genitalia in side
view, aedeagus and valvae removed, c. abnonnal chitinous structure, cl. aedeagus, e. val va (Prep. JGC2333 del. J.G.
Coutsis).

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 27

Plate 2

Phegea 24 (1) (1 .III. 1996): 28

1 1 VII. 1929 (Prep JGC1505), b. P. eros mollefi Carbonell, [1994], Turkey, Nijde, Bolkar Mts 2700 m, 29.VII.1994
(Prep JGC2247), c. P. eroiJe.s (Frivaldszky, 1835), Greece, Macedonia, Mt Perister 1900m, 15.VI1.1959 (Prep.
JGC1504), d. P. menelaos (Brown, 1976), Greece, Lakonia, Taygetos Mts 2000 m, 21. VII. 1968 (Prep. JGC 1506)
(del. J.G. Coutsis).

Legend of Plate 2:

Figs 1-8 (upperside), 17-24 (underside): Polyommatus eros molleti Carbonell, (1994]

Fig. 1; d-, Turkey, Nijde, Bolkar Mts North side, SW of Maden, 3.VI1I.1995, 2600-2800 m, St. 2109, leg. D. van
der Poorten & W. De Prins.

Fig. 2; as fig. 1.

Fig. 3: <ƒ, Turkey, Nijde, Bolkar Mts North side, SW of Maden, 24. VII. 1994, 2600-2800 m, St. 1996, leg. H. van
Oorschot, H. van den Brink, D. van der Poorten & W. De Prins.

Fig. 4: as fig. I .

Fig. 5: ?, Turkey, Nijde, Bolkar Mts North side, SW of Maden, 3.VII1.1995, 2600-2800 m, St. 2109, leg. D. van
der Poorten & W. De Prins.

Fig. 6: as fig. 5.

Fig. 7; ?, Turkey, Nijde, Bolkar Mts North side, SW of Maden, 24.VI1.1994, 2600-2800 m, St. 1996, leg. H. van
Oorschot, H. van den Brink, D. van der Poorten & W. De Prins.

Fig. 8: as fig. 7.

Figs 9-16 (upperside), 25-32 (underside): Lycaena ochimus (Herrich-SchafTer, |1851|)

Fig. 9; </, Turkey, Nijde, Aladajiari West side, 15km SE Camardi, Avci Veli, Emii Bojazi. 31. VII. 1995, 2600-2800
m, St. 2104, leg. D. van der Poorten & W. De Prins.

Fig. 10; d-, Turkey, Kayseri, Aladajiari East side, 48 km S Yahyali, 26.VV-2.VIII.1995, 2800-2900 m, St. 2096,
leg.

Fig. 1 1; as fig. 9.

Fig. 12; d-, Turkey, Hakkari, 54 km NE Hakkari, Road Yüksekova, 30.V1-1 l.VII.1992, 1800 m, St. 1809, leg. D.
van der Poorten & W. De Prins.

Fig. 13; ?, Turkey, Nijde, Aladajiari West side, 15km SE Camardi, Avci Veli, EmIi Bojazi, 31. VII. 1995, 2600-
2800 m, St. 2104, leg. D. van der Poorten & W. De Prins.

Fig. 14; ?, Turkey, Nijde, Aladajiari West side, 15km SE Camardi, Emii Bojazi, 31. VII. 1995, 2000-2300 m, St.
2103, leg. D. van der Poorten & W. De Prins.

Fig. 15; as fig. 13.

Fig. 16; ?, Turkey, Van, env. Edremit, 17 km SW Van, 13-18.VIII.1988, 1700-1800 m, St. 1504, leg. B. van
Oorschot, W. De Prins 8l A. Riemis.

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 29

Fig. 3: Male genitalia (a-c: tegumen and labides in lateral view, d-f: valva) of; a, d Polyommalus hellargus
(Rottemburg, 1775), c, f P. o.wniar (Gerhard, [1851]), and b, e a probable hybrid between these two species; all
Turkey, Aladag (Nigde), Korac valley, 15 km SE Camardi, 19.VII.1995, 1800-2000 m (Prep. JGC2444, JGC2443,
JGC2442, del. J.G. Coutsis).

Phegea 24 (1) (1.III.1996): 30

Fig. 4: Male genitalia (a-c; labides and socius in ventral view, d-f: aedeagus) of: a, d Polyommaius hellargu.s
(Rotteinburg, 1775), c, f P. o.ssmar (Gerhard, [1851]), and b, e a probable hybrid between these two species; all
Turkey, Aladaj (Nijde), Korac valley, 15 km SE Camardi, I9.VII.1995, 1800-2000 m (Prep. JGC2444, JGC2443,
JGC2442. del. J.G. Coutsis).

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 31

5. A probable male hybrid between Polyommatus bellargus (Rottemburg, 1775) and
P. ossmar (Gerhard, (18511) (Lycaenidae) (Plate 1, figs 22-24)

In the Aladag (Nigde), Korac valley, we caught a male specimen (Plate 1, fig. 23) of
which the blue colour is intermediate between Polyommatus bellargus (Rottemburg,
1775) (Plate 1, fig. 22) and P. ossmar (Gerhard, [1851]) (Plate 1, fig. 24^ Both these
species are common in this mountain range. A third species, Polyommatus syriacus (Tutt,
[1910]), cannot be involved in the present case as it has a completely different ground
colour and a broad dark margin.

The probability that the specimen is indeed a hybrid between the two forementioned
species is substantiated by the comparison of its genitalia with those of true P. bellargus
(see figs 3a, d, 4a, d) and P. ossmar (see figs 3c, f, 4c, f). In side view the labides of P.
bellargus are conical with straight edges (fig. 3a), whereas in P. ossmar they have a
curved upper and lower edge (fig. 3c). The aedeagus of P. bellargus is slenderer in
general, ending in a slender protuberans that hooks at a right angle as opposed to the
remaining part of the structure (fig. 4d), whereas in P. ossmar the aedeagus is much
thicker, distally gradually tapering into a much broader protuberans (fig. 4f). The
probable hybrid shows these characters precisely intermediate (Coutsis i.1.) (see figs 3b,
e, 4b, e).

Acknowledgments

We would like to express our gratitude to Mr John G. Coutsis (Athens) for the
genitalial drawings of several Polyommatus species, and his comments on them.

References

Carbonell, F., [1994], Contribution a la connaissance du genre Polyommaius Latreille (1804): Ie complexe
ultraspécifique de Polyommaius eros-eroides au Moyen-Orient et en Transcaucasie (Lepidoptera: Lycaenidae)
(Ire partie: description de nouveaux taxa). - Linneana Belgica 14 (4) (1993): 227-234.

Hesselbarth, G. van Oorschot, H. & Wagener, S., 1995. Die Tagfaher der Türkei unier Berücksichligung der
angrenzenden ! .ander . Seibstverlag S. Wagener, Bocholt.

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 32

Notes on Asian scythridids with description of four
new species (Lepidoptera: Scythrididae)

Bengt A. Bengtsson & Jan Li§ka

Abstract. Four new species of the genus Scyihris are described from Central and East Asia. Some
other species are reported from both areas and the genitalia of a few species are published for the first time.

Samenvatting. Gegevens over Aziatische Scythrididae met beschrijving van vier nieuwe soorten
(Lepidoptera: Scythrididae)

Vier nieuwe soorten uit het genus Scylhri.s worden beschreven van Centraal- en Oost-Azië. Enkele andere
soorten worden van deze gebieden vermeld en van enkele soorten worden de genitalia voor het eerst
afgebeeld.

Résumé. Notes sur Scythrididae asiatiques avec description de quatre nouvelles espèces (Lepidopte-
ra: Scythrididae)

Quatre nouvelles espèces dans Ie genre Scylhri.s sont decrites d'Asie centrale et oriëntale. Quelques autres
espèces sont reportées des deux territoires et les genitalias de quelques espèces sont publiés pour la première
fois.

Zusammenfassung. Bemerkungen über asiatische Scythrididen mit Beschreibung vier neuer Arten
(Lepidoptera: Scythrididae)

Vier neue Arten der Gattung Scylhri.s aus Zentral- und Ost-Asien werden beschrieben. Einige anderen Arten
werden aus den beiden Gebieten gemeldet und die Genitaliën einiger Arten werden zum ersten Mal
abgebildet.

Key words: Scythris baikalensis sp. n. - Scythris barguzinensis sp. n. - Scythris fuscoaurella sp. n. -
Scythris nitidella sp. n. - Central Asia - East Asia - faunistics - taxonomy.

Bengtsson, B. A.: Box 71, S-380 74 Löttorp, Sweden.

Lièka, J.: VÜLHM Jilovisté-Stmady, p. Praha 516, CZ-156 04, Czech Republic.

The lepidopteran fauna in the Palaearctic area east of the Ural Mountains is in
general poorly known. A long time ago the Asian lepidopteran fauna was extensively
studied by Felder & Rogenhofer, Erschoff, Möschler, and others. Important explorations
of the family Scythrididae were made some decades ago by M.I. Falkovich which
resulted in four interesting papers (Falkovich 1969, 1972, 1979 and 1986). Other
expeditions to Central Asia made by Finnish lepidopterists in cooperation with entomolo-
gists from St. Petersburg have yielded new information recently published by S.Yu.
Sinev (1993).

During an expedition to the Baikal area in C Asia one of the authors (JL) obtained
scythridid material which proved to contain some interesting species. A few specimens
found by J. Jaro§ in North Korea were sent to the same author. From that country no
scythridid species at all has been reported and two specimens proved to belong to
different undescribed species.

The undetermined material was later sent to B.A. Bengtsson (BAB) for further
studies. Descriptions of the new species together with an account in alphabetic order of
the rest of the species are given.

Thanks are due to Mr. J. JaroS (Czech Academy of Science, Institute of Entomology,
Ceské- Budëjovice) for letting us examine his scythridid material from North Korea.

Scythris baikalensis sp. n.

Type locaiity: Russia, Baikal, Listvjanka.

Holotypus: USSR, Baikal, Listvjanka, 3.-5.8.1989, LiSka Igt. (white label); Gen.prep.nr
428X (f, Scythris baikalensis Bgts.& Li§ka, B A Bengtsson (yellow label); HOLOTYPUS

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 33

Scythris baikalensis Bengtsson & Li§ka dr (red label). Genitalia on slide BAB 428X. - In
coll. National Museum, Prague.

Diagnosis: Scythris baikalensis sp. n. (Fig. 1) may easily be confused with several other
unicoloured scythridids but most other similar species have broader hindwings. For safe
determination dissection of the genitalia is needed.

Wing expanse: 1 1 mm (length of forewing 5 mm).

Head, labial palpi, antennae, tegulae, thorax, legs and forewings uniformly bronzy
brown, base of palpi paler than second and third joint, and antennae slightly darker than
head. Hindwing fuscous, rather narrow with sharply pointed apex. Ciliae in both wings
fuscous.

Male genitalia (Fig. 2): Uncus hood-shaped with pointed posterior extension. Gnathos
thorn-like, thin. Valva sickle-shaped, rather slender, in distal half densely setose.
Aedeagus long and slender, slightly curved. Vinculum semicircular. Tergum 8 sub-
trapezoid with shallow caudal incurvation. Sternum 8 subtriangular with concave lateral
margins, tip with small flap. Structure of male genitalia indicates S. baikalensis sp.n. to
belong to the cicadella species-group but this cannot be confirmed until the female is
found.

Female genitalia: Unknown.

Biology: The holotype specimen appeared in early August on a shelving slope with
dominant plant Thymus sp. near the Limnologic Museum in Listvjanka.

Distribution: C Asia, Baikal area.

Etymology: The name refers to the area where the holotype was found.

Scythris barguzinensis sp. n.

Type locality: Russia, Baikal, Ust-Barguzin.

Holotypus: USSR, Baikal, Sv. Nos, 40 km NW Ust-Barguzin, 29.VII.-2.VIII. 1989,
J.LiSka Igt. (white label); Gen.prep.nr 430X ?, Scythris barguzinensis Bgts.& Ligka, B A
Bengtsson (yellow label); HOLOTYPUS Scythris barguzinensis Bengtsson & Li§ka 9
(red label). Genitalia on slide BAB 430X. - In coll. National Museum, Prague.

Diagnosis: The holotype specimen (Fig. 3) is very worn but may be mixed up with some
small dark scythridids with some pale scales in fold. Whole moth slightly glossy.

Wing expanse: 8 mm (length of forewing 3.5 mm).

Head fuscous; labial palpi dirty beige on First and second Joint, terminal joint fuscous;
Antennae (broken near scape) dark fuscous.

Tegulae and thorax fuscous.

Forewing fuscous with several pale scales in fold, at one fifth forming a whitish dash.
Legs fuscous but outer surface of hind tibia paler.

Male genitalia: Unknown.

Female genitalia (Fig. 4): Sterigma hood-shaped connected to pair of large oval lateral
plates, covering whole segment 8. Sternum 7 subtrapezoid with caudomedial indentation.
The structure of genitalia does not show to which group this species belongs.

Biology: The adult moth was taken at the shift of July and August on a sandy place with
dominant plant Empetrum nigrum.

Distribution: Central Asia, Baikal, Ust-Barguzin.

Etymology: S. barguzinensis sp. n. is named after the type locality.

Figs 1-7. - 1. Holotype oï Scythris baikalensis sp. n. - 2. Male genitalia of .V. baikalensis sp. n., holotype - 3.
Holotype of Scythris barguzinensis sp. n. - 4. Female genitalia of ,V. barguzinensis sp. n., holotype - 5. Male geni-
talia of Scythris capitalis (Erschoff, 1874). - 6. Male genitalia of Scythris cassiterella (Snellen, 1884). - 7. Tergum 8
(up) and sternum 8 (below) of .S’. cassiterella.

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 34

1

3

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 35

Phegea 24 (1) (1. III. 1996); 36

Scythris bifissella (Hofmann, 1 889)

5 d-cf and 3 9? labelled: USSR, Baikal, Sv. Nos, 40 km NW Ust-Barguzin, 29. VII.-
2.VIII.1989, J. Li§ka Igt. The genitalia of two specimens (male and female) were
examined (prep. BAB 433X and 434X) and found to be conspecific with European
specimens (cf. illustrations in Bengtsson 1984). Sinev (1993) reported bifissella from the
Altai area but the Baikal specimens reported here represent the easternmost fmd so far of
this species. S. bifissella has been recorded from Austria, Czech Republic, Germany,
France, Italy, Rumania and Slovakia.

Scythris capitalis (Erschoff, 1874)

1 cf labelled: USSR, Turkmenia m., Agchabad-Vanovske, 27.V.1987, Z. Mraéek Igt. Male
genitalia are not published before and are illustrated in Fig. 5. This species has previously
been found in Kirgistan, Tadzhik Republic, Turkey, Turkmen Republic and Uzbekistan.

Scythris cassiterella (Snellen, 1884)

2cfcf and 4 99 labelled: USSR, Baikal, 700-900 m, Berguzinskij zapovednik, 13 km E
Davsa, 26.-28.7.1989, J. Ligka Igt.

1 (f: KOREA North, Ryanggang Province, Paektusan Mts., Samjion 1400 m, 25 June
1988; 1 (f: KOREA North, Ryanggang Province, Paektusan Mts., Mupo 1400 m, 23 June
1988; 1 9: KOREA North, Ryanggang Province, Paektusan Mts., Paektusan Mt., 1800 m,
13 July 1987, all J. JaroS Igt.

The female genitalia of cassiterella are pictured by Falkovich (in Medvedev 1981: 477,
Fig. 461/4) under the name pudorinella Möschler, the female genitalia of which are,
however, quite different and resemble those of S. pascuella (Zeiler, 1852) (published as
gravatella Zeiler by Falkovich (op cit., Fig. 461/1)). S. cassiterella has been recorded
from Amur, Baikal and Verchojansk area. The male genitalia are here illustrated for the
first time (Figs. 6-7).

Scythris fuscoaurella sp. n.

Type locality: North Korea, North Pyongan prov., Myohyangsan Mt.

Holotypus: KOREA North, North Pyongan Prov., Myohyangsan Mt. 300 m, Hyangsan,
25 June, 1987, J. Jaro§ Igt. (white label); Gen.prep.nr 437X cf, Scythris fuscoaurella
Bgts.& Ligka, B A Bengtsson (yellow label); HOLOTYPUS Scythris fuscoaurella
Bengtsson & Ligka cf (red label). Genitalia on slide BAB 437X. - In coll. National
Museum, Prague.

Diagnosis: Similar to Scythris obscurella (Scopoli, 1763) by its size and strong gloss in
forewing (Fig. 8). May easily be distinguished from resembling species by genitalia ex-
amination.

Expansion: 15 mm (length of forewing 7 mm).

Head fuscous, frons paler; labial palpi fuscous; antennae dark fuscous.

Tegulae, thorax and forewing deep brownish bronzy, glossy with reddish hue. Hin-
dwing dark fuscous. Cilia in both wings dark fuscous.

Legs dark fuscous, with purple gloss on tibia.

Figs 8-1 5 . - 8. Holotype ot Scythris fuscoaurella sp .n. - 9. Holotype of Scythris nitidella sp. n. - lO-1 1 . Tergum 8
(lip) and stemum 8 (below) of S. fuscoaurella sp. n. - 12. Male genitalia of S. fuscoaurella sp. n. (holotype). - 13.
Male genitalia of .S'. nitidella n. (holotype). - 14-15. Stemum 8 (14) and tergum 8(15) of .V. nitidellasp. n.

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 37

Male genitalia (Figs. 10-12): Uncus hood-shaped, apically poinied. Gnathos contin-
uously attached to uncus, distal arm tapering, at tip hooked; base of gnathos surrounded
by two setose flaps (socii). Tegumen with puffed-up 'shoulders'. Valva claviform, at
middle narrow, at tip bent inwards. Aedeagus long and slender, tapered, indicated
sigmoid. Tergum 8 subtrapezoid, posteriorly and anteriorly shallowly concave. Sternum 8
subtriangular, anteriorly broadly indepted, posterior tip with large triangular lobe.
Groundplan as in S. baikalensis sp. n.; also showing some similarities to S. podoliensis
Rebel.

Female genitalia; Unknown.

Biology: The type specimen was found in late .lune in an area of climax maple mixed
forest. For further details concerning the type locality cf. Jaro§ et al. (1992).

Distribution: Pyongan Prov. in North Korea.

Etymology; The species-name fuscoaurella is referrmg to the colouration of the forewing
(fuscus = 'dark' and aurum = 'gold' in Latin).

Scyihris mikkolai S'\nQ\, 1993

1 (f labelled: USSR, Baikal, Listvjanka, 3.-5.8.1989, LiSka Igt. In his original description
Sinev illustrated the very typical male genitalia and related them to S. knochella (Fabrici-
us, 1794). The strange uncus-gnathos-tegumen structure of mikkolai is unique for the
scythridid family. S. mikkolai is distributed from Altai to Primorie area in E Asia.

Scythris nitidella sp. n.

Type locality; North Korea, Ryanggang Prov., Paektusan Mts.

Holotypus: KOREA North, Ryanggang Prov., Paektusan Mts. 1400 m, Mupo, 23 June,
1988, J.JaroS Igt. (white label); Gen.prep.nr 438X (f, Scythris nitidella Bgts.& Li§ka, B A
Bengtsson (yellow label); HOLOTYPUS Scythris nitidella Bengtsson & Ligka cf (red
label). Genitalia on slide BAB 438X. - In coll. National Museum, Prague.

Diagnosis; Smaller and darker than S. fuscoaurella sp. n., with less gloss in forewing
(Fig. 9). Similar to many dark, unicoloured scythridids (S. seliniella (Zeiler, 1839), S.
subseliniella (Heinemann & Wocke, 1877), etc.) but may easily be distinguished from
them and other species by genitalia examination.

Expansion; 12 mm (length of forewing 5.5 mm).

Head, labial palpi and antennae dark fuscous. Tegulae, thorax, legs and forewings
dark brownish bronzy and glossy. Hindwing dark fuscous. Cilia in both wings dark
fuscous.

Male genitalia (Fig. 13-15): Uncus U-shaped, shanks callous in posterior part. Near base
of uncus a pair of callous lobes, probably constituting socii. Gnathos hooked, tapered.
Valva bent. short, broad and densely setose in proximal part, claviform. Aedeagus
straight, tapered. Tergum 8 semicircular, lateroanteriorly membraneous or almost
transparent. Sternum 8 subtriangular, at tip indented.

Female genitalia; Unknown.

Biology; The holotype specimen was collected in late June in an open montane larch-
spruce taiga with dominant tree Larix olgensis Henry. For further details cf. also Jaro§ et
al. (1992).

Distribution: Ryanggang Prov. in North Korea.

Etymology: The species-name nitidella is alluding to the gloss of the forewing (nitidus
means 'shining' or 'sleek' in Latin).

Scythris obscurella (Scopoli. 1763)

3 cfcf and 3 99 labelled: USSR Baikal, Davga, Bargunzinskij zap., 19.-25.VII. 1989, J.

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 38

Li§ka Igt. This species has a wide distribution, ranging from Europe to C Asia. There are
several records from C Asia, mainly in the mountaineous areas. Genitalia are published in
Bengtsson (1984).

Scythris sinensis (Felder & Rogenhofer, 1875)

1 $ labelled: KOREA North, S. Pyongan Prov., Nampo 0-10 m, 3 June 1988, J. Jarog Igt.
This species has a wide distribution ranging from Europe to Asia. Reported from South
Korea by Park (1977). Genitalia are published by Bengtsson (1984).

References

Bengtsson, B.A., 1984. The Scythrididae (Lepidoptera) of Northern Europe. - Fauna Fniomologica Scandinavica
13: 1-137,

Falkovich, M.I., 1969, O pishchevykh svyazakh pustinnykh cheshuekrylykh (Lepid.) v srednei Azii. [About trophic
relationships in Lepidoptera from steppe areas of Middle Asia]. In Doklady na dvatsat'pervom ezhegodnom
chtenii painyati N.A. Cholodkovskogo. - Akademiya Nauk SSSR, Vsesoyuznoe Entomologicheskoe
Obshchestvo(1968): 53-88.

Falkovich, M.I., 1972. Novye vidy roda Scythris Hb. (Lepidoptera, Scythridae) iz srednei Azii. [New species of the
genus Scythris Hb. (Lepidoptera, Scythridae) from Middle Asiaj. - Novye vidy morskikh i nazemnykh
bespozvonochnykh. Akademiya Nauk SSSR, 1'ntdy Zooiogicheskogo Instituta 52: 319-331 .

Falkovich, M.I., 1979. Novyi vid roda Scythris Hbn. (Lepidoptera, Scythrididae) iz pustyni Kyzylkum. [A new
species in the genus Scythris Hbn. from Kyzylkum desert area], - Novye vidy nasekomykh. Akademiya Nauk
SSSR. Trudy Vsesoyuznogo Fntomologicheskogo Ohshchestva 62: 107-1 10.

Falkovich, M.I., 1981. Scythrididae, pp.445-478. In Medvedev. G.S. (ed.), Opredelitel' nasekomykh evropeiskoi
chasti SSSR. Tom IV: Cheshuekrylye, Vtoraya chast. [Key to the Insects of the European part of the USSR.
Volume IV: Lepidoptera, 2. Part], - Leningrad, 786 pp.

Falkovich, M.I., 1986. Cheshuekrylye (Lepidoptera) Ostantsovykh gor Kul'dzhuktau i podgomoi raviny (yugo-
zapadnyi Kyzylkum) [Lepidoptera from Kuldzhuktau Mountain and submountain plain (south-west
Kyzylkum)]. - Fauna Cheshuekrylykh (Lepidoptera) SSSR. l’rudy V.se.soyuznogo Fntomohgicheskogo
Oh.shche.stva ei : 131-186.

Jarofi, S„ Spitzer, K„ Havelka, S. & Park, K.T., 1992. Synecological and Biogeographical Outlines of Lepidoptera
Communities in North Korea. - Insecta Koreana 9:78-104.

Park, K.T., 1977. Discovery of Scythris sinensis (F. & R.) from Korea (Lepidoptera, Scythrididae). - Korean
Journal of Entoinology 7(1): 1-2.

Sinev, S.Yu.. 1993. Novye i maloizvestnye vidy roda Scythris (Lepidoptera, Scythrididae) iz Altaya. [New and
little-known species of the genus Scythris (Lepidoptera, Scythrididae) from Altai]. - Vestnik zoologii 2: 53-57.

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 39

Boekbesprekingen

Rabotnov, T.A.: Phylozönologie.

17,5 X 24,5 cm, 244 p., 24 tabellen, 26 tekstfiguren. Verlag Eugen Ulmer, Postfach 70 05 61, D-70574 Stuttgart,
gebonden, 1995, DEM 98,- (ISBN 3-8252-8088-8).

In de "Phytozönologie" houdt men zich bezig met de studie van de wisselwerking tussen planten en hun
milieu, met de structuur van de plantengemeenschappen en de veranderlijkheid daarvan. Vooral Russische
geobotanici hebben zich de laatste eeuw in deze studie verdiept en eigen concepten ontwikkeld. Reeds in een vroeg
stadium viel hen een bepaalde typologie op van onderscheidbare levensstrategieën bij planten. In het midden van
deze eeuw voerde Rabotnov een demografisch aspect in de vegetatiekunde in, door de studie van de ontogenetische
samenstelling van de plantengemeenschappen. Vooraleer zijn resultaten een verdere verspreiding kenden, was de
mosaiek-cyclus in de wouden van de Taiga reeds lang in detail onderzocht.

In dit boek, het hoofdwerk van de auteur, wordt aan de hand van talrijke voorbeelden een overzicht gegeven
van de complexiteit van de wisselwerking tussen planten, micro-organ ismen en dieren enerzijds en het geheel van
abiotische factoren en menselijke invloeden anderzijds. De verkregen inzichten worden tot een overzichtelijk model
uitgewerkt en ingepast in de noden van de landschapsinrichting en het grondgebruik.

Het boek begint met een uitleg over de grondbeginselen van deze discipline met duidelijke definities van de
verschillende specifieke thermen. Daarna wordt uitgebreid ingegaan op de wisselwerking tussen planten en
schimmels, prokaryoten, andere planten en dieren. Een apart hoofdstuk is gewijd aan de wisselwerkingen tussen de
planten die tot dezelfde phytocoenozen behoren. In het vierde hoofdstuk wordt de organisatie van phytocoenozen
behandeld. In het kort wordt de productiviteit van phytocoenozen aangehaald. Het zesde hoofdstuk bevat gegevens
over de successies, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen primaire en secundaire successies. Er worden
verschillende types successies onderscheiden, al naargelang hun ontstaan (o.a. door anthropogene invloeden via
landbouw, door branden enz.). In het laatste hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de verschillende soorten
classificaties en ordeningssystemen die in het verleden in gebruik zijn geweest, en wat daar de voor- en nadelen van
zijn. Een uitgebreide literatuurlijst en een alfabetisch zaakregister sluiten het boek af

Dit boek biedt een uitstekende inleiding in deze materie. Het is zeer verzorgd uitgegeven en stevig ingebon-
den. Iedereen die met plantengemeenschappen te maken heeft, zal er een uitstekende bron van informatie in vinden.

W.0. De Pnns

Goodger, D.T. & Watsen, A.: The Afrolropical Tiger-Molh.s.

21 X 30 cm, 65 p., 4 kleurenplaten, 13 zwart-wit-platen, Apollo Books, Kirkeby Sand 19, DK-5771 Stenstrup,
Denmark, Softcover, 1995, DKK 200,00 (ISBN 87-88757-32-3).

Deze publicatie is een geïllustreerde catalogus van de Afrotropische subfamilie Arctiinae (Lepidoptera:
Arctiidae). In het totaal gaat het om 411 soorten. Er worden 14 nieuwe synoniemen ingevoerd en 44 nieuwe
combinaties. Zes genusnamen en 7 soortnamen worden uit de synonymie gehaald en erkend als geldige namen.
Twintig genera werden uit de Arctiidae verwijderd en ondergebracht bij de Noctuidae, Lymantriidae of Geometri-
dae. Eén soort werd verplaatst naar de Notodontidae. Van elk genus worden de uiterlijke en inwendige morfologi-
sche eigenschappen gegeven, alsook de verwijzing naar de originele publicatie en de type-soort. Binnen elk genus
worden de soorten alfabetisch gerangschikt. De tekst vermeldt de plaats van de oerbeschrijving, de orinigele
combinatie, de verblijfplaats van types, de verspreiding en eventueel synoniemen, subspecies en individuele
vormen.

Op de kleurenplaten worden 89 imago's afgebeeld, in de meeste gevallen gaat het om de type-soorten van de
behandelde genera. Op de 13 zwart-wit-platen staan de mannelijke genitalia van dezelfde soorten afgebeeld. De
kleurenplaten werden door het Natural History Museum te Londen vervaardigd en ze zijn dan ook van uitstekende
kwaliteit.

Het boek bevat verder nog een lijst voedselplanten van de rupsen, een literatuurlijst en een alfabetische index.
Het is een keurige publicatie die iedereen zal moeten bezitten die in deze groep Lepidoptera is geïnteresseerd.

W.0. De Prins

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 40

First record of the genus Etainia Beirne from Central
Asia with descriptions of two new species and some
provisional notes on the world fauna (Lepidoptera:
Nepticulidae)

Rimantas Puplesis & Arünas Diskus

Abstract. The taxonomie status of the genus Elainia Beime, 1945 is briefly discussed, and provisio-
nal notes on the relationships of the newiy designated species-groups are provided. Two new species, E.
leplognalhos sp. n. and E. ohtusa sp. n. are described from the Kopet Dag ridge (western Turkmenistan). The
check-list of Elainia species of the World fauna is given.

Samenvatting. Eerste vennelding van het genus Elainia Beime uit Centraal-Azië, beschrijving van
twee nieuwe soorten en enkele voorlopige bemerkingen over de wereldfauna (Lepidoptera: Nepticulidae)

De taxonomische status van het genus Elainia Beime, 1945 wordt kort besproken en voorlopige bemerkingen
over de relatie tussen de nieuw opgestelde soortengroepen worden gegeven. Twee nieuwe soorten worden
beschreven uit het gebied van de Kopet Dag (West-Turkmenistan); E. leplognalhos sp. n. en E. ohlu.sa sp. n.
Een check-list van de Elainia-soorten van de wereld wordt gegeven.

Résumé. Première observation du genre Elainia Beime en Asie centrale, description de deux
nouvelles espèces et quelques remarques provisoires sur la faune mondiale (Lepidoptera; Nepticulidae)

Le statut taxonomique du genre Elainia Beime, 1945 est discuté brièvement et quelques remarques provisoi-
res sur la relation entre les groupes d'espèces récemment établies sont données. Deux espèces nouvelles sont
dècrites de Ia région du Kopet Dag (Turkmenistan occidentale): E. leplognalhos sp. n. en E. ohlusa sp. n.
Une liste systématique de toutes les espèces du genre Elainia est donnée.

Key words: Etainia - Etainia leptognathos - Etainia obtusa - new species - Turkmenistan - Central Asia -
Check-list.

Puplesis, R. & Diskus, A.: Vilnius Pedagogical University, Studentu 39. Vilnius 2034, Lithuania.

The genus Etainia Beirne, 1945 {=Obrussa Braun, 1915, preoccupied) is usually
treated as a separate, well defined taxon (Wilkinson & Scoble 1979; Scoble 1983;
Puplesis & Ivinskis 1985; Puplesis 1994, etc.). This monophyletic unit can be characteri-
zed by numerous rather outstanding apomorphies, like: (1) vinculum with U-shaped
invagination posteriorly, (2) vesica with H-shaped sclerotization, (3) ductus bursae with a
group of spines, (4) larvae mining in buds, shoots and fruits, and not in leaves (see Scoble
1983, van Nieukerken 1986, Puplesis 1994). Valva of all species (except E. nigricapitella
(Jance)) with large basal apodeme(s), muscle rtij in male genitalia attached to lateral arms
of transtilla, and not to inner side of valva as in other studied Nepticulidae (see Puplesis
& Kozlov 1988). However, the taxon (together with few others) was sunk to subgenus
rank in Ectoedemia Busck (van Nieukerken 1986) using two very weak and very doubtful
apomorphies only: “abdominal sternum 2 with anterior plate almost triangular, lateral
margins shortened”;' 2) "sensillum vesiculocladum reduced in various ways from basic 5-

') First, the anterior plate of the figured Elainia Jecenlella (Herrich-Schaffer) is not triangular (like the anterior plate
of l'omoria weaven (Stainton) also). Secondly, this structure (the anterior plate), according the figures made by van
Nieukerken (1986: flgs. 32-55) varies very strongly from a taxon to taxon, and usually varies even within one single
taxon (e.g. Emeucha, Acalypiris. Tnfuraila. liohemannia. Eoinoria, etc.). On the other hand, the very similar shape of
the plate (resembling that of Elainia) is found in the other tribe (Nepticulini) or even in the Australian genus
Peclinivalva.

Phegea 24 (1) (1.111.1996): 41

branched pattern”.^ Thus, Etainia still must be regarded as the separate genus.

At present the genus comprises 16 species: 4 from Europe, 1 from the Caucasus, 4
from East Asia, 2 from North America (including one species with Euro-Nearctic
distribution), and 4 species from South Africa (see check-list below). No previous records
of Etainia species were available from Central Asia. However during field-work of 1993
in the western part of the Kopet Dag ridge (Turkmenistan, close to Iran border) two
species of Etainia were collected; E. leptognathos sp. n. & E. obtusa sp. n. Both are
described in the present paper.

Check-list of species with some provisional notes on newly designated species-groups
Etainia Beirne, 1945: 208

E. sericopeza species-group

1. E. ochrefasciella (Chambers, 1873) comb. n.: N. America, on Acer saccharum^, for
descriptions see Chambers, 1873: 128, Wilkinson & Scoble, 1979: 99-101; Wilkinson,
1988: 151-152.

2. E. sericopeza (Zeiler, 1839): Europe, N. America, on Acer platanoides, for descripti-
ons see Zeiler 1839: 215, Jackh 1951: 170-175, Emmet 1976: 206, Wilkinson & Scoble
1979: 101-105, Puplesis & Ivinskis 1985: 38-39, Johansson et al. 1990: 283-284,
Puplesis 1994: 228-229.

3. E. louisella (Sircom, 1849): Europe (except the North) & Caucasus, on Acer campe-
stre, for descriptions see Sircom 1849: XIII, Jackh 1951: 170-178, Emmet 1976: 207,
Johansson et al. 1990: 284-285, Puplesis 1994: 229-230.

4. E. decentella (Herrich-Schaffer, 1855): Europe (except the North), on Acer pseudopla-
tanus and A. monspessulanum, for descriptions see Herrich-Schafferl 853-1 855: 358,
Jackh 1951: 171, Emmet 1976: 206, Johansson et al. 1990: 285-286, Puplesis 1994: 230-
231.

5. E. leptognathos sp. n.: Central Asia (Turkmenistan), probably on Acer turcomanicum'^,
described below.

6. E. peterseni (Puplesis, 1985): East Asia (Fareastern Russia), likely on Acer mono, for
descriptions see Puplesis & Ivinskis 1985:41-43, Puplesis 1994: 231.

7. E. sabina (Puplesis, 1985): East Asia (Fareastern Russia), probably on Acer mono, for
descriptions see Puplesis & Ivinskis 1985: 43-44, Puplesis 1994: 231-232.

8. E. tigrinella (Puplesis, 1985): East Asia (Fareastern Russia), probably on Acer mono,
for descriptions see Puplesis & Ivinskis 1985: 40-41, Puplesis 1994: 232.

9. E. capesella (Puplesis, 1985): East Asia (Fareastern Russia), probably on Acer mono,
for descriptions see Puplesis & Ivinskis 1985: 39-40, Puplesis 1994: 232-233.

10. E. crypsixantha (Meyrick, 1918) comb. n.: South Africa, host plant unknown, for

2) The reduction, as such, is found independently in different taxa (c.f. reduction of wing venation). The structure
•reduced in various (!) ways* is not adequate for making serious taxonomie changes, and it is a bit strange to see the
enormously enlarged concept of licfoedemia based on a reduction.

3) Tliere are no rearing records, mines, nor references about the life of the larva. However, it is strongly suspected that
/:. ochrefasciella makes a carponome in Acer Vtys, like E. sericopeza-, several adult specimens have been taken on Acer
saccharum Marshall (Wilkinson 1988).

4) There are no rearing data. However, no other species of Acer (except A. lurcomanicimi) occur in the Kopet Dag
ridge, from where the new species is described.

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 42

descriptions see Meyrick 1918: 43, Scoble 1983: 17-18.

11. £. obtusa sp. n.: Central Asia (Turkmenistan), probably on Acer turcomanicum\
described belove.

12. E. albibimaculella (Larsen, 1927) comb. n.: Predominantly N. Europe, on Arctostap-
hylos uva-ursi, for descriptions see Larsen 1927: 5, Johansson et al. 1990: 287.

E. biarmata species-group

13. E. biarmata Puplesis, 1994: W. Caucasus, host plant unknown, for description see
Puplesis 1994: 233.

E. zimbabwiensis species-group

14. E. zimbabwiensis (Scoble, 1983) comb. n.: Southern Africa, host plant unknown, for
description see Scoble 1983: 18.

15. E. krugerensis (Scoble, 1983) comb. n.: Southern Africa, host plant unknown, for
description see Scoble 1983: 19.

E. nigricapitella species-group

16. E. nigricapitella (Janse, 1948) comb. n.: Southern Africa, host plant unknown, for
description see Janse 1948: 170; Scoble 1983: 18-19.

No species-groups were designated earlier. However some species of Etainia
probably cluster into monophyletic units. Most of Holarctic species of the genus belong
to the group which is called here as the sericopeza-gvoup\ at the moment the group
comprises 12 species with well developed transtilla bar and one large basal apodeme of
valva. Other three clades from the proposed cladogram (see fig. 1) are considered here as
three species-groups also. The provisional phylogeny is based on few mostly distinctive
apomorphies listed below:

1. Vinculum with U-shaped invagination posteriorly;

2. Vesica with H-shaped sclerotization;

3. Ductus bursae with a group of spines;

Note: It should also be pointed out that the muscle mg in the male genitalia is
attached to the lateral arms of transtilla, and not to the inner side of the valva, as in
other studied Nepticulidae.

4. Larvae mine in buds, shoots and fruits (winged-seeds of Acer);

5. Valva deeply divided;

6. Gnathos with two large posterior processes;

7. Spines on ductus bursae enlarged;

Note: the clade 5-7 shares some distinct plesiomorphies, as the absence of basal
apodeme of valva, the absence of transtilla, etc.

8. Basal apodeme of valva developed;

9. Valva weakly divided;

10. Strong reduction of wing venation;

Note: the clade 9-10 shares few plesiomorphies, as the absence of transtilla bar, eet.

1 1. Transtilla bar developed;

12. Second basal apodeme of valva developed.

5) There are iio rearing data. However, no other species of /teer (except A. furcomanicum) are known from from the
Kopet Dag ridge. from where the new species is described.

Phegea 24 (1) (1.111.1996): 43

Fig. 1: Provisional cladogram of the genus hlainia, demonstrating the relationships between the species-groups.
Numbers refer to apomorphies. listed in the text.

Description of new species

Etainia lepiognathos sp. n.

Type material. Holotype: cr, Turkmenistan, western Kopet Dag, 40 km E Kara Kala
(=Garrygala), 29.VI.1993, leg. R. Pupiesis & A. Diskus. Paratypes: 5?, 22cf, the same
locality, 15.V-07.VII. 1993, leg. R. Pupiesis & A. Diskus.

Diagnosis. Closely resembles E. decentella (Herrich-Schaffer), but can be recognised
by the shape of the gnathos with the slender posterior process and by the brown or
brownish frontal tuft (in E. decentella it is black).

Male. Forewing length: 2.4-2. 7 mm. Head: frontal tuft brown to pale brownish (not
black); eye-caps whitish creamy; collar pale brownish, indistinct; antenna brownish to
brownish creamy. Thorax whitish creamy or creamy. Forewing pattem variable, generally

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 44

similar to E. decentella, but often the pale markings strongly dominant in the new
species. Usually basal third of forewing generally pale, only area near costa with large
zone irrorated by dark brown scales; very wide medial fascia also distinctly cream (or
whitish cream); a costal and tornal spots at two thirds surrounded by dark brown scales,
tending to form a second (apical) complete fascia. Underside of forewing with large basal
patch of deep black androconial scales (leaving a scaleless area near retinaculum) and
with a few brownish scales in centre. Cilia cream or pale brownish cream. Hindwing
brownish, with basal patch of deep black androconial scales and a small patch on
underside.

Figs 2-6: Genitalia of lilainia leplo}'nalhos sp. n.; 2. Male, holotype; 3. Gnathos, paratype 24.V.1993; 4. Valva,
paratype, 25. V. 1993; 5. Aedeagus, paratype, 25. V. 1993; 6. Female genitalia, paratype, 18. V. 1993 (scale 0,1 mm).

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 45

Female. Forewing length: 2. 3-3.0 mm. Usually paler than male, but otherwise similar
to male.

Male genitalia (figs 2-5). Valva tightly fused to vinculum, broad at base, slightly
broadened apically and with a row of large setae; basal apodeme of valva slender (fig. 4).
Transtilla with long sublateral processes. Tegumen produced into rounded pseuduncus.
Uncus distinct only laterally. Gnathos with slender posterior process (=central element)
(fig. 3). Aedeagus narrowed basally and with two lateral carinae. Vesica with large H-
shaped sclerotization, some tiny cornuti and three large ones (fig. 5).

Female genitalia (fig. 6). Posterior apophyses just slightly shorter than anterior ones.
Sclerotization of vestibulum large, bilobed. Vestibulum with tiny spines. Ductus sperma-
thecae with 2 sclerotized convolutions. Corpus bursae oval, with two large, oval and
distinctly dissimilar signa. Pappillae anales distinctly disjuncted.

Biology. Adults fly in May - early .luly. Life history otherwise unknown, but
probably host plant is Acer turcomanicum.

Distribution. Known from western part of the Kopet Dag ridge only.

Etainia obtusa sp.n.

Type material. Holotype: cT, Turkmenistan, western Kopet Dag, 40 km E Kara Kala
(=Garrygala), 26. V. 1993, leg. R. Puplesis & A. Digkus.

Diagnosis. Differs from all other Etainia by the truncated pseuduncus.

Figs. 7-10; Male genitalia of Htainia ohtu.sa sp. n.: 7. Holotype, general view; 8. The same, gnathos; 9. The same,
valva; 10. The same, aedeagus (scale 0,1 mm).

Phegea 24 (1) (1. III. 1996): 46

Male. Forewing length about 2.5 mm. Head: frontal tuft pale yellowish; collar paler;
eye-caps whitish cream, antenna brownish cream. Thorax almost brown, with few cream
scales. Forewing blackish fuscous with whitish cream pattern; a small basal spot, a fascia
at one third and costal and tornal spots at two thirds. Underside of forewing brown,
without androconial patch. Cilia greyish cream to greyish. Hindwing greyish to grey,
without androconial patch.

Female. Unknown.

Male genitalia (figs 7-10). Valva slightly arcuate, without distinct broadening at apex
(fig. 9) and tightly fused to vinculum. Basal apodeme of valva rather slender and long.
Sublateral process of transtilla short, twice or more shorter than transverse bar. Pseudun-
cus broad, but distinctly truncated (see fig. 7). Uncus sclerotized only laterally. Gnathos
with rather large posterior process (=central element) and large lateral arms (fig. 8).
Vinculum large, almost rounded distally. Aedeagus with two lateral carinae, 2-3 large
cornuti at apex and H-shaped sclerite on vesica (fig. 10).

Biology. Adults fly in May. Life history otherwise unknown, but probably host plant
is Acer turcomanicum.

Distribution. Known from western part of the Kopet Dag ridge only.

Acknowledgments

We would like to thank Mr W.0. De Prins for help with the manuscript and for
making a short abstract in Dutch and French. The research described in this publication
was made possible in part by Grant N LAOOOO & LHXIOO from the International
Science Foundation.

References

Beirne, B., 1945. The male genitalia of the British Stigmellidae (Nepticulidae) (Lep.). - Proceedings of the Royal
Irish AcaJemy (B) 50: 191-218.

Chambers, V.T., 1873. Microlepidoptera. - Canadian Enioniologisi 5 (7): 124-128.

Emmet, A.M., 1976. Nepticulidae. In: Heath, J. (ed). The niofhs and huUerflies of üreaf Brilain and I re land 1: 171-
267.

Herrich-Schaffer, G.A.W., 1853-1855. Sysiematische Bearheilung der Schnietlerlinge von Europa, zugleich als
Texl, Revision und Supplement zu .Jakoh Hühners Sammlung europaischer SchmeKerlinge, 5, Die Schaben
und Fedennotten; 1-394, G.J. Manz, Regensburg.

Janse, A.J.T., 1948. Nepticulidae (Stigmellidae). In: The Moths of South Africa 4: 149-179. Transvaal Museum,
Pretoria.

Jackh, E., 1951. Die fruchtminierenden Arten der Gattung Nepticula Heyd. (Etainia Beime) an den vier deutschen
Ahornarten (Lep. Nepticulidae). - Zeitschrift der wiener entomologischen Gesellschaft 36: 170-178, pis. 14-
16.

Larsen, C.S., 1927. Upon some new and little-known species and aberrations of Microlepidoptera from Denmark. -
Entomologiske Meddelelser \1: 1-6, 1 pl.

Nieukerken, E.J. van, 1986. Systematics and phylogeny of Holarctic genera of Nepticulidae (Lepidoptera,
Heteroneura: Monotrysia). - Zoölogische Verhandelingen 236: 1-93.

Puplesis, R., 1994. 'The Nepticulidae of Eastem Europe and Asia. 291 pp. + 840 pis. Backhuys Publishers, Leiden,
the Netherlands.

Puplesis, R.K. & Ivinskis, P.P., 1985. Obzor fauny molei-malyutok roda Obrussa Braun i opisanie 4 novykh vidov
Ohrus.sa capesella sp.n., O. tigrmella sp.n., O. peterseni sp.n., O. .sahina sp.n., (in Russian). - Trudy
Akadetnii Nauk Lithuanian SSR, Seriya B, 4 (92): 36-46.

Puplesis, R.K. & Kozlov, M.V., 1988. Funktsional’naya morfologiya genitalii samtsov Nepticulidae (Lepidoptera)
(in Russian). - Zoologiche.skii zhurnal 67: 557-565.

Scoble, M.J., 1983. A revised cladistic classiflcation of the Nepticulidae (Lepidoptera) with description of new taxa
mainly from South Africa.- 'Transvaal Museum Monograph 2: i-xi, 1-105.

Sircom, J., 1849 Descriptions of three new British Tineidae. - Zoologist 7: xlii.

Wilkinson, C., 1988. Character analyses for discrimination and affinity recognition of the North American

Phegea 24 ( 1 ) (1 .111. 1996): 47

Microlepidoptera in the genus EdoeJemia Busck (Nepticulidae; Lepidoptera). - Beau/orfia 37 (7): 121-155.
Wilkinson, C. & Scoble, M.J., 1979. The Nepticulidae (Lepidoptera) of Canada. - Memoirs of the eniomological
Society of Canada 107: 1-118.

Zeiler, P.C., 1839. Versuch einer naturgemassen Eintheilung des Schaben, Tinea. - Isis, Jena 32: 167-220.

Inhoud:

Bengtsson, B.A. & Liska, J.: Notes on Asian scythridids with description of four new

species (Lepidoptera: Scythrididae) 33

Coutsis, J.G.: Additional butterfly records from the Greek islands of Santorini and Siros

(Lepidoptera: Papilionoidea) 13

De Prins, W. & van der Poorten, D.: Additions and corrections to "Die Tagfalter der
Türkei". 2. Interesting observations of butterflies in Turkey during the 38th expediti-
on of the "Werkgroep Grieks-Turkse dagvlinders" (Lepidóptera: Lycaenidae) . . 25
Henderickx, H.: Microbisium brevifemoratum (Ellingsen, 1903), een nieuwe soort voor

de Belgische fauna (Arachnida, Pseudoscorpiones: Neobisidae) 1

Olivier, A.: Notes on the taxonomie status and supposed biogeographic affinity of the
Pseudochazara anthelea (Hübner, [1824]) populations from Klpros (Cyprus) and

from the Greek island of Kós (Lepidoptera: Nymphalidae Satyrinae) 5

Puplesis, R. & Diskus, A.: First records of the genus Etainia Beirne from Central Asia
with descriptions of two new species and some provisional notes on the world fauna

(Lepidoptera: Nepticulidae) 41

van den Brink, H. & van Oorschot, H.: Additions and corrections to "Die Tagfalter der
Türkei". 1. Interesting observations of butterflies in Turkey during the 37th expediti-
on of the "Werkgroep Grieks-Turkse dagvlinders" (Lepidoptera: Hesperiidae,

Pieridae, Lycaenidae) 19

Boekbesprekingen 4, 1 7, 24, 40

verantw. uitg.: W. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium). Tel. 0032-3.322.02.35.

Phegea 24 (1) (LIII.1996): 48

Redactie: Dr. J.-P. Borie (Compiègne, France), T. Garrevoet (Antwerpen), B. Goater (Chandlers Ford, England),
Dr. K. Maes (Gent), Dr. K. Martens (Brussel), A. Olivier (Antwerpen), H. van Oorschot (Amsterdam), D. van der
Poorten (Antwerpen), W.0. De Prins (Antwerpen).

Redactie-adres : W.0. De Prins, Diksmiiidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgiiim).

Uitgegeven met steun van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Dienst Onderwijs

Jaargang 24, nummer 2 1 juni 1996

Trekvlinders in 1995, twaalfde jaarverslag (Lepidoptera)

Bart Vanholder

Résumé. Lépidoptères migrateurs en 1995 (douzième rapport) (Lepidoptera)

Rapport sur les migrateurs observés en Belgique en 1995. Au lieu du résumé classique, nous donnons un tableau
avec Finfonnation sur les migrateurs par decade.

Abstract. Migrant Lepidoptera in 1995, twelfth annual report (Lepidoptera)

Report on migrants observed in Belgium in 1995.Instead of the usual summary a table with all information on
Belgian migrants and vagrants per decade is given.

Key words: Migrating Lepidoptera - Belgium.

Vanholder, B.: Droeskouter 33, B-9450 Haaltert. e-mail; bvholder@innet.be

Inleiding

In totaal leverden 92 vaste medewerkers lijsten in met de gegevens van 162
verschillende personen, 42 personen hiervan waren occasionele medewerkers. Er dienden
zich 62 nieuwelingen aan. De meeste nieuwkomers situeerden zich in twee regio's die zich
op gebied van dagvlinderwaamemingen organiseerden in werkgroepen. Beide staan onder
leiding van trouwe medewerkers; M. Van Opstaele coördineert de Aalterse regionale
vlinderwerkgroep “Quercus”, de andere werkgroep is gesitueerd in Zeeuws-Vlaanderen en
staat onder leiding van J. De Bakker. Hoewel we de zomer van 1994 niet konden evenaren,
werd 1995 toch een redelijk gunstig migratiejaar. De weersituatie deed dikwijls aan deze van
1976 denken. Sinds vorig werkjaar zijn we ook actief op het Internet. Dit leverde naast
enkele nieuwe medewerkers voor 1996, eveneens goede buitenlandse contacten op in
Zweden, Denemarken, Finland en Engeland. Zeeuwsvlaamse en Noordfranse waarnemingen
zijn ook dit jaar weer in het verslag verwerkt.

Klimatologisch overzicht van 1995

Het voorbije meteorologisch jaar was het vierde warmste van de eeuw. Dit had
natuurlijk onmiddellijke gevolgen voor het waarnemen van migranten.

De winter was uitzonderlijk zacht. Het ging om de vierde zachtste winter sinds het begin
van de metingen te Ukkel in 1833. Bovendien was er geen enkele serieuze vorstperiode te
bespeuren: koudste temperatuur -5,2°C! Zachte temperaturen betekenen gunstig weer voor
de overwintering van soorten die zich in ons land op het noordelijkst van hun areaal

Phegea 24 (2) (1 .VI. 1996): 49

bevinden. Interessant, vooral omdat deze winter volgde op ons beste trekvlinderjaar met
enorm veel soorten die nog talrijk aanwezig waren in november en zelfs december 1994. Het
resultaat viel wel enorm tegen. Alleen een paar overwinterende atalanta’s werden tijdens
Januari en februari gemeld. Enkel de meldingen van M stellatarum op 23 en 24 maart kan
men ook tot de overwinteraars rekenen. De oorzaak van het ontbreken van overwinteraars
moet elders gezocht worden: zacht weer gaat tijdens het winterseizoen meestal gepaard met
overvloedige neerslag. Zo was 1995 de natste winter ooit opgemeten te Ukkel. Het vorige
record werd gewoonweg verpletterd. Hoeveel gewone inheemse soorten, vooral diegene
waarvan de poppen zich ‘s winters in de grond bevinden, zijn door deze vochtigheid niet
omgekomen en waren dus tijdens de zomer veel minder frequent dan gewoonlijk?

De lente was normaal. Rond 1 1 maart kregen we een eerste periode met zacht weer. Op
die datum werd de eerste M confusa genoteerd. April was uitzonderlijk somber met als
enige uitzondering hierop de 25 en 26ste. Het is dan ook geen toeval dat tijdens deze twee
dagen de eerste V. cardui en A. gamma werden gemeld. Het hele lenteseizoen door waren er
nauwelijks perioden met overheersende zuidenwinden van tropische oorsprong. De eerste
dagen van mei vormden hierop een uitzondering met bijna tropische temperaturen. Het was
de eerste periode van 1995 met echt gunstig trekvlinderweer. De eerste primaire migranten
werden toen genoteerd: A. ipsilon, P. xylostella en N. noctuella.

De zomer van 1995 was helemaal uitzonderlijk. Wel begon hij zeer slecht: veel te koud
met polaire luchtstromingen begin Jum. Maar eind Juni veranderde de situatie totaal: het
werd tropisch warm met winden van continentale oorsprong. De ene hittegolf volgde de
andere op tot 25 augustus. Het werd de warmste “grote vakantie” sinds het begin van de
metingen te Ukkel. Bovendien was het ook nog zeer droog. De situatie van Juli en augustus
1995 kunnen we vergelijken met de zomer van 1976: dominerende continentale winden -
vooral in augustus - uit oostelijke of zelfs noordoostelijke richting. Ideaal voor trekvlinders
of dwaalgasten die ons vanuit het oosten kunnen bereiken zoals N. antiopa\ De zomer van
1995 werd bovendien zeer droog. Nog nooit was dit seizoen zo gunstig voor een snelle
ontwikkeling van nakomelingen van primaire migranten.

De herfst was gemiddeld uitzonderlijk warm en droog, op 1982 na de warmste sinds het
begin van de waarnemingen te Ukkel! Nochtans begon dit seizoen niet al te gunstig voor
nieuwe vlindertrek of voor het waarnemen van nakomelingen van primarie migranten.
Inderdaad, tijdens de maand september waren de temperaturen gemiddeld iets te laag met
geen enkele periode van warmer weer. Het aantal uren zonneschijn was veel te laag. Jammer,
want het is bijna altijd tijdens deze maand dat men de meeste migranten telt. Gelukkig
volgde hierop de warmste maand oktober sinds 1921, die het mogelijk maakte nakomelingen
van migranten te observeren, zoals A. atropos. M. stellatarum, A. ipsilon en A'. noctuella.
Late ontpoppingen werden dus tijdens deze maand nog mogelijk. Tropische luchtstromingen
gedurende 18 dagen brachten waarschijnlijk geen migraties meer met zich mee, gezien het te
late tijdstip in het Jaar. Nadat november met heel koud weer was gestart, volgden 2
uitzonderlijke warme dagen op 1 1 en 12 november die nog een groot aantal waarnemingen
met zich meebrachten. Wel werden de meest vorstgevoelige trekvlindersoorten, zoals V.
cardui, met meer waargenomen.

Medewerkers aan het verslag 1995

C. Alvarez. A. Artoisenet, Y. Baptiste, H. Bastiaens. M Bauduin. R. Beemaert, Dhr Bijsterveld, R. Braeckman, J.
Broidioi. C. Bniggeman, T. Bniyneel, Dhr Bniyns, M. Biiise. Dhr Caliiwe, J. Chapdle. J. Cleppe. P. Chick. J. De
Bakker, A De Boer. S. De Bmycker. C. De Caluwe. H. De Decker. NWG De Gavers. R. De Pooler, G. De Potter, R. De
Spiegeleire. A. De Timmennan, A. De Tiirck, M De Visser, A. De Vreese, B De Vreese. T. De Witte. M. De Witte,
Dlir De Wolf. F. Declercq, L. Defraeye. C. Develter, N. Dobbelaer, J. Dorsselaar, E. Dufraing, L. Duffaiiig. S. Dupont.
P. Durinck, G. Evrard. M. Faqiiaet, C. Fregat, T. Garrevoet, M. Gillard, Gilbert Glabeke, Gerrit Glabeke, Gertjan
Glabeke. Goethals. C. Goossens. D. Gi-yftVoy, R. Guinez. A. Havrenne, G Himschoot. K. Hoffinan. G. Hooft. I. Hoste.
M. Houyez, T. Ivens. J. Jaeken. M. Jansen. Fani. K. Janssens, F. Joncklieere. H. Kinders. B. Kindts, J. Knieriem, H.
Laget, V A. Lefebcr, A. Legrain. A. Leman. M. Leten, A. Leveqiie, P. Lighezzolo. R. Litt, K. Lock. P. Lust. B. Maes. D.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1 996): 50

JFMAMJJASOND

Figuur 1: Afwijking van de gemiddelde maximale temperaturen per pentade te Ukkel t.o.v. het normale. Normale
afwijking = 0°C.

Neerslag 1995 (Ukkel)

Figuur 2: Neerslag te Ukkel per maand in 1995. Nonnale hoeveelheid = 100%.

Maes, J. Mallefason, A. Marechal, T. Maréchal, L. Merveillie, B. Misonne, H. Nagel, B, Notebaert, R. Nyst, G. Pierloot,
R. Pletinck, T. Pluvier. A. Prenen, F.Rademakers, G. Rappé, J.L. Renneson, M. Roelands, L. Rosé. B. Schelfliout,
Scherbeyn, D. Sierens, T. Sierens, W. Slosse, P. Smessaert, S. Smets, Snelders, A. Soete, B. Soyez, J. Sponselee, R.
Spronck, S. Spmytte. E. Stassart. fam. Stein, D. Stroobants. K Stnibbe, F. Sueur, E. Taelman, H. Tessely, G. Tlioné, W.
Troukens, E. Van Aelst. B. Van As. H Van Besauw. Van Brepoel, D. Van De Keere, O. Van De Kerckhove. W.
Vandemaele, Van De Poel Guy, B. Van De Weghe, W. Vandenbranden, A. Van de Wiel, Van Hoeven, Bert Van
Holder, G. Van Hoorebeke, J. Van Kerschaever, R Van Moerkerke, M. Van Moerkerke, R. Van Nieuwenhuyze, M.
Van Opstaele, J. Van Opstaele, P. Van Son. Van Strien. F. Vandenbossche, O. Vandenbossche, Bart Vanholder, A,
Verboven, P. Verloove. E. Vennandel, H. Vennersch, Vemooy, W. Verschraegen, L. Verstiggelt, K. Verstraeten, J.
Vei'vaecke, P. Virlet, G. Wieme, B. Willocx. W. Wouters.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 51

Trekvlinders

Plutella xylostella (Linnaeus, 1758)

Het recordaantal van 1994 werd nu nog overtroffen, maar was voor de rest zeer
vergelijkbaar. Het eerste koolmotje werd op 30 april door E. Dufraing gevangen te
Merksplas. Op 4 en 5 mei zag ik de drie volgende ex. te Haaltert en startte een serie
waarnemingen die een scherpe piek bereikte eind juni. Op 25 juni werd het hoogste
dagtotaal opgetekend met 262 ex., waarvan 250 afkomstig van een ondergewaardeerde
schatting door A. De Turck te Wenduine. Ik telde eveneens een maximum van 79 ex. in mijn
lichtval te Haaltert op 27 juni. Alle dagen ervoor of erna scoorden significant lager met als
tweede hoogste aantal 32 ex. op 28 en 30 juni te Haaltert. Ik verrichtte een maand lang op
dezelfde plaats en op dezelfde wijze inventarisatie naar het koolmotje, vandaar de hoge
aantallen voor de prov. Oost-Vlaanderen. Begin augustus werd nog een kleine piek bereikt
maar lang niet zo hoog als deze van eind juni. De vlindertjes werden nog opgemerkt tot in
november, met de laatste twee op 26 november te Lanaye (E. Stassart) (zie histogram 1 ).

Vindplaatsen: .AnL(187): Antwerpen, Beerse, Merksplas; Bra.(9): Anderlecht, Dilbeek: Luik(12): Lanaye, Ninane;

Nam.(67): Ciergnon, Presgaux; O.V1.(418): Haaltert, Hamme, Sinaai, Wetteren; \V.V1.(327): Koksijde, Wenduine;

Z.\1.(2): Hulst.

Margaritia sticlicalis (Linnaeus, 1761)

Weerom twee vlinders van deze pyralide. die recent dus bijna jaarlijks gemeld wordt.
Het eerste ex. werd waargenomen op 2 augustus te Lixhe, gemeld door E. Stassart op
vlinderstruik. Het tweede ex. werd op 12 augustus door R. Pletinck te Hamme-St.-Anna op
licht aangetroffen. Beide zijn nieuwe vondsten voor de respectievelijke provincies.

Vindplaatsen: Luik(l): Lixlie; O.M.(l): Hamme-St.-Anna.

Udea ferrugalis (Hübner, |1796])

Geen echt goed jaar voor deze soort. Het eerste ex. ving ik op 8 oktober te Haaltert.
Verder meldde M. Gillard deze pyralide te Presgaux op 10, 11,21 en 27 oktober en op 14
november. E. Vermandel sloot het jaar met telkens een ex. op 15 en 16 november. Alle
exemplaren werden op HPL-licht waargenomen.

Vindplaatsen: Nam. (5): Presgaux; O.M.(l): Haaltert; Z.\l.(2): Hulst.

Nomophila nocluella (|Denis & SchifTermüllerl, 1775)

Weerom geen slecht jaar voor deze micro. Zeer opmerkelijk waren twee zeer vroege ex.:
een eerste, afgevlogen ex. vond ik bij mijn lichtval 's morgens op 30 april te Maaseik. Dit is
de vroegste vermelding ooit van deze pyralide in België, exact tijdens dezelfde periode dat
de eerste V. cardui, A. gamma. M. stellatarum en P. xylostella hier aankwamen. Een tweede
vroege vlinder meldde E. Stassart te Wonck op 12 mei. In de ons omringende landen werd
N. noctuella in het verleden reeds zo vroeg in het jaar gemeld. Een andere verklaring zou
kunnen zijn dat de soort, na de recordaantallen uit 1994, erin geslaagd is de recente zachte
w inters hier door te komen. Het duurde vervolgens tot half juli vooraleer het derde ex. te
Lokeren gemeld werd door H. Kinders. De vliegtop lag dit jaar duidelijk rond midden
augustus. Dit is vroeger dan gewoonlijk. Of de voorjaarsexemplaren zorgden voor
nakomelingschap is niet duidelijk. Het laatste ex. werd door J.L. Renneson vermeld op 17
oktober op licht te Marbehan (zie histogram 2).

Vindplaatsen: .\nt(3): Rijkevorsel. Zoersel; Bra.(2): Anderlecht. Dilbeek; Lim.(2): Maaseik, Maasmechelen; Luik(2):
Lanaye. Wonck; Nam.(l): Presgaux; O.Vl.(14): Haaltert. Hamme. Lokeren, Sinaai; VV.M. (4): Koksijde.

Colias hyale (Linnaeus, 1758)

De soort schijnt recent ook in Oost- en Noord-Frankrijk een sterke terugval te kennen
(Descimon 1994). We kunnen deze situatie bevestigen met de steevast zeer lage aantallen die

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 52

uit België gemeld werden gedurende het laatste decennium. Het was niet anders in 1995:
twee vlinders te Neeroeteren op 10 augustus (G. Pierloot), de laatste op 17 augustus te
Estinnes-au-Mont (S. Dupont).

Vindplaatsen: Lim.(2); Neeroeteren; Hen.(l): Estinnes-au-Mont. Jaartotaal; 3.

Colias crocea (Fourcroy, 1785)

Slechts vier vlinders gemeld, dit in schril contrast met het recordaantal van 1994. Er was
toen zelfs nog een beperkte generatie in november. De soort kan hier blijkbaar niet aarden en
moet na de winter elk Jaar opnieuw naar ons land migreren. Een afgevlogen mannetje te
Ressegem op 5 augustus (Bert van Holder), een wiJQe fouragerend op zonnebloem te
Roeselare op 10 augustus (R. Debruyne). een wiJQe op 23 augustus te Stockay (P.
Lighezzolo) en de laatste te Ste.-Marie-sur-Semois op 22 september (J.L.Renneson).
Vindplaatsen: O.VI.(l): Ressegem; W.VI.(l): Roeselare Luik(l): Stockay; Lux.(l): Ste.-Marie-sur-Semois.

Vanessa atalanta (Linnaeus, 1758)

De soort is in staat hier te overwinteren; L. Rosé zag een wiJQe op 30 december 1994 te
Polleur. Ditzelfde ex. werd nog teruggezien op 15 en 28 Januari. In februari werd het dood
aangetroffen. Andere waarnemers meldden ook overwinterde ex.; het eerste reeds op 8
Januari te Freyr. Dit is het vroegste ex. ons tot nu toe ooit gemeld. Op 12 februari meldden S.
Wuyts een ex. te Heist-op-den-Berg en E. Taelman één te Hulst. In maart volgden reeds 1 1
ex. Het recordaantal uit 1995 gaf een complex histogram: verschillende overlappende
generaties in de zomer, met toppen de laatste decade van Juli en van augustus en midden
september. Wellicht gaat het om hier opgegroeide vlinders. In augustus werd dit
gesuggereerd door het voorkomen van vooral gave ex. Op 26 augustus zag F. Van Den
Bossche te Eeklo een vrouwtje eitjes leggen. In warme zomers kan een generatie zich in 1
maand ontwikkelen. Op 16 oktober vond F. Van Den Bossche te Eeklo nog een volwassen
rups. De zeer warme eerste oktoberhelft had het mogelijk gemaakt dat rupsen hier nog vlot
konden ontwikkelen. Twee poppen ontpopten bij hem op 2 en 4 november. Op 2 november
werden te St.-Niklaas nog een tiental volgroeide rupsen gevonden (K. Verstraeten). Deze
leverden vlinders half november. De voor het najaar klassieke waarnemingen op bloeiende
klimop betroffen dus een hier pas geboren generatie, wat nog een piekje in november
opleverde. Op 18 november werd eveneens een gaaf ex. aangetroffen te Harelbeke (F.
Declercq), het had de dag voordien gesneeuwd. Het laatste ex. werd gemeld op 2 december
te Waregem (Gerrit Glabeke). In Engeland werden opvallend veel winterwaamemingen
gesignaleerd. R. Lane meldde ons dat hij in 50 Jaar samen nog nooit zoveel
winterwaamemingen had verzameld als in de winter 1995-1996. Er zijn recent onderzoeken
gedaan naar het opwekken van endotherme warmte door vleugeltrilling (Maier & Shreeve
1996). Hierdoor zou de atalanta hier kunnen overwinteren. Door opwarmen met
vleugeltrilling zijn ze in staat uit de koele, donkere overwinteringsplaats te voorschijn te
komen. Dit zou ook winterwaamemingen verklaren (zie histogram 3).

Per provincie, de aantallen zijn bedoeld om een beeld te vonnen over de werkzaamheden van onze medewerkers:

Ant.(782); Bra.(265); Hen.(lll); Lim.(221); Luik(424); Lux.(115); Nam.(278); O.Vl.(5682); W.V1.(1992);

Z.VI.(2844);Fra.(381); Niet vermeld (85). Jaartotaal 13 175.

Vanessa cardui {\Ann?iem^ 1758)

De eerste melding van de distelvlinder betrof een rups: Pont-Ste.-Maxence-sur-Oise
(Era.) op 5 april (A. Levecque). De streek is klimatologisch gelijk aan ons land. De eerste
imago’s in 1995 werden door A. Verboven gesignaleerd te Bertem en te Korbeek-Dijle op
26 april. Op 30 april waren er reeds 3 ex. te Beemem (R. Van Moerkerke). Het histogram
vertoont een scherpe piek begin augustus, met nog een kleine piek eind augustus. Het
hoogste dagtotaal op 1 augustus met 230 vlinders. Op deze datum meldde F. Sueur in N.-
Frankrijk te Fort Mahon 4 actieve migranten. Hier opgegroeide dieren werden dus mogelijk

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 53

nog aangevuld met nieuwe migranten. In april en vooral mei zijn primaire migranten
aangekomen, met een topje eind mei. Dit bevestigde M. Van Opstaele, die actieve trekkers
meldde op 10 en 27 mei. De ex. hebben in het warme zomerweer een sterke generatie
kunnen ontwikkelen die mee voor de scherpe piek begin augustus zorgde. Vanaf 6 juli
werden de eerste gave ex. gemeld, met op 12 juli te Ursel het rechtstreekse bewijs hiervoor:
M. van Opstaele zag een pas ontpopte vlinder met de vleugels nog slap. Een tweede
immigratie-golf in juni bracht wellicht nog de nakomelingen met piek eind augustus voort.
In juni werd immers door verschillende medewerkers nog migratie gemeld; G. Thoné zag
een snel, in noordelijke richting vliegend ex. op 20 juni te Maasmechelen en op dezelfde dag
zag ik hetzelfde te Haaltert. Eens september voorbij namen de aantallen snel af. Misschien
was midden september aanvulling mogelijk met enkele migranten: op 10, 24 en 29
september werden afgevlogen vlinders gemeld. De laatste vlinder werd op 15 oktober
gesignaleerd te Stockay door P. Lighezzolo. Hoewel dezelfde warme temperaturen nog tot
20 oktober aanhielden, werden geen vlinders meer gezien, in tegenstelling tot V. atalanta.
Zijn ze geremigreerd nog voor de eerste nachtvorst optrad op het einde van de maand? Met
2229 ex. toch geen slecht migratiejaar (zie histogram 4).

Per provincie: Ant.(228); Bra.(151); Hen.(46); Lim.(158); Luik(12I); Lux.(362); Nam.(58); O.VI.(439); W.V1.(329);

Z.VI.(209); Fra.(115); Niet vermeld (14).

Danaus plexippus (Linnaeus, 1758)

De vondst van een monarchvlinder behoort tot de meest uitzonderlijke
trekvlinderwaamemingen van ons land. De soort werd gezien te Raversijde op 15 oktober
(R. De Jaegher). De vlinder kwam vanuit zee en werd aanvankelijk op aanzienlijke hoogte
gezien d.m.v. een verrekijker. Vervolgens daalde hij en werd duidelijk waargenomen. Deze
vlinder maakte ongetwijfeld deel uit van de migratie van meer dan 150 ex. die rond 2
oktober de zuidkust van Engeland bereikten (Vanholder, in prep.). De vlinders zijn er
vervolgens tot 14 oktober op tal van plaatsen waargenomen, waarna ze plots verdwenen.
Opmerkelijk genoeg zijn rond dezelfde periode ook in andere streken en landen
waarnemingen gedaan: 13 oktober Cumbria (UK), op 14 oktober in Ierland en Nederland
(Oostvoome, prov. Zeeland). Op 15 oktober in Ierland. Op 9, 20 en 29 oktober werden ook
enkele ex. in Frankrijk gezien (dep. Finistère en Vendée), het laatste ex. duidelijk in
zuidelijke richting vliegend. Er zijn sterke aanwijzingen dat de vlinders in Amerika tijdens
hun remigratie op weg naar hun overwinteringplaatsen in het hooggebergte van Mexico, met
de septemberstormen uit koers zijn geraakt en de Atlantische Oceaan overstaken (Vanholder.
in prep). De weerkundige gegevens in die periode spreken deze theorie niet tegen. Tussen 29
september en 2 oktober heerste een “zonal flow” georiënteerd over de Atlantische oceaan en
deze maakte dergelijke migratie mogelijk; constant sterke westenwind, met een snelheid van
30-35 knopen op een hoogte van 600m en met temperaturen tussen 10 en 15°C. De
monarchvlinders waren ook vergezeld van een twintigtal soorten Amerikaanse trekvogels en
één Vanessa virginiensis (Drury, [1773]).

Agrius convolvuli (Linnaeus, 1758)

De eerste twee vlinders werden op Petunia gezien op 22 juli te Bellem (I. Hoste).
Wellicht maakten deze deel uit van een groep migranten die ons bereikte en hier eitjes legde.
Immers, op 1 augustus vond Mevr. A. Detimmerman 17 pas uitgekipte rupsjes te Evergem-
Belzele. De rupsen werden opgekweekt en verpopten eind augustus. Gewoontegetrouw
werden te Maaseik rupsen gezien in augustus: op 15 augustus minimum 3 rupsen door G.
Thoné. Op 26 en 28 augustus vond ikzelf er nog 4 volgroeide rupsen. Rond deze periode
waren de rupsen van Mevr. Detimmerman ook verpoppingsklaar. In augustus werden de
eerste imago's gemeld: Dr. A. Legrain meldde een vrouwtje op licht te De Panne op 19
augustus. Op siertabak volgen volop meldingen vanaf 22 augustus: te Deerlijk door W.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1 996): 54

Vande Maele, te Hamme door H. Kinders. De laatste rups werd eveneens door H. Kinders
gemeld op 14 september te Lokeren.

De poppen, die ik bij kamertemperatuur hield, zijn echter niet vóór oktober uitgeslopen.
Een top aantal vlinders - met een hoogste dagtotaal van vijf op 13 september- werd bereikt
midden september. Merkwaardig hierbij was dat wijQes fertiel waren. Ik ving een wijQe op 9
september te Maaseik aan siertabak. Groot was mijn verbazing toen ik enkele dagen later
meer dan 300 eitjes aantrof in de kweekkast waarin ik bladeren van zowel haagwinde als
mais had aangebracht. Nog nooit voorheen had ik op zo'n korte tijdsduur zoveel eitjes
verkregen. Gewoonlijk leggen ze pas na een week slechts enkele eitjes per nacht af, die
dikwijls dan nog onbevrucht zijn. Alle 300 eitjes zijn uitgekipt en werden verdeeld onder
vrienden voor verdere kweek. H. Spijkers meldde me hetzelfde fenomeen in Goirle
(Nederland, N. -Brabant). Als we hierbij in beschouwing nemen dat hier opgegroeide rupsen
in september nog niet ontpopt waren, mogen we wellicht stellen dat het om een nieuwe
migratie ging. Dit wordt ook bevestigd door een waarneming in Engeland, waar talrijke
bevruchte eitjes verkregen werden van een wijQe. De migratie van de windepijlstaart werd
eveneens in andere landen geconstateerd. Maar liefst 13 vlinders zijn op Shetland
(Engeland) gesignaleerd, waarvan één zelfs op een boorplatform op 61°NB. Alle vlinders
op Shetland zijn gezien tussen en 10 en 18 september (Pennington 1996). Dit is precies de
top die ook hier bereikt werd. In Shetland zijn ze zeker niet inheems en dus dienden ze over
zee te migreren. Bovendien waren ze vergezeld van een groep N. noctuella. In België is deze
correlatie niet uitgesproken, hoewel er in deze periode plots weer enkele van deze pyraliden
opdoken na een paar weken afwezigheid. Correlatie met enkele distelvlinders is wel
mogelijk. De windepijlstaart werd eveneens in Zweden en Finland gesignaleerd. Wellicht is
de herkomst van deze dieren ten zuiden van ons te zoeken. Het laatste, een dood exemplaar,
werd gevonden op 24 oktober door L. Merveillie te Westouter. De vlinder werd hier nog
nooit zo laat in het jaar waargenomen. In Engeland werd zelfs half december nog een
exemplaar in een lichtval aangetroffen. Misschien was dit een dier dat nog kans zag om te
ontpoppen vooraleer aan de vrieskou tenonder te gaan (zie histogram 5).

Vindplaatsen: Bra.(2): Anderlecht; Lim.(7 rupsen + 1 imago): Maaseik; Luik (2): theiix, Trooz; Nam.(l): Presgaux;

Lux.(4): Marbehan, Noirefontaine; O.VI.(I8 rupsen + 10 imago's): Bellem. Evergem-belzele, Hamme, Lokeren,

Ursel, Wetteren; W.VI.(17): De Panne. Deerlijk. Westouter; Z.VI.(16): Axel, Bieivliet, Clinge, Hulst, Noordstraat,

Temeuzen, Vogelwaarde. Walsoorden.

Acherontia atropos (Linnaeus, 1758)

De doodshoofdvlinder kende een beter jaar dan 1994. Er werden zowel rupsen als
vlinders gevonden. Een eerste rups werd door T. De Witte gemeld op 10 augustus te
Franchimont. L. Merveillie meldde op 21 augustus een rups te Westouter uit een bonenveld
met her en der aardappelplanten. De rups had enkele behandelingen, zoals mechanisch
aftoppen van de bonen, doorstaan en werd levend op de transportband in de fabriek
gevonden. Een eerste imago werd te Axel gezien door A. Wieland op 6 september. Minstens
3 verpoppingsklare rupsen werden via F. Keyers gezien te Maaseik op 7 september. Een
rups werd opgehaald door G. Thoné en een mannetje ontpopte binnenshuis op 30 oktober.
Een laatste imago werd gevonden te Sluiskil op 25 oktober door Dhr. Vemooy.

Vindplaatsen: Hen.(l): Beaumont; Lim.(3 rupsen): Maaseik; Luik(l): Waremme; Nam.(l rups): Franchimont;
W.V1.(1 rups): Westouter; Z.VI.(4): Axel. Sluiskil. Vogelwaarde.

Macroglossum stellatarum (Linnaeus, 1758)

Over de eerste kolibrievlinder van 1995 werd ons bericht door D. van der Poorten op 23
maart te Ranst. Een tweede ex. werd gezien door T. Dewitte op 24 maart te Roly. We menen
dat het hier weerom om een poging tot overwinteren gaat. De kolibrievlinder werd nog enkel
door atalanta's voorafgegaan. De volgende ex. kunnen eventueel primaire migranten

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 55

300

250

200

150

100

50

0

Plulella xvlosidla

.■UL^

135135135135135135135135
apr mei jun jul aug sep okt nov

apr mei jun jul aug sep okt

1400

1200

1000

800

600

400

Vanessa atalanta

0

700

600

500

400

300

200

100

Vanessa cardui

13513513513513513513513513513513S

jan feb mr1 apr mei jun jul aug sep okt nov

-L.

135135135135135135135135135135135

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov

16
14 .
12 ■
10 -
8

6 -
4 .
2

0 •

Agrius convolvuli

Jll

123456123456123456123456
jul aug sep okt

Macroglossuin stellataniiii

I lllll „ . .1 „ uil

35135135135135135135135
mrt apr mei jun jul aug sep okt

Fig. 1-6; Histogram per pentade van: Plutella xylostella. Notnophila noctuella. Vanessa atalanta. Vanessa cardui, Agrius
convolvuli en Macroglossum stellatanun.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 56

geweest zijn: op 23 april te Vogelwaarde (Dhr. Van Der Wiel), op 6 mei te Maasmechelen
(G. Thoné) en te Estinnes-au-Mont (S. Dupont). In dezelfde periode werden ook de eerste E
cardui en A. gamma gemeld, soortren die wellicht niet in staat zijn hier te overwinteren. Het
jaar werd voor M stellatarum verder nog goed, met een kleine top midden Juli. Op 25 Juni
zag ik een ex. te Haaltert duidelijk in noordwaartse richting vliegen op een hoogte van zo'n
5-6 m. Het histogram vertoont in de zomer een complex beeld. Gelet op migratie van andere
soorten, werden de hier opgegroeide dieren wellicht nog aangevuld met nieuwe migranten.
We onderscheiden drie pieken; één in de tweede helft van augustus waarbij het hoogste
dagtotaal van tien stuks werd opgetekend op 2 1 augustus. Deze piek kan verklaard worden
door afstammelingen van de eerste migranten die ons in mei bereikten. Een tweede, veel
hogere en bredere piek werd midden september bereikt. Op 22 Juli werden door M. Gillard 3
rupsen gevonden te Couvin, die dus reeds afkomstig waren van de eerste immigranten. A.
Leman zag drie rupsen naar een geschikte verpoppingsplaats zoeken te Ruiselede op 4
september. Een laatste piek vlinders viel half oktober, wellicht ex. uit poppen van begin
september. Het laatste ex. werd opgetekend door G. Verjans op 25 oktober te Mortroux. In
vergelijking met andere goede Jaren waren er opvallen veel oktober-waamemingen. Wellicht
was dit te danken aan de twee weken bijna tropische klimatologische omstandigheden die de
ontwikkeling van een generatie in oktober toelieten (zie histogram 6).

Vindplaatsen: Ant.(6): Beerse, Minderhout, Ranst; Bra.(6); Anderlecht, Dilbeek, Halle, Tervuren, Wezembeek-Oppem;
Hen.(4): Estinnes-au-Mont, Ransart, Villers-Perwin; Lim.(4): Maasmeclielen; Luik(30): Ainpsin, Ensival, Lanaye.
Mortroux, Stockay, Wareinme; Lux.(2): Marbehan; Nam.(ll): Chiinay, Couvin, Jemeppe-sur-Sambre, F*resgaux,
Rochefort, Roly; O.VI.(44): Bellem, Eekio, Haaltert, Hamme, Hamme St.-Anna, Knesselare, Landegem, Nevele,
Sinaai, St. -Niklaas, Tielrode, Ursel, Watervliet, Wetteren; W.VI.(72): Deerlijk, Gijselbrechtegem, Harelbeke,
Hollebeke, Hooglede, leper, Koksijde, Loker, Nieuwkerke-Heuvelland, Oostrozebeke, Poperinge, Ruiselede, St.-
Denijs, Westouter, Zwevegem; Z.VI.(57): Axel, Hellegat, Hengsdijk, Hulst, Kloosterzande, Lamswaarde, sluiskil,
Terhole, Vogelwaarde, Zandstraat; Fra.(lO): Aiglemont, Corbie, Pont-Ste.-Maxime-sur-Oise, Tourmont.

Agrotis ipsilon (Hufnagel, 1766)

T.o.v.1994 vielen de aantallen terug tot op een kwart (104 vlinders). Een eerste primaire
migrant werd gezien op 7 mei te Harelbeke (F. Declercq). Op 15 en 16 Juni werd een tiental
ex. op smeer gelokt door H. Nagel te Torgny. Dit valt in de periode waarin migratie van
V. cardui is waargenomen. Vanaf half Juli nog enkele schaarse exemplaren. M. Gillard zag
op 22 augustus te Chimay een vlinder ontpoppen en in het gras de vleugels oppompen. De
piek na half augustus was dus wellicht reeds toe te schrijven aan hier opgegroeide dieren. De
top van deze generatie lag midden september, met hoogste dagtotaal op 9 september, waarna
de aantallen vlug slonken. Dit is precies ook de start van de A. convolvuli-mxgxdiiiQ in
september. Een kleine piek nog op 7 en 8 oktober, op 6 verschillende plaatsen. Enkele late
exemplaren nog in november met het laatste exemplaar op 1 7 november overdag te Haaltert
tegen een raam dat 's nachts verlicht blijft. Het merendeel (63%) van de waarnemingen
gebeurde weerom op smeer.

Vindplaatsen: Ant.(9): Beerse. Merksplas, Retie; Bra.(2): Anderlecht, Vorst; Lim.(lO); Eisden; Luik(3): Jalhay,

Lanaye; Lux.(18): Biron, Habay, Marbehan, Torgny; Nam.(25): Chimay, Franc-Waret, Han-sur-Lesse, Presgaux;
O.Vl.(4): Haaltert, St.-Margriete, Ursel, Zomergem; W.VI.(44): Harelbeke, Koksijde, Oostduinkerke, Ruiselede,
St-Denijs, Wenduine, Wingene. Z.VI.(4): Hulst.

Peridroma saucia (Hübner, |1808|)

Slechts drie vlinders werden gemeld; de eerste op licht te Franc-Waret op 23 augustus
(Dr. A. Artoisenet), de tweede te Wingene op 2 september (L. Defraeye) en de derde op
smeer te Wenduine op 23 september (A. De Turck).

Vindplaatsen: W.VI.(2): Wenduine, Wingene; Nam.(I): Franc-Waret.

Mythimna «/iipw/icra (Haworth, 1809)

Het enige ex. werd door M. Gillard op HPL-licht gevangen te Beaumont op 12 oktober.
Vindplaats: Hen(l): Beaumont.

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 57

Heliothis armigera (Hübner,|1808|)

Eén van de verrassingen van 1995! W. Troukens meldde een exemplaar op zijn
vlinderstruik te Anderlecht op 14 september. Dit is midden in de periode van een
vermoedelijke migratie van de windepijlstaart. In dezelfde week werd trouwens op Shetland
een aantal migranten waargenomen, waaronder A. convolvuli, N. noctuella. H. armigera
kende een massaal voorkomen in Kenia in 1995. Het was er een ware pest, daar lag dus een
potentiële bron van de waargenomen migraties. In Hongarije werd een uitzonderlijk talrijke
migratie waargenomen; in de andere landen van Europa werden trouwens eveneens in
dezelfde periode exemplaren gemeld. Uit Duitsland (Aachen) 1 ex. op 10 september. In
Duitsland werd in Juni een vlinder gemeld, ingevoerd als rups samen met aardbeiplanten. In
Engeland (11 en 12 september), Denemarken en in Finland werden verschillende
exemplaren gemeld in dezelfde periode als onze waarneming.

Vindplaatsen; Bra.(l): Anderlecht.

Protoschinia scutosa (Denis & Schiffermüller, 1775)

Wellicht de meest opmerkelijke trekvlinder uit 1995. Op 2 augustus zag O. Van De
Kerkhove om 17.00 h een vlinder te Merchtem op zijn vlinderstruik fourageren. Bij mijn
weten is dit slechts de tweede vermelding voor België van deze zeldzame migrant. Het ander
exemplaar bevindt zich in de verzamelingen van het K.B.l.N te Brussel en werd gevangen
op 19 augustus 1900 te Sosoye. P. scutosa werd in 1995 als zeldzame migrant ook in
Finland en Denemarken in grotere aantallen dan normaal opgemerkt.

Vindplaats: Bra(l): Merchtem.

Autographa gamma {\Ann2ieus^ 1758)

De gamma-uil kende een matig Jaar met 1 1000 exemplaren. Dit is slechts een fractie van
wat we in 1994 te zien kregen. Zoals gewoonlijk werden de eerste migranten eind april begin
mei gezien; de eerste meldde L. Defraeye op 27 april te Wingene, de dag na de eerste
waarneming van V. cardui. Verder op 3 mei te Theux door R. Litt. Het histogram komt in
grote lijnen overeen met deze van V. atalanta en M stellatarum: een piek eind Juli, eind
augustus en midden september. Het hoogste dagtotaal op 3 augustus met 1 192 vlinders. In
oktober nog een kleine generatie en de laatste exemplaren op 23 november in de lichtval bij
E. Vermandel te Hulst en op 1 december zag E. Taelman de laatste in Terhole (zie histogram
8).

Per provincie, enkel tentatief voor de activiteit van de medewerkers: Ant.(1709), Bra.(10I8), Hen.(213), Lim.(318),

Luik (319), Lux.(315), Nam.(367), O.VI.(I367), W.V1.(3183), Z.V1.(2166), Fra.(36).

Chrysodeixis chalcites (Esper, 1789)

Dat de soort, zoals vroeger reeds voorspeld werd (Vanholder et al. 1995), in volle
expansie lijkt, werd in 1995 aangetoond door de eerste vermelding uit de provincies Namen
en Limburg. B. Soyez en P. Lorand meldden de vangst van 2 vlinders te Jemeppe-sur-
Sambre in de eerste helft van augustus (Houyez 1996). Van deze vangst werden eitjes
bekomen en een kweek opgestart. Op 28 Juli werd het eerste exemplaar van 1995 te
Merksplas gemeld door E. Dufraing. De top van de vliegtijd lag in de tweede helft van
augustus. Tot begin september werden nog enkele exemplaren gemeld. Enkele vlinders eind
september en in oktober duidden wellicht op een nieuwe generatie; 17 september te
Zomergem, 22 september te Anderlecht en 23 september te Hamme. De poppen, resulterend
uit de kweek te Jemeppe-sur-Sambre, ontpopten tussen 9 en 14 oktober 1995. Chrysodeixis
chalcites wordt als nieuwe soort voor de provincie Limburg gemeld door G. Thoné te
Maasmechelen. Deze vond een exemplaar op 8 oktober in zijn lichtval. Een tweede
exemplaar werd in dezelfde val op 22 oktober gevonden. De lichtval is reeds J aren actief op
deze plaats maar de soort is er nog nooit voorheen aangetroffen, serres met tomatenkweek

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 58

zijn er evenmin in de buurt. Opmerkelijk is de eerder late data gekoppeld aan de eerste
vondsten voor deze provincie, zodat het vermoedelijk om nakomelingen ging. Eveneens
nieuwe vindplaatsen zijn; Ekeren, Schiplaken, Hamme en Sinaai (zie histogram 9 en kaart
1).

Vindplaatsen: Ant.(I2): Ekeren, Beerse, Merksplas; Bra.(4): Anderlecht, Schiplaken; Lim (2) eerste vermelding voor
de provincie: Maasmechelen; Nam(3) eerste vermelding voor de provincie: Jemeppe-sur-Sambre

O.VI.(I5):Hamme, Sinaai, Zomergem; Z.VI.(l): Hulst.

Dwaalgasten en zwervers

Kaart 1: Vindplaatsen in België van
( 'hrysodeixis chalcUes.

Lozotaeniodes formosana (Geyer, |1830|)

Het eerste exemplaar werd door E. Dufraing te Merksplas met menglicht aangelokt op
24 juni. R. Guinez meldde Vorst als een nieuwe vindplaats. De laatste werd door M. Faquaet
te Koksijde met HPL-licht gelokt op 29 juli.

Vindplaatsen: Ant.(3): Merksplas; Bra(l): Vorst; Lim.(2): Maasmechelen; O.VI.(l): Eeklo; W.V1.(2): Koksijde,
Wenduine.

IphicUdes podalirius (Linnaeus, 1758)

De koningspage werd enkel op plaatsen gezien waar hij inheems is, het eerste ex. op 5
mei, het laatste op 27 juni. Op 23 mei werden 7 ex. waargenomen, waaronder 1 wijfje. Er
werd door de waarnemers gevraagd om de vindplaatsen niet mee te delen.

Maandtotalen: mei 8, juni 1.

Aporia crataegi (Linnaeus, 1758)

Het groot geaderd witje kende een succesjaar in 1995. Nochtans kwamen uit het noorden
van het land geen waarnemingen. Alle dieren zijn dus wellicht enkel in hun gebied van
herkomst gezien, waar ze blijkbaar een goed jaar kenden. In de vliegperiode was het niet
ongewoon om meer dan 100 ex. te tellen. De eerste drie werden gezien te Ste.-Marie-sur-
Semois op 8 juni door J. L. Renneson. De vliegtop lag in de laatste decade van juni. Enkele
exemplaren werden nog tot in juli gezien met het laatste op 28 juli in Vierset door R. Nyst.

Vindplaatsen: Luik(l): Vierset; Lux. (2 II): Ansati, BaiA'aux-sur-Ourthe, Chantemelle, Halinsart, Jamoigne, Les Bulles,
Martelange. Meix-devant-Virton, Ste.-Marie-sur-Semois, Torgny; Nam(34): Belvaux-Resteigne, Bièvre, Couvin,
Han-sur-Lesse.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 59

Nymphalis polychloros (Linnaeus, 1758)

De enige overwinteraar werd gemeld te Lanaye op 22 maart (E. Stassart). In de streek
van de St.-Pietersberg was de soort vroeger vrij algemeen. Gedurende de laatste Jaren schijnt
ze in Limburg en Luik toch nog elk jaar op te duiken. Het tweede exemplaar werd door D.
Maes gemeld op 12 Juli te Hasselt. Dezelfde persoon meldde uit Koersel nog een grote vos
op 23 Juli. Verdere exemplaren uit de zomer werden gezien te Bièvre op 21 Juli (G. Van De
Poel) en een zwervend exemplaar midden in de stad Leuven op 9 augustus (A. De Boer).

Vindplaatsen: Bra(l): Leuven; Lim(2): Hasselt. Koersel; Luik(l): Lanaye; Nam(l): Bièvre.

Nymphalis anüopa (Linnaeus, 1758)

In 1995 werden opmerkelijk meer rouwmantels waargenomen dan gewoonlijk; 27 ex. is
helemaal niet slecht. Vooral de waarnemingen uit het noorden van het land suggereren,
aansluitend met de massale aanwezigheid in Nederland, een migratie van deze soort. Het
eerste ex. werd gezien te Vierves-sur-Viroin op 24 maart (T. Dewitte). Hier wordt N. antiopa
elk Jaar gezien en als inheems beschouwd. De echte migranten werden gezien vanaf begin
augustus. Vooral de waarnemingen in Oost- en West- VI aanderen, Limburg en Zeeuws-
Vlaanderen zijn wellicht afkomstig van deze migratie. In Nederland en Denemarken werd
het trek verschijnsel van de rouwmantel nog veel duidelijker opgemerkt. Meer dan 1200 ex.
werden gemeld uit Nederland (e-mail K. Veling). Vooral Midden- en Noord-Nederland
kenden veel waarnemingen. Onze buitenlandse contacten leverden meer dan 170
waarnemingen op in Engeland, waar de vlinder evenmin als in Nederland recent inheems
was. Verder zijn eveneens enkele vlinders gezien in Ierland en meer dan 2000 ex. in
Denemarken. Hier werd hij over geheel het land gezien, hoewel hij enkel op bepaalde
plaatsen - meestal in het oosten - als inheems beschouwd werd. Het meest merkwaardig zijn
2 ex. op Shetland, dit zijn het vijfde en zesde ex. ooit gemeld aldaar. Al deze exemplaren
zijn vanaf augustus gezien en verder kwamen nog veel meldingen uit september, wellicht
vlinders die reeds ter plaatse waren. De weersomstandigheden geven voor de periode Juli-
augustus hardnekkige anticyclonen boven Duitsland, Duitse Bocht en Scandinavië (F.
Debosere, pers. med). Langs zo'n hogedrukgebied verplaatst de lucht zich in wijzerzin en
waren er overheersende noordoost- tot oostenwinden die meer dan waarschijnlijk de
rouwmantels hier brachten. Om meer duidelijkheid over eventueel lokaal gevestigde

Kaart 2: Vindplaatsen van Nymphalis
antiopa in België 1995.

Phegea 24 (2) ( 1. VI. 1996): 60

populaties te verkrijgen wordt met aandrang gevraagd om uit te kijken naar de rouwmantel
deze zomer. Normaal gezien is de winter ideaal geweest, niet te vochtig en koud, en zou de
soort bij de eerste zon in maart en april uit diapauze ontwaken en zorgen voor nakomelingen
deze zomer (zie kaart 2).

Vindplaatsen: Ant.(3): Kalmthout, Kapellen, St.-Job-in-'t-Goor; Lim.(5): Leopoldsburg, Maaseik, Neeroeteren,
Stokkein; Nam.(I2): Bièvre. Nisines, Pesche, Vaucelles, Vierves-siir-Viroin, Vodelée, Willerzie; O.Vl.(l): Eekio;
W.VI.(l): Loppem; Z.VI.(5): Braakman, Hulst.

Argynnis paphia (lArïiïAtus, 1758)

Het eerste ex. komt uit de streek waar hij inheems is: Presgaux op 1 juli (M. Gillard). De
vermoedelijke populatie in het Aalterse werd weerom bevestigd met waarnemingen: op 13
juli te Eekio (F. Verloove), 20 juli te Aalter (R. Van Moerkerke), 23 juli weer te Eekio en 25
juli te Ursel (J. Pauwels). Het laatste ex. kwam eveneens uit deze regio, R. Van Moerkerke
meldde nog een ex. op 31 augustus te Aalterbrug. Eén enkele waarneming komt uit een
streek vanwaar de soort voordien nooit vermeld werd: een afgevlogen wijQe fouragerend op
Verbena bonariensis en vlinderstruik te Poppel op 30 juli (B. Misonne). In dezelfde periode
startte de migratie van N. antiopa. Alle andere waarnemingen kwamen uit streken waar de
vlinder inheems is.

Vindplaatsen: Ant(I): Poppel; Luik(2): Durbiiy; Lux (20): Cugnon; Nam.(8):Jemelle, Presgaux, Willerzie; O.VI.(5):
Aalterbaig, Eekio. Maria-Aalter. Ursel.

Issoria lathonia (Linnaeus, 1758)

De kleine parelmoervlinder werd in grote aantallen gerapporteerd, vooral uit Zeeuws-
Vlaanderen en de kuststreek, hoewel ze daar reeds jaren als standvlinder verdwenen zijn.
Anderzijds kwamen uit gebieden waar een tiental jaren geleden nog florissante populaties
aanwezig waren, weerom geen waarnemingen. De eerste vlinder werd op 23 juni gezien te
Wonck (E. Stassart). Op dezelfde dag werden 3 ex. in Torgny gerapporteerd door H. Nagel.
Tussen juli en september werden nog op verscheidene plaatsen verspreid over het land
vlinders gemeld. In oktober trad een partiële tweede generatie op met liefst 17 vlinders: 2 en
3 ex. te Aiglemont op 7 en 8 oktober (A. Artoisenet), 2 ex. te Lanaye (E. Stassart), 9 ex. op 9
oktober te Ouren (H. Van Besauw) en 1 te St.-Jansteen (E. Taelman). Dit is de laatste datum
ons tot nog toe gerapporteerd voor deze soort.

Vindplaatsen: Luik(I5): Lanaye, Lixhe, Ouren, Wonck; Lux.(8): Chantemelle, Marbehan, Torgny; Nam.(l): Petigny;
W.V1.(6): De Panne;Z,VI,(7): Cadzand, Domburg, St.Jansteen; Fra.(9): Aiglemont, Pont Sainte-Maxence-sur-Oise.

Polyommatus (Lysandra) coridon (Poda, 1761)

Enkel waargenomen op de biotopen waar de soort nog inheems is, steeds in grote
aantallen. Het eerste exemplaar op 24 juli te Bouvignes. Het hoogste aantal werd genoteerd
op 3 1 juli. De laatste exemplaren op 5 augustus te Petigny.

Vindplaatsen : Nam.(218): Bouvignes, Eprave, Han-sur-Lesse, Lessive, Nismes, Petigny.

Stegania trimaculata (De Vil Iers, 1789)

Eindelijk een nieuwe vindplaats voor deze spanner, al ligt ze wel in dezelfde regio als de
eerder gekende plaatsen te Anderlecht en Dilbeek. De eerste generatie werd enkel door R.
Guinez gemeld te Vorst; een mannetje op 7 mei en een vrouwtje op 10 mei. De vlinder is er
reeds enkele jaren aanwezig. R. Guinez gaf ons zijn vroegere gegevens uit Vorst door: op 8
juli 1992 een mannetje, op 13 juli 1992 een vrouwtje en op 22 mei 1993 een mannetje, op 5
juni 1993 een vrouwtje. De waarneming van twee mannetjes van de tweede generatie in
1995 komt terug op naam van W. Troukens, een eerste op menglicht te Dilbeek op 2
augustus en het tweede op vlinderstruik te Anderlecht op 1 1 augustus.

Vindplaatsen Bra.(4): Anderlecht, Dilbeek. Vorst.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 61

Rheumaptera cervinalis (Scopoli, 1763)

Een zwak jaar. Zelfs in Oost- Vlaanderen werden slechts enkele ex. gezien. Het eerste
exemplaar werd waargenomen door G. Thoné te Maasmechelen op 6 april, dezelfde dag als
mijn enige waarneming in 1995 te Haaltert. Het laatste exemplaar van de eerste generatie
werd op 6 mei door M. Van Opstaele te Wingene gezien. Er is slechts één rups gevonden,
door W. Troukens op 30 mei te Dilbeek. De tweede generatie, zo mogelijk nog schaarser
dan de eerste, werd enkel in Oost- Vlaanderen waargenomen. D. Sierens meldde op 22 Juli 2
ex. te Zomergem. M. Van Opstaele ving het laatste exemplaar te Ursel op HPL-licht.

Vindplaatsen : Bra.(3 +1 rups): Dilbeek; Lim(I): Maasmechelen; O.Vl.(8): Haaltert, Hamme, Schellebelle, Ursel.

Zomergem; W.VI.(l): Wingene.

Siona lineaia (Scopoli, 1763)

Deze spanner werd ingedeeld onder de occasionele zwervers. Er lijken in België twee
gebieden voor te komen waar de soort inheems is en vanwaar ze mogelijk kan zwerven tot
ver daarbuiten: de kalkhellingen van Torgny en omstreken en de St.-Pietersberg. Dat de
spanner ver rondzwerft, bewijzen waarnemingen uit Harelbeke (G. Glabeke) op 22 juli 1987
en uit St.-Jans-Molenbeek op 14 juni 1986 (W. Troukens in prep.). De enige vlinder uit mei
1995 werd door R. Spronck gevangen op HPL-licht in Maasmechelen op 24 mei.
Vermoedelijk betrof het een zwerver vanuit het biotoop op de St.-Pietersberg. Alle verdere
waarnemingen zijn uit de streek van Torgny, het laatste exemplaar aldaar op 25 juni.

Vindplaatsen: Lim.(l): Maasmechelen; Lux.(7): Buzenol, Chantemelle, Meix-devant-Virton, Robehnont, Torgny.

Hentaris fucifornüs (Linnaeus, 1758)

Een behoorlijk jaar, hoewel slechts 7 personen de soort meldden. E. Stassart zag de
eerste glasvleugelpijlstaart van 1995 vliegen te Han-sur-Lesse op 23 mei. Op 29 mei zag T.
Dewitte de tweede te Vierves-sur-Viroin. Op 26 juni de laatste vlinder van de eerste
generatie te Riezes (M. Lighezzolo). De tweede generatie werd ingezet door A. Levecque te
Pont-Ste.-Maxence-sur-Oise (Era): 8 vlinders tussen 31 juli en 12 augustus. M. Gillard vond
te Couvin 45 rupsen tussen 16 en 27 juli. In België werd de tweede generatie vanaf 16
september gezien te Olloy-sur-Viroin (T. Dewitte). Verder in september alleen nog te
Seloignes door A. Leporcq, de laatste twee op 9 oktober fouragerend op Geranium.

Vindplaatsen: Hen.(7): Riezes. Seloignes; Luik(3): Jalhay, Pepinster; Lux.(l): Biron; Nam.(6+ 45 rupsen): Couvin,
Han-sur-Lesse. Olloy-sur-Virom, Vierves-sur-Viroin; Fra.(8): Pont Ste. Maxence-sur-Oise.

Proserpinus proserpina (Pallas, 1772)

In 1995 maakten we het wederoptreden van deze soort in België mee. Sinds 1983 werd
deze pijlstaart jaarlijks gemeld, behalve in 1994. Alle ex. komen, net zoals in 1993, uit de
prov. Luik, waar blijkbaar recent een populatie ontstond. Een eerste vlinder werd op HPL-
lamp gevangen door E. Stassart op 7 mei te Lanaye op de St.-Pietersberg, in vogelvlucht nog
slechts enkele honderden meter verwijderd van Nederland, waar de soort nog nooit gemeld
werd. Het tweede ex. werd precies een maand later fouragerend gezien op Geranium te
Waremme (H. Werpin). Weerom in de buurt van de St.-Pietersberg werd een rups
gesignaleerd te Lixhe op 15 juli (E. Stassart). De volgende dag vond Dr. A. Artoisenet te
Aiglemont (Franse Ardennen) 5 rupsen op een tiental km van de Belgische grens.

Vindplaatsen: Luik (2 + I rups): Lanaye, Lixhe, Waremme; Fra(5 rupsen): Aiglemont.

Hyles euphorbiae (Linnaeus, 1758)

Er werden twee vlinders gemeld. Het eerste ex. kwam op HPL te Vance op 26 juni (M.
Faquaet). M. Lighezzolo lokte in De Panne op 21 juli 3 vlinders met HPL-licht. Het laatste
ex., te Nieuwkerke-Heuvelland, werd door S. Spruytte op 16 augustus gezien. Dezelfde
waarnemer had eerder op 1 augustus reeds 8 rupsen gevonden op dezelfde vindplaats. Aan
de kust werden weerom veel rupsen aangetroffen: te Oostduinkerke 4 ex. op 13 augustus en

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 62

8 ex. op 18 augustus (R. Braekman), te Nieuwpoort meer dan 50 ex. op 5 augustus (G.
Thoné) en wel op dezelfde biotopen waar de soort in 1994 opdook. De pijlstaart kon zich
blijkbaar in de kusttreek handhaven.

Vindplaatsen: W.VI.(4 + 70 rupsen); De Panne, Koksijde. Nieuwkerke-Heuvelland, Oostdninkerke; Lux (1): Vance.

Hyles gallü (Rottemburg, 1775)

Een groot aantal rupsen werd in de prov. Luik aangetroffen. Slechts drie adulten werden
gemeld. .1. Chapelle zag een eerste vlinder op 19 Juni te Jalhay. De tweede werd op 1 1 Juli
gevangen in een U.V. -lichtval te Nisramont door D. Sierens. Het laatste ex. werd op 23 Juli
overdag aangetroffen door J.L. Renneson te Ste.-Marie-sur-Semois. Hij trof er eveneens een
rups aan op 16 augustus. Rupsen werden gezien tussen 14 Juli (M. Gillard) en 17 augustus
(R. Spronck), toptijd even vóór half augustus. In Engeland werden in 1995 verschillende
vlinders en zelfs een behoorlijk aantal rupsen gezien. In het verleden was H. gallii er niet
inheems en rupsen behoorden tot de uitzonderingen. Misschien zijn recent vlinders uit onze
populaties uitgezwermd en hebben zijn er lokaal populaties kunnen ontstaan.

Vindplaatsen; Lux.(2 imago's + 1 rups) : Nisramont, Ste.-Marie-siir-Semois. Luik (1 imago + 293 rupsen): Hockay,
Jalhay, Xhofïraix; INam(2): Somme-leiize.

Mythimna albipuncta ([Denis & Schiffermüllerl, 1775)

Zeer goede aantallen voor deze uil. Duidelijk twee generaties, met mogelijk nog een
derde partiële in oktober. De eerste generatie werd enkel gezien door E. Stassart tussen 7 mei
en 24 Juni te Lanaye. De top lag eind mei, begin Juni. De tweede generatie startte op 19 Juli
te Presgaux (M. Gillard) en duurde tot 18 september te Lanaye. De top lag rond midden
augustus. Er zijn toen op 7 verschillende plaatsen een honderdtal vlinders gemeld. Oktober
kende nog 6 ex., vooral in het oosten van het land (Maasmechelen en Lixhe). Het laatste
exemplaar zat op 25 oktober in de HPL-lichtval te Maasmechelen (G. Thoné) (zie histogram
10).

Vindplaatsen: Lim.(56): Eisden. Maasmechelen; Luik(lOO): Lanaye, Lixhe, Tlieux, Visé, Wonck; Lux(73): Torgny;
Nam.(9): Franc-Waret, Han-siir-Lesse, Piesgaux; O.VI.(4): Hamme St.-Margriete; Z.VI.(2); Hulst.

Mythimna l-album {Linnaeus, 1758)

Deze uil deed het eerder slecht dit Jaar, na een goed seizoen in 1994. Slechts twee
personen merkten hem op. Het eerste exemplaar vond ik op smeer te Eisden op 26 augustus.
Op 2 september een tweede op dezelfde plaats en het derde te Maaseik maar op HPL. Op 3
september vond ik twee vlinders in mijn lichtval te Maaseik. De laatste 4 ex. werden door E.
Stassart op 18 september gezien te Lanaye op HPL.

Vindplaatsen: Lim.(5): Eisden, Maaseik; Luik(4): Lanaye.

Mythimna sicula (Treitschke, 1835)

Deze zwerver werd toegevoegd aan de te volgen soorten. Er is onduidelijkheid over het
areaal en weinig gegevens zijn voorhanden. Slechts door één waarnemer, E. Stassart,
opgemerkt. De vlinders werden op verschillende lokaliteiten gemeld, steeds op HPL-licht.
De eerste te Lanaye op 7 mei en twee te Wonck op 25 mei. De laatste waarneming betrof 3
ex. te Han-sur-Lesse op 5 Juli. Deze soort kan op het eerste gezicht met Mythimna comma
(Linnaeus, 1761) verward worden. Blijkbaar is de uil vooral m het oosten van het land
aanwezig. Hier sluit een waarneming te Aachen (Duitsland) goed op aan (M. Straube).

Vmdplaatsten: Luik(7): Lanaye. Lixhe. Wonck; Nam(8): Han-sur-Lesse.

Cryphia algae (Fabricius, 1775)

Deze soort is wat op de terugweg na enkele zeer goede Jaren. We hadden toch wat meer
exemplaren dan in 1994: het eerste te Presgaux op 1 1 Juli (M. Gillard), het laatste te Franc-
Waret op 19 augustus (A. Artoisenet). K. .lanssens meldde de soort als nieuw voor de

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1 996); 63

Antwerpse binnenstad op 31 Juli 1995. Op dezelfde dag werd tevens het hoogste dagtotaal
van 9 ex. opgetekend.

Vindplaatsen; Ant(3): Antwerpen, Weelde-Statie Bra.(8): Dilbeek. Ottignies; Luik(12): Lanaye. Lixhe; Nam(19):
Franc-Waret, Han-sur-lesse, Presgaux; O.Vl.(4): Haalten. Hamme.

Actinotia hyperici (jDenis & Schiffermüller|, 1775)

Met 23 waarnemingen, het beste Jaar ooit voor deze soort in België. Voor het eerst
werden in België rupsen gevonden en de soort werd voor het eerst ab ovo gekweekt
vertrekkend uit materiaal van eigen bodem. Het eerste ex. te Marbehan op 26 mei op licht
door J.L. Renneson. Dit is tot nog toe de vroegste datum voor de soort in België, duidelijk
een ex. van de eerste generatie. De tweede generatie werd enkel door A. de Turck gezien; 20
vlinders op licht te St.-Jans-Molenbeek tussen 1 en 13 september (hoogste aantal van 7 op 3
september). Daarvan legde één wiJQe zowat 100 eitjes gedurende 2 weken. Deze eitjes
werden bij 4 verschillende kwekers ondergebracht. Ongeveer 25% van de eitjes slopen uit,
vooral deze die eerst gelegd waren. W. Troukens vond bij het plukken van de voedselplant.
Hypericum perforatum, in zijn tuin te Anderlecht nog 2 halfwas rupsjes op 14 en 28
september. Dit is de eerste vermelding van rupsen van A. hyperici in België. Alle rupsen die
ab ovo gekweekt werden, groeiden snel en verpopten eind september. Ik had mijn poppen
dadelijk in de kelder ondergebracht waar ze overwinterden. G. Thoné kweekte binnenshuis
bij iets warmere temperaturen en had reeds 14 dagen vóór mij poppen die hij buitenshuis
onderbracht in een kweekkast. Tijdens de dagelijkse check-up vond hij 2 ex. die buiten
ontpopt waren op 24 oktober. In gunstige weersomstandigheden is misschien een partiële
derde generatie mogelijk. Dit gegeven verdient nader onderzoek aangezien zijn rupsenkweek
bij warmere temperatuur had plaatsgevonden. In oktober 1995 was het weer uitzonderlijk
warm, met minimumtemperaturen die ook 's nachts nauwelijks onder 10 °C kwamen.
Vindplaatsen; Bra.(20 + 2 rupsen): St.-Jans-Molenbeek. Lux(l): Marbehan.

Hoplodrina antbigua ([Denis & Schiffermüllerj, 1775)

Geen recordjaar maar toch zeer mooie aantallen. Vermoedelijk zijn zelfs drie generaties
opgetreden. De voorjaarsgeneratie was eerder zwak: de eerste vlinders op 27 mei te
Wenduine (A. De Turck) en twee vlinders op menglicht in Ekeren (fam. K. Janssens). De
top lag midden mei met 1 1 ex., alle te Lanaye (E. Stassart). De tweede generatie werd vanaf
juli (met een top eind juli) vooral te Maasmechelen (G. Thoné). In het warme zomerweer
was een derde generatie mogelijk die, zoals gewoonlijk, ook de grootste aantallen kende: een
piek midden augustus met vlinders op 8 verschillende lokaliteiten en het hoogste dagtotaal
(22 vlinders) op 16 augustus. De aantallen slonken al snel en het laatste exemplaar ving M.
Gillard op HPL-licht te Presgaux op 1 1 oktober (zie histogram 1 1).

Vindplaatsen: Ant.(ll): Antwerpen, Brecht, Ekeren, Mechelen, Zwijndrecht; Bra.(4): Anderlecht, Dilbeek, Ottignies;
Lim.(lOI): Maaseik, Maasmechelen; Luik(28): Lanaye. Lixhe; Lux.(2) Marbehan; O.Vl.(34): Haaltert, Hamme,
Mariakerke. Sinaai, St.-Margnete; W,VI.(16): Deerlijk, St.-Denijs, Wendiiine.

Diachrysia chryson (Esper, 1789)

Piet Van Son, die deze Plusia eveneens in 1994 waarnam, was in 1995 weer met
vakantie in Lahague en vond er op 2 augustus 4 ex., op 4 augustus 2 ex. en een laatste op 6
augustus. Alle werden door menglicht aangetrokken.

Vindplaats: Lux.(7): Lahague.

Macdunnoughia confusa (Stephens, 1850)

Deze Plusia blijft het nog steeds goed doen, exact evenveel waarnemingen als in 1994.
Een eerste exemplaar werd reeds op 1 1 maart gezien te Zedelgem, fouragerend op
speenkruid (W. Vandenbranden). Dat rupsen onze winter kunnen overleven werd reeds

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 64

mei jun jul aug sep okt nov

jul aug sep okt

mei jun jul aug sep okt

3000

Ai4to}’rapha ^amma

2500

2000

1500

165432165432165
jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

60

Mylhimna alhipuncia
50

40

30

20

135135135135135135135

mei jun jul aug sep okt nov

40

mrt apr mei jun jul aug sep okt nov

Fig. 7-12: Histogram per pentade van: Af^roli.s ipsHon, Auloyrapha f'afiinia. Chrysoüeixis cha/cite.y Mylhimna
alhipuncia. Hoplodrina amhiyua en Macdunnouyhia confu.sa.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 65

Tabel 1 TrekvImdcTS per decade iii Belfïié 1 99.'

1 totaal 1

C4

O

co

O)

CM

"

fö

OJ

CM

CO

lO

1 ^
CN

CD

!

1 °

o-

CM

lO

o

CO

o

o

CD

CO

Ü

O)

T3

1

1 nov 1

cn

ro

ro

=

ro

CO

i_

CD

CD

i

co

j

I ^

-

C9

1

1

1

0)

o

o

=

CO

CM

o

<N|

-

1

CM

CM

O)

co

-

=

r-

CM

CM

O"

co

O

CM

CM

CN

-

co

CM

O

O

CD

-

ro

1

O

CN

CM

CD

CM

1 september 1

=

m

CO

co

!

h

1

1

1

i

lO

1

i

1

CD

CD

CM

=

cn

<Ji

1 f9

1

1

C9

1

p

j

1 00
1 ^
\
i

co

i

1

\

j ^

1

<J)

CD

CD

CM

-

co

00

CD

CO

s|

!

1 ^

1

!

co

-

1

1

!

CM
I CD

1 augustus I

=

co

-

(N

O)

o !

CM i
CN

OTj

1

TT

2

i

1

O)

CD

lO

co

CD

CO

O

CD

CN

1

1

I CO

i

1 ^

co '

i '
!

O

TJ-

CO

-

o

o

co

CN

CM

»o

CD

^1

1

1

1

1 --

j

i

i

1

o-

cn

co

ro

CD

1

!

o> :

lO '

1

!

i

1

i

1

j

CO

h-

co

CM

O 1

CO 1
lO '

1

1

1

1

I

!-

lO

00

CD

00

=

CD
fO 1

1

1

1

1

1

i

1

1

1

1

O

O
CM ,
CM ;

1

1

1

1

co

j

-

CM
O 1

i

1

i

1

!

O)

co

CM

CD

CM

j

1

j

1

'=^i

!

1

j

i

l!

i

=

1

•O ,
lO

1

1

i

i

co

CM

CO '

1

1

!

1

1 CN i

i

1

I

co

CN

m

1

i

— 1
j

i

— 1

m

1

1

1 ,

CN|

2

j

CD

I

-

!

i

1

1

i

cmI

cd|

i

i

j

i

1

1

1

i

i

i

1

1

!

1

I

i

I

CO|

Ö> !
E,

=

co '

1

i

1

i

1

1

i

§

CD

CM

1

i

1

1

j

1

1

1

1

-|

1

1

i

1

1

r-

=

1

1

j

1

1

1

m 1
co !

lO j

1

I

1

1

i

-

1

1

1

i

Oi :

1

i

1

1

CN

1

lO

=

1

1

j

1

CM

.j

1

!

1

I

=

1

CO

i

i

1

1

1

i

1

1

-

1

1

i

r)

i

!

1

1

!

I

1

1

?!

=

1

1

CM

I

1

CN,

1

=

I

■"l

“1

t

r

1

i

-

CM 1

— f
1

j

r

1

1

=

I

1

1

1

■

CM j

i

f

-

1

1

=

1

1

1

=

1

1

-

i

-

1 poosj

OV

^ .
•§ 1

'5!

1

j

51

5'

-S!

1

ü

ü|

i

Q 1

i|

U'

2

Q

1

■^1

2

1

•S

SI,

Cil

1

11

1

o

o,

e

E

-’H

1

CU

E

S

T3

o

3

V

•o

1

c

s

.g

.g

1.

2

1

a.

s

c

1

5

Só

1

0

g

O

a

o.

1

ü

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1 996): 66

Tabel 2 Dwaalgasten en zwervers per decade in België 1995.

1 Totaal 1

o>

“

CN

m

r-

(N

(O

co

CD

CN

CN

"

-

r

uo

(N

in

r

|co

1

i

1

ID

0

h-

i

r

IT)

O)

! ^

CN

C3>

r

r

1

1

CN

1 ^

r-

C3>

C35

0
1 ^

1 0

CN

h

T3

i

j

1

1

1

t'

=

1

1

1

1

1

-

1

O

C

=

=

-

o

=

!

i

i

I ^

1

=

1

i

j

1

I

CN

I

CN

-

CO

I

CO

CN

a

oJl

U)

=

co

1

=

-

co

1

i

! ^

co

co

co

1

to

1

1

1

I —

CD

•3-

i

r-

1

1

CN

uo

CD

i

h

i ,

1 . J

co

lO

1

1

i j

I

i

I CD

|CN

1

1 !

1

i I

j

1

I

1

f

1 ^

j

t .r-

=

(N

CN

CN

-

CN

u

i

1

1 1

1

i

I ^

in

0

j

I CN

1

n

! —

1 '
1 ^

i

; 0

(N

-

s

—

—

co

(N

(N

-

.^1

! ID

M

1 — !
i !

1 !
j

1

CO

m

i CN
!-

co

1

1 CO
1

H

i

T:;

C73

05

3

=

CN

o

CN

CN

co

O)

1^

O

CO

CN

co

(N

1

j

CO

CO

CN
1 CN

!

0

CN

<N

<N

CN

1

CD

03

i

co

CD

-

CO

lO

(N

ID

1

C

3

1

=

(N

O)

CD

N.

m

=

(N

CN

CN

CO

-

CO

!

i

i

\

CNj

-

i

co

i

-

co

-

"1

0)

E

=

1

!

-

1

'"j

CO

CN

(N

■3'

in

=

I

I

m

1

i

1

1

-

CN

CM

co

Q.

03

=

=

-

CN

C

c

=

-

-

=

-

-

s

=

=

-

1

c

=

1

=

— 1

1

-

1

1

m

O)

a>

;0)

'5

01

m

3

3

O

O

s

o

>!

0

Si

Q

1

"o

O

Ci.

t

C

a

-5

&

ti.

2

o

■;§

c

o

*2

k.

o

c

3

s.

z

g

■o

2

3

«-*

3

2

Co

1

a:

s,

c

•S

2

0

0,

E.

c

c

•o

3

O

5.

E

C

•3

"S

txi

a:

E

3

*S

2

2

1

"3

=ë

3

3

O

3

3

U

0

1

E

E

£

'£

3

1

-S

3

3

O

ci

3

«O

f

C3

3

3

O

ü

3

1

ü

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1 996); 67

vastgesteld (Vanholder 1994). G. Thoné meldde het tweede exemplaar te Maasmechelen op
4 juni. De zomergeneratie was slechts in kleine aantallen aanwezig met een piek eind Juli. De
belangrijkste aantallen vlogen weerom in september met een piek in het begin van deze
maand, met een hoogste dagtotaal van 18 ex. op 9 september. Het laatste exemplaar, een
vrouulje. trof ik te Haaltent aan in de lichtv al op 26 oktober. Voor deze soort hadden we in
1995 zowel de vroegste als laatste waarneming ooit (zie histogram 12).

Vindplaatsen : .-\nL(29): Mechelen. Merksplas. Weelde. Westmalle. Zwijndrecht; Bra.(33): Anderlecht. Heverlee;
Lim.(32): Diepenbeek. Maaseik. Maasmechelen; Luik(15): Lanaye. Lixhe. Stockay; Lux(l): Grandhan; Nam. (2):
Jemeppe-sur-Sambre; O.M.(63): Daknam. Haaltert. Hamme. Hamme-St.-Anna. Merelbeke. Sinaai. Ursel.
Zomergem; \V.VI.(5); Deerlijk. Zedelgem.

Catocala sponsa (Linnaeus, 1758)

De enige exemplaren zijn door M. Gillard gemeld te Presgaux. Op 30 Juli vond hij dit
weeskind in zijn lichtv al, het tweede exemplaar in de val op 2 augustus. Dit zette hem ertoe
aan ook te gaan smeren, wat resulteerde in 1 8 ex. tussen 3 en 9 augustus.

Vindplaats; Nam. (20): Presgau,x.

Catocala fraxini (Linnaeus, 1761)

Het enige blauw weeskind werd gemeld tijdens een lichtvangst door J.L. Renneson te
Ste.-Marie-sur-Semois op 22 augustus. Vermoedelijk is in 1995 migratie opgetreden want de
soort werd in 1 995 voor het eerst waargenomen via het waamemersnet op boorplatforms in
de Noordzee. Er was een gegev en van Shetland op 10 september en in Northumberland op
Inner Fame - een eiland op redelijke afstand van de kust- op 3 september (Dennis 1995). Op
de Orknev eilandengroep werden eveneens verschillende ex. gezien (Pennington 1996). In
Denemarken en Finland was C. fraxini uitzonderlijk algemeen.

Vindplaats: Lux.(l): Ste.,Marie-sur-Semois.

Dankwoord

.Aan M. Gillard voor zijn coördinatiewerk t.a.v. de franstalige medewerkers. Aan alle
medewerkers van het BTO voor het nauwkeurig noteren en doorsturen van hun gegevens.,
vooral aan al diegenen die uitdrukkelijke melding maakten van exemplaren die migrerend
werden waargenomen. Aan het voltallige sectie-bestuur van het BTO voor hun inbreng en
discussie. .Aan D. Maes. M. Pennington (Shetland) en P. Bany (UK) voor enkele interessante
gegevens. Aan het KMI te Brussel en meer in het bijzonder aan F. Debosere en de
weerkundige dienst van BRTN voor het verstrekken van weerkundig advies. Aan de
Uyttenboogaert-Eliasenstichting voor het verstrekken van subsidies. Aan B. Misonne voor
het klimatologisch overzicht van 1995. Aan B. Klaps voor de nodige software.

Tot slot een oproep aan alle viinderliefhebbers om zich aan te melden als medewerker. U
ontvangt dan de benodigde formulieren en de laatste Nieuwsbrief

Bibliografie

Descimon. H.. 1994. Colias hvaie (L.); une espèce en voie de disparition? (Lepidopiera: Pieridae). - Alexcmor 18 (7);
440-442.

Dennis.R.H.L., 1996. Caiocala fraxini (Lep.; Noctuidae) in Northumberland. VC68. - Eniomologist ’.v RecJ. Var 108 (1-
2); 16.

Houyez, M.. 1996. Ia: monde men eiUeux des papiUons 17/18, -Décembre 1995.

Maier. C. & Shreeve. T.G.. 19%. Endothermic heat production m three species of N\Tnphalidae (Lepidoptera). - Nota
lepid 18(2); 127-137.

Pennington. M.. 1996. Camberwell Beauties S'ytiiphalis aniiopa L. (Lep.: Nytnphalidae) and Swallowtails Fapilio
machaon L. (Lep.: Papilionidae) in Shetland. - linlomolo^ist's Rec J. Var. 108 (3-4): 67-68.

Vanholder. B.. 1994. Macditnnou^hia confusa (Stephens. 1850) een areaaluitbreider (Lepidoptera: Noctuidae). - Fhegea
22 (3): 77-80.

Vanholder. B. et al., 1995. De Belgische trek\ linders. zwervers en dwaalgasten. - Enloiiiohrochnre 6.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 68

Yigoga flavina flavina (Herrich-Schaffer, 1852) =
Yigoga flavina pretiosa (Caradja, 1931) syn. n., stat.
rev. (Lepidoptera: Noctuidae: Noctuinae)

Stoyan Beshkov

Abstract. Following the author’s study of a large qiiantity of material from Bulgaria and several
specimens from Asiatic Tiirkey, Yigoga flavina pretiosa (Caradja, 1931) syn. n. is considered to be Just a
colour fomi of Yigoga flavina flavina (Herrich-Schaffer, 1852). Botli fonner subspecies are syntopic and
synchronie in Bulgaria and show intermediate fonns. These, together with the absence of any differences in the
male and female genitalia, including everted vesica, are the reasons for making the synonymy. With two colour
plates.

Samenvatting. Yigoga flavina flavina (Herrich-Schaffer, 1852) = Yigoga flavina pretiosa (Caradja, 1931)
syn. n., stat. rev. (Lepidoptera; Noctuidae; Noctuinae)

Na bestudering van een grote hoeveelheid materiaal uit Bulgarije en het Aziatisch deel van Turkije bleek dat
Yigoga flav ma pretiosa (Caradja, 1931) syn. n. moet beschouwd worden als een kleurvorm van Yigoga flavina
flavina (Herrich-Schaffer, 1852). Beide vroegere ondersoorten komen syntoop en synchroon voor in Bulgarije
en bezitten intennediaire vonnen. Dit gegeven, samen met het feit dat er geen enkele verschil kon worden
aangetoond noch in de mannelijke, incl. de uitgestulpte vesica, noch in de vrouwelijke genitalia, leidde tot de
huidige synonymie.

Résumé. (Herrich-Schaffer, 1852)= Yigoga flavina pretiosa (Caxdi(ï]a, 1931) syn.

n., stat. rev. (Lepidoptera; Noctuidae; Noctuinae)

Après étude d’un matériel nombreux provenant de Bulgarie et de Turquie asiatique, Yigoga flavina pretiosa
(Caradja, 1931) syn. n. doit être considéré comme une fonne chromatique de Yigoga flavina flavina (Herrich-
Schaffer, 1852). Ces deux sous-espèces anciennes occurent syntopiquement et synchroniquement en Bulgarie
et ne possèdent aucune différence ni dans les genitalia male, vesica éverté inclus, ni dans les genitalia femelle.
Tous ces données suftlsent pour synonymiser les deux noms.

Key words: Noctuidae - Noctuinae - genitalia - Bulgaria - Yigoga flavina pretiosa syn. n.

Beshkov, S.; 13 Mart Street - 17, BG-1 142 Sofia, Bulgaria.

From North-East Bulgaria, Black Sea Coast, Balchik Town, Valley Ak-Bunar (at that
time part of Romania), Caradja (1931: 314-316) described a new subspecies of Yigoga
flavina (Herrich-Schaffer, 1852), under the name pretiosa. The more recently described
taxon pretiosissima (Corti & Draudt, 1933) (Type locality also Balchik) is a synonym of
pretiosa Caradja. Buresch & Tuleschkow (1932: 234) give all the localities for flavina in
Bulgaria known at that time. In that work the authors recognized that the Bulgarian
specimens were more similar to the recently described ssp. pretiosa. than to the nominate

flavina. In the same article, Buresch & Tuleshkov (1932: 234), following Rebel
(1903: 213), reported the Caterpillar oï flavina as mhabiting and feeding in the sterns of
Carduus sp. According to Buresch & Tuleshkov these data were given to Rebel by J.
Haberhauer, who spent a lot of time collecting in Bulgaria, in and around the town of
Sliven. Hacker (1989: 45) synonymised ssp. pretiosa with the nominate flavina. but
later the same author (Hacker, 1990: 55) reintroduced the name pretiosa as a valid name
for the Balkan population (subspecies) of Yigoga flavina. In Fibiger (1990: 128-129) and
Svendsen & Fibiger (1992: 70; 254) the taxon pretiosa is used to represent the European
subspecies of Y. flavina. Hacker (1992a: 365) accepts the opinion of Fibiger (1990) that
the race of Y flavina in Europe is referable to ssp. pretiosa.

According to Fibiger ( 1990: 128), the differences between pretiosa and the nominate
subspecies are in the presence of a dark terminal area of the forewings and the reddish
brown coloration of the fringes. The other characteristics given by Caradja (1931) could
not be confirmed by Fibiger (1990), nor by the present author. Another reason that has

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 69

Plate 1

Figs l-IO. Yi^oga flavina flavina (Hemch-Schaffer, 1852), males: 1-3, 5-7, 9-10. SE. Bulgaria, East Rhodopi Mt
Siv Kladenetz Village, 140 m alt., Ivailovgrad Region, 21-22.VI.1993, S. Beshkov leg. at 400 W Hg lamp;.4. SE.
Bulgaria, East Rhodopi Mt, Yazovir Ivailovgrad Dam. Arda Chalet near Dabovetz Village, 140 m alt., 23. VI. 1993,
S. Beshkov leg. at 400 W Hg lamp; 8. Asia Minor, Güllu Pinar, 1200 m alt, Prov. Antalya, Korkuteli Region
13.V1I.I991, S. Beshkov leg. at 300 W peromax lamp.

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 70

Plate 2

Figs 1-10. //«v//;« (Herrich-Schaffer, 1852), females: SE. Bulgaria, East Rhodopi Mt, Siv Kladenetz

Village, 140 m alt., Ivailovgrad Regioii, 21-22.V1.1993, S. Beshkov leg. af 400 W Hg lamp.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 71

Figs 1-2: Yigo^a flavitia flavina (Herrich-Schaffer, 1852), male genitalia without aedeagus; 1. Asia Minor, Güllu
Pinar, 1200 m alt, Prov. Antalya. Korkuteli Region, 13.VII.1991, S. Beshkov leg.. Gen. prep. 1 ./04.IV.1994
Beshkov; 2. "Balchik. 12.VHI.1967, Al. Slivov leg.". Gen. prep. 3./09.III.1995, Beshkov.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 72

Fig. 3: Yigo^a jlavina flavina (Herricli-Schaffer, 1852) male genitalia without aedeagus: SE Biilgaria, East Rhodopi
Mt. Siv Kladenetz Village, 140 m alt., Ivailovgrad Region, 2I-22.VI.1993, S. Beshkov leg.. Gen. prep.
4./04.IV.1994 Beshkov.

been given for the subspecific rank of pretiosa is its range: it seems geographically
isolated from the nominate race. Y. flavina flavina occurs in Asia only - Transcaucasia,
"Soviet" South Central Asia and the Near East from Asia Minor to Jordan and Iran (East
Persia). The race pretiosa is known only in Europe - the Balkan Peninsula from Dalmatia
in the west to Pelloponessus in the south. Hacker (1992b: 419) reported Y. flavina
pretiosa in European Turkey (Prov. Kirklareli, Inece, 200 m.). On the distribution map
101 in Svendsen & Fibiger (1992: 254) it is indicated for Hungary as well, with a Symbol
in brackets which is not explained in the text. For the above mentioned reasons, when the
author discussed with M. Fibiger the possibility of synonymising pretiosa Caradja, he
advised him to be very careful.

In Europe, outside the Balkans, Y. flavina is reported also from Crimea. The present
author cannot say which taxon/taxa is represented in Crimea. So far is known, the only
report of flavina in the Crimea (Sevastopol and Sudak) is that of Kozhantshikov (1937:
458). Bearing in mind that Kozhantshikov (1937: 457-459) regarded flavina and
serraticornis (Staudinger, 1897) as conspecific, recognizing serraticornis as a subspecies
of flavina, it is thought possible that the specimens from Crimea may belong to another
species. Further, the specimen illustrated by Kozhantshikov (1937) on PI. IX. fig. 12, is
not flavina: it is pale-coloured with small dark stigmata and well defmed cross-lines,
indicating that it might be a ssp. of Y. serraticornis (probably the recently described ssp.
kar s holt i 1990) or Y. lutescens {EvQvsmdinn, 1844).

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 73

Figs 4-7: Yi^ofia fJarma flunna (Hemch-SchafTer, 1 852) aedeagus with everted vesica; 4. Asia Minor, Güllu Pinar.
1200 in alt. Prov. Antalya. Korkiiteli Region. 1.^. VII. 1991. S. Beshkov leg.. Gen. prep. 1./04.IV 1994 Beshkov: 5
SE Biilgaria. East Rhodopi Mt, Siv Kladenetz Village, 140 m alt., Ivailovgrad Region. 21-22.VI.1993. S. Beshkov
leg.. Gen. prep. 4. 04.IV.1994 Beshkov; 6 SE Biilgaria. East Rhodopi Mt. Yazovir Ivailovgrad Dam, Arda Chalet
near Dabovetz Village. 140 m alt.. 23.VI.1993. S. Beshkov leg.. Gen. Prep. 2./04.IV.1994 Beshkov; 7. SE Bulgaria.
East Rhodopi Mt. Yazovir Ivailovgrad Dam. .Arda Chalet near Dabovetz Village. 140 m alt., 23. VI. 1993, S.
Beshkov leg.. Gen. Prep. 3. 04.IV. 1994 Beshkov.

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996); 74

Fig. 8: Yii’o^a flavina flavina (Herrich-Schaffer, 1852) aedeagus with everted vesica: “Balchik, 12.VII1.1967, Al.
Slivov leg.”. Gen. prep. 3./09.111.1995 Beshkov.

Examined material:

Asia Minor, Güllu Pinar, 1200 m alt, Prov. Antalya, Korkuteli Region, 13.VII.1991, S.
Beshkov leg. at 300 W peromax lamp - 1 male. Gen. prep. 1 ./04.IV. 1994, Beshkov,
Genitalia and everted vesica (Figs 1 and 4).

Asia Minor, llgaz Mts. 1080 m alt., 4 km from Kurtcimeni, 17 km towards Cerkes from
Gerede, Prov. Cankiri, 1 1. Vil. 1995, S. Beshkov & J. Gelbrecht leg. at 160 W Hg lamp - 1
female. Gen. prep. 6./1 9.X11. 1 995, Beshkov (Fig. 1 1 ).

Asia Minor, llgaz Mts, 840 m alt.. 2 km towards llgaz Town from Cerkes, Prov. Cankiri,
1 1. Vil. 1995, S. Beshkov & J. Gelbrecht leg. - 1 male.

Turkey, the crossroad to Orensehir from Gürün to Pinarbasi. Prov. Kayseri, 1850 m alt.,
21. Vil. 1995, S. Beshkov & J. Gelbrecht leg., 3 females. Gen. preps 4-5./19.XII. 1995,
Beshkov (Figs 9 and 10).

Turkey, by Pinarbasi Town, 1300 m alt.. Prov. Kayseri, 21. Vil. 1995, S. Beshkov & J.
Gelbrecht leg. - 1 female.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 75

SE Bulgaria, East Rhodopi Mt, Siv Kladenetz Village, 140 m alt., Ivailovgrad Region,
2 1-22. VI. 1993, S. Beshkov leg. at 400 W Hg lamp - approximately 150 specimens of
both sexes, collected nearly 100 specimens. Gen. prep. 4./04.IV. 1994, Beshkov, Genitalia
and everted vesica (Figs 3 and 5) and Gen. prep. 2-3.H9.XII.1995, Beshkov (Figs 12-13).

SE Bulgaria. East Rhodopi Mt, Yazovir Ivailovgrad Dam, Arda Chalet near Dabovetz
Village, 140 m alt.. S. Beshkov leg. at 400 W Hg lamp - 2 males and 2 females; Idem,
23.VI.1993. S. Beshkov leg. at 400 W Hg lamp - 5 males (Gen. preps 2-3./04.IV. 1994,
Beshkov, Genitalia and everted vesica) (Figs 6 and 7) and 3 females.

“Rodopi, Dabovetz, 600 m., 18.VI.1968, Al. Slivov leg.” - 1 male. *

“Balchik, 12.VIII.1967, Al. Slivov leg.” - 1 male. Gen. prep. 3./09.III.1995, Beshkov,
Genitalia and everted vesica (Figs 2 and 8).

“Taukliman. 10.8.1967, Al. Slivov leg.” - one male. Gen. prep. 2012. Slivov. The
preparation has not been examined by the present author.

“Strandzha. Zvezdetz, 2 1-22. VII. 1973, leg. Al. Slivov” - 1 male. Gen. prep. 5004, Slivov.
The preparation has not been examined by the present author.

“Strandzha, Gramatikovo, 19-20. VII. 1973, leg. AI. Slivov” - 1 male and 1 female.

The specimen from Zvezdetz is as dark as the darker male specimens from East
Rhodopes, illustrated here. Curiously, the specimen from Balchik (the type locality of
pretiosa and pretiosissima) is intermediate in colour between the darker and lighter
individuals. All other specimens are as pale as the lighter ones illustrated here. The large
number of specimens collected in East Rhodopi Mts shows great variation - from very
dark females like the type specimen of pretiosissima illustrated in monochrome in
Popescu-Gorj (1964: PI. X, fig. 40) and in Fibiger (1990: PI. 12, fig. 35), to specimens
which are paler in colour than some of the Turkish ones. Specimens which are darker
than light-coloured Bulgarian examples have been collected in Turkey (Gürün-Orensehir)
by the author. In general. however. the specimens from the Balkan Peninsula are the
darkest ones. The only difference between equally dark-coloured specimens from
Bulgaria and Turkey is in the colour of the fringes of the forewings. In the Bulgarian
specimens the fringes are reddish brown to slightly reddish yellow, whereas in the
Turkish examples they are light yellowish, in some specimens reddish yellow with a few
light scales. but always somewhat paler than any from the Balkans. The terminal area in
specimens from Turkey is usually pale, the same colour as the ground colour, but
specimens do occur in which the terminal area is slightly darkened, brownish. In
specimens of flavina from Bulgaria the terminal area is normally darker than the ground
colour of the forewings, but some individuals of both sexes exist in which the terminal
area is concolorous with the ground colour.

Careful study of the male genitalia (Figs 1-3), including the everted vesica (Figs 4-8)
has not shown any differences between Y. flavina from Bulgaria and Turkey. The same is
true of the female genitalia (Figs 9-13). As a result of these studies, and the synchronie
and syntopic occurrence of both dark and light forms in Bulgaria. with intermediates. Y.
flavina pretiosa (Caradja, 1931) syn. n. is here considered to be a colour form of Y.
flavina flavina (Herrich-Schaffer. 1852). Having in mind the differences of the habitats of
the species in the Balkans and in Turkey, pretiosa has to be an ecological form. In
Bulgaria it is known mainly from the Eastern part of the country' - East Rhodopes, Bosna

Phegea 24 (2) ( 1. VI. 1996): 76

Fig. 9: Yif^o^a flavina Jlavina (Herrich-Schaffer, 1852) female genitalia: Turkey, the crossroad to Orensehir from
Gürün to Pinarbasi. Prov. Kayseri, 1850 m alt., 21.VII.1995, S. Beshkov & J. Gelbrecht leg.. Gen. prep.
4./19. XII. 1995 Beshkov.

Phegea 24 (2) (I. VI. 1996); 77

Figs 10-1 1 : Yif'o^a flavina flavina (Hen icli-Schaffer, 1 852) female genitalia: 10. Tiirkey, the crossroad to Oreiisehir
from Gürün to Pinarbasi. Prov. Kayseri, 1850 m alt., 21. VII. 1995. S. Beshkov & J. Gelbrecht leg.. Gen. prep.
5./I9.X1I.1995 Beshkov; 11. Asia Minor, Ilgaz Mts, 1080 m alt., 4 km from Kurtcimeni, 17 km to Cerkes from
Gerede, Prov. Cankiri, 1 1. VII. 1995, S. Beshkov & J. Gelbrecht leg.. Gen. prep. 6./19.XII.1995 Beshkov.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 78

Figs 12-13: Yi^o^a /lavma /hivina {Hemch-Schafftr, 1 852) female genitalia: 12. SE Bulgaria, East Rhodopi Mt, Siv
Kladenetz Village, 140 m alt., Ivailovgrad Region. 21-22. VI. 1993, S. Beshkov leg.. Gen. prep. 2./19. XII. 1995
Beshkov; 13. Same data. Gen. prep. 3./19.XII. 1995 Beshkov.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 79

Mts and Black Sea Coast. These and the other few localities are at a low altitude. up to
600-700 m. The species inhabits meadows with tall grass vegetation near beaches, rivers
and streams in Bulgaria and the other Balkan countries. In Turkey Y. flavina inhabits the
"open steppe-like areas with sparse vegetation in mountains up to at least 2000 m."
(Fibiger, 1990: 129). The flight period of Y. flavina in Europe is from May (12.V) to
October? (04. X) (Koutsaftikis, 1973: 199) as Agrotis flavina ab. alexandrae. There is also
a similar. unconfirmed autumn record of Y. flavina (beginning of September) (Slivov
1978: 37) in Bulgaria. All other data and the author's own experience indicate that the
normal flight period is from the second half of June to the second half of July.

Acknowledgments

I would like to thank: my wife Michaela for the drawings used in this work, Mr
Alexandar Slivov (Sofia, Institute of Zoology, Bulgarian Academy of Sciences) for the
loan of material, Mr Ilko Stoychev and Mr M. Viktorov, both from Sofia for the
invaluable assistance for preparing the photographs of the genital armatures. My sincere
gratitude also to Mr Barry Goater (Chandlers Ford, England) for helpful criticism and for
the corrections to my English, and to Mr Michael Fibiger (Sor0, Denmark) for his kind
consultation.

References

Buresch, I. & K.Tuleshkov (1932). - Die horizontale Verbreitung der Schmetterlinge (Lepidoptera) in Bulgarien.
111(1). Teil: Noctuifonnes. - Min. K^i Nalurwis.s. In.si. Sofia 5: 67-144.

Caradja, A. 1931. - Beitrage zur Lepidopteren-Fauna Grossrumaniens fiif das Jahr 1930. - (Dritte biogeographischr
Skizze: Europa). - Memonile Seciiunii Sliinlifice, Acad Romana. Sena IH. 7 (8): 293-344.

Fibiger. M. 1990. - Noc/uinae /. Nocluidae Europeac. Vol. 1. 208 pp. Sor0.

Fibiger, M. & H. Hacker. 1990. - Systematic List of the Noctuidae of Europe. - Esperiana 2: 1-109.

Hacker, H. 1989. - Die Noctuidae Griechendlands. Mit einer Übersicht über die Fauna des Balkanraumes
(Lepidoptera, Noctuidae). - Herhipoliana 2. Eitschberger, Markleuthen, 589 + XII pp.

Hacker, H. 1990 - Die Noctuidae Vorderasiens (Lepidoptera) Systematische Liste mit einer Übersicht über die
Verbreitung unter besonderer Berücksichtigung der Fauna der Türkei (einschiiesslich der Nachbargebiete
Balkan, Südrussland, Westturkestan, Arabische Halbinsel, Agypten). - Neue Ent. Nachr. 27: 706 + XVI pp.

Hacker, H. 1992a. - Die Noctuidae Griechenlands. 1 . Nachtrag. Esperiana 3: 363-377.

Hacker, H. 1992b. - Erganzungen zu "Die Noctuidae Vorderasiens" und neuere Forschungsergebnisse zur Fauna der
Türkei (Lepidoptera). - Esperiana y 409-446.

Koutsaftikis, A. 1973. - Vergleichend-zoogeographische Untersuchung einiger Heterocerenfamilien der
nordagaischen Insein Tliasos, Samothraki und Limnos. - Ann. Mus. Golandris 1: 185-238 + PI. XXXI-XXXII.

Kozliantshikov, 1. 1937. - Fam. Noctuidae (subfam. Agrotinae). In: Eaune de l'URSS. Nouvelle .série No. 15:
In.secies Lepidoptéres, Vol. 13 (3). Acad. Sc. URSS. 674 + XIII pp.

Popescu-Gorj, A. 1964. - Catalogue de la collection de Lépidoptères "Prof A. Ostrogovich" du Muséum d'histoire
naturelle "Grigore Antipa", Bucarest. - Muss. Hisi. Nat. "Gr. Anlipa", Bucarest, 281pp ^ PI. XVIII.

Rebel, H., 1903. - Studiën über die Lepidopterenfauna der Balkanlander. I. Teil. Bulgarien und Ostrumelien. -
Annln K K. Naiurhi.sl. Hofnius. Wien. 18: 123-347.

Slivov, A. 1978. - Noctuiden (Lepidoptera. Noctuidae) aus dem Strandja-Gebirge. - Acta Zoologica Bulgarica 9:
35-48.

Svendsen. P. & M. Fibiger 1992. - The Disirihufion of European Macrolepidopiera. Noctuidae, Nocluinae l.
Eauni.siica Lepidopterorum Europaeoruni l. Kopenhagen. 293 pp.

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 80

Gonepteryx farinosa (Zeiler, 1847) and Pieris krueperi
Staudinger, 1860 confirmed for Albania, with a list of
species observed in June 1995 (Lepidoptera:
Papilionoidea)

Stanislav Abadjiev & Stoyan Beshkov

Samenvatting, (lonepieryx farinosa (Zeiler, 1847) en Pieris krueperi Staudinger, 1860 met zekerheid
vastgesteld in Albanië, met een lijst van de waargenomen soorten in juni 1995 (Lepidoptera: Papilionoidea)

Na een afwezigheidsperiode van meer dan 60 jaar kon de aanwezigheid van Gonepteryx farinosa (Zeiler,
1847) en Pterts krueperi Staudinger, 1860 in Albanië bevestigd worden. Het artikel bevat een lijst van de 26
soorten dagvlinders die tussen 23 en 27 juni 1995 in Zuid-Albanië werden waargenomen.

Résumé. Gonepteryx farinosa (Zeiler, 1847) et Pieris krueperi Staudinger, 1860 confirmés pour la faune
d’Albanie, avec une liste des espèces observées en juin 1995 (Lepidoptera: Papilionoidea)

Après une période d’absence de plus de 60 ans la présence en Albanië de Gonepteryx farinosa (Zeiler, 1 847) et
Pieris krueperi Staudinger, 1860 pouvaït être confmnée. Une liste des espèces observées entre Ie 23 et Ie 27
juin 1995 dans Ie sud d’Albame est donnée.

Key words: Albania - faunistics.

Abadjiev, S.: Institute of Zoology, Bulgarian Academy of Sciences, Tsar Osvoboditel Blvd 1, BG-1000 Sofia,
Bulgaria.

Beshkov, S.: 13 March Str. - 17, BG-1 142 Sofia, Bulgaria.

Continuing our butterfly studies in Albania from 23*"^ to 27^h 1995 visited

the Southern provinces of the country. On 24^h June we collected in the area above
Jorgucati (Province of Gjirokastra); on 25^^ June near Butrinti (Province of Saranda) and
on 26th in the surroundings of Dhërmi (Province of Vlora). At several other sites
occasional observations were done. Gonepteryx farinosa (Zeiler, 1847) and Pieris
krueperi Staudinger, 1860 are confirmed for Albania after a period of more than 60 years.
A list of all the 26 species observed is given here.

Papilionidae

Iphiclides podalirius (Linnaeus, 1758). Observed in Butrinti and Saranda.

Papilio machaon Linnaeus, 1758. Single specimens were seen in Butrinti and Saranda.

Pieridae

Leptidea sinapis (Linnaeus, 1758). Abundant in the surroundings of Dhërmi.

Colias crocea (Fourcroy, 1785). Often seen near Jorgucati.

Gonepteryx farinosa (Zeiler, 1847). A single male was taken on 24^h June near Jorgucati
in the same habitat as Pieris krueperi. Subsequently this specimen was presented to
the Natural History Museum in Tirana. First reported for Albania by Rebel & Zerny
(1931: 67) from Shkodra and Bojana (Province of Shkodra).

Gonepteryx cleopatra (Linnaeus, 1767). Numerous in Saranda (nectaring on Nerium
oleander).. Butrinti and Dhërmi. In the last two localities observed flying in olive
plantations.

Aporia crataegi (Linnaeus, 1758). Very common on 23*'^ June in orchards and along
roads near Pogradeci, (^errava (Province of Pogradeci) and Mollasi (Province of
Erseka).

Pieris krueperi Staudinger, 1860. Uncommon and fresh in the area above Jorgucati
(Province of Gjirokastra) - 5 males, 1 female. The presence of this species on the
territory of Albania is hereby confirmed. The habitat consists of an arid limestone
formation, where krueperi flies along cliffs, commonly visiting flowers for nectaring.

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 81

Recorded by Rebel & Zerny (1931: 65) only from the Province of Librazhdi:
Shkumbini Valley: Dhura, 700m, 27. VII. 1917, 1 male (Bartha leg.).

Pieris mannii (Mayer, 1851). Single specimens observed in Jorgucati, Dhërmi.

Pieris rapae (Linnaeus, 1758). Common in places with secondary vegetation near
Dhërmi.

Pieris napi (Linnaeus, 1758). Specimens found in Mollasi.

Pontia edusa (Fabricius, 1777). Quite common in Mollasi, Butrinti and Dhërmi.

Lycaenidae

Lampides boeticus (Linnaeus, 1767). In the Coastal cliffs near Dhërmi, 1 male.

Tarucus balkanicus (Freyer, [1844]). Found along bushes of Paliurus near Butrinti, 2
males (in coll. Beshkov).

Pseudophilotes vicrama (Moore, 1865). Found in Dhërmi, 1 male.

Polyommatus icarus (Rottemburg, 1775). Common in Dhërmi.

Nymphalidae

Kirinia roxelana (Cramer, [1777]). Rarely found in Dhërmi, where it was flying along
olive trees, sometimes resting on the trunks.

Lasiommata megera (Linnaeus, 1767). Common in rocky terrains near Jorgucati and
Dhërmi.

Pyronia cecilia (Vallantin, 1894). Common and fresh in bushy places near Jorgucati, 8
males; Nivicë-Bubar (Province of Saranda), 1 male.

Hipparchia syriaca (Staudinger, 1871). Seen in rocky terrains near Jorgucati, 1 male, and
along olive trees in the surroundigs of Dhërmi, 2 females (in coll. Beshkov).

Hipparchia senthes (Fruhstorfer, 1908). Found near Vora (Province of Tirana), 1 female.

Melanargia larissa (Geyer, [1828]). Abundant in areas near Jorgucati, Saranda, Butrinti,
Dhërmi.

Vanessa cardui (Linnaeus, 1758). Common in rocky terrains near Dhërmi.

Polygonia c-album (Linnaeus, 1758). Single specimen observed in Mollasi.

Polygonia egea (Cramer, [1775]). Only one seen near Nivicë-Bubar.

Argynnis pandora ([Denis & Schiffermüller], 1775). Single specimens seen in Dhërmi.

Reference

Rebel, H. & Zemy, H., 1931. Die Lepidopterenfaima Albaniens (Mit Berücksichtigung der Nachbargebiete). -
Dcnkschrificn der iiialhem.-nalurw. Klasse. Wien 103: 37-161.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 82

Geometridae of Turkey 5. Data on 38 new Turkish
Geometridae species (Lepidoptera)

Alex Riemis

Abstract. In the provisional list of Geometridae of Turkey several species are marked as new for the
Turkish fauna. In this paper full data of these species are given.

Samenvatting. Geometridae uit Turkije 5. Gegevens over 38 nieuwe Geometridae soorten voor Turkije
(Lepidoptera)

Op de voorlopige lijst van de Turkse Geometridae zijn een aantal soorten aangeduid als nieuw voor de Turkse
fauna. Van deze soorten worden in dit artikel de volledige gegevens venneld.

Résumé. Geometridae de Turquie 5. Données sur 38 espèces de Geometridae nouvelles pour la Turquie
(Lepidoptera)

Dans la liste provisoire des Géomètres de Turquie plusieurs espèces sont mentionnées comme nouvelles pour
la faime turque. Dans la présente note les informations sur ces espèces sont données.

Key words: Geometridae - Turkey - faunistics.

Riemis, A.: Rerum Novarumlaan 41 , B-2300 Turnhout, Belgium.

1. Introduction

The following Geometridae species were mentioned by me (Riemis 1994) from
Turkey for the first time. Full Information on localities and dates of capture is given. It is
remarquable that almost all new species were found in the North-East of Turkey.
Consulting the works of Viidalepp (1976, 1979) and Vardikjan (1985) learns that many
of the new species occur in Armenia (Vardekjian), the Caucasus and Transcaucasia
(Viidalepp). So the populations in the North-East of Turkey make part of their natural
range of distribution. The major reason that these species are now mentioned for the first
time seems that so far hardly anybody has paid attention to the Geometrid fauna in this
part of Turkey. Unless stated otherwise, the indication “mentioned by Vardikjan” means
that the species is known from Armenia and "mentioned by Viidalepp" means that the
species is known from the Caucasus and from Transcaucasia.

Specimens of all mentioned species are present in my collection. On my request for
help and collaboration I got several reactions for which 1 am very gratefull. But I was
completely astonished by the reaction of Prof Dr. A.0. Kogak from Ankara. Within three
weeks (!) he managed to publish comments on my paper (Ko9ak 1994), a prestation
which may frustrate many editors of entomologjcal periodicals. This “answer by return”
is even more astonishing regarding the fact that several letters sent to him before and after
publication always remained unanswered. Publishing a paper seems the only way to get
to him. Anyway, thanks to Prof Dr. A.0. Kogak's remarks, I know now that the following
nine species had already been mentioned from Turkey before. So, the asterisk indicating
them as new for the Turkish fauna in my paper (Riemis 1994) has to be deleted. These
nine species are;

Geometra papilionaria Linnaeus
Rhodostrophia sieversi Christoph
Epirrhoe alternato Muller
Euphyia biangulata Haworth
Trichodezia haberhaueri Lederer
Gnopharmia rubraria Staudinger
Gnophos obfuscata Denis & Schiffermüller
Selenia lunularia Hübner
Aspitates gilvaria Denis & Schiffermüller

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 83

Species found in the literature with indications as “Asia Minor”, “Western
Asia". “Mesopotamia" without exact locality within the present borders of Turkey are not
withold in my list. Species trom the “Turkish part” of Cyprus have also been omitted.

II. List of species

Chlonssa pretiosaria Staudinger. Artvin; Yusufeli. (^oruh Valley, 900 m. 4/15-VII-1991,

1 ex.; Env. Kili^kaya. 14-20 km SW of Yusufeli 1000 m. 19-V11-1993, 1 ex.; 2,5 km
W of Yusufeli, 900 m, 22-V11-1993, 2 ex.; Kalkar daglan, 30 km SW Sarigöl,
2000 m, 5-V111-1993. 1 ex.

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Chlorissa asphaleia Wiltshire. Kars: 7-10 km SE of Sarikami^, 2000 m, 20/24-V11-1990,
3 ex.; Van: lOkmSWgatak. 1500 m. 6-V11-1992, 1 ex.

Not mentioned by Vardikjan. Viidalepp notes Transcaucasia and North-Iran, from
where this species has been described by Wiltshire in 1966.

Idaea hiselata Hufnagel. Rize: 10 km S of Óf, 200 m, 17-VI1-1989, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Idaea fathmaria Oberthür. Hakkari: 10-25 km SW Hakkari, Zab River Valley, 1000-
1300 m, 16/26-V1-1990, 1 ex.

Not mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Scopula tessellana Boisduval. Bayburt: Kopdagi Ge^idi, 2100-2300 m, 20/22-VII-1989,

2 ex.; ibid., 2200-2400 m, 14-VII-1991, 2 ex. Erzurum: Palandöken, 5 km S of
Erzurum, 2200-2500 m. 30-VI-1991. 1 ex.

Mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions Transcaucasia.

Scopula onentalis Alpheraky. Kars: 7-10 km SE of Sarikamis, 2000 m, 20/24-VII-1990,

1 ex.; Erzurum: Road Erzurum-ïspir. 10 km SW of Ova^ik, 2300 m, 2/12-VI1-1991.

2 ex.; Artvin; 8-10 km S of Yusufeli, Qoruh Valley, 900-1000 m, 4/9-V1I-1991, 2 ex.
Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Xanthorrhoe munitata Hübner. Kars: llgardagi Gegidi, 18 km S of Posof, 2500-2800 m,
18/20-V11-1989. 1 ex.; Gümüijhanc: Kopdagi Ge^idi, West-side, 2400-2600 m,
22-V11-1993, 1 ex.; 2-5 km Road to $irnak, 1 100 m, 24-VII-1993, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Scotoptervx moeniata Scopoli. Artvin: Ka?kar daglari, 30 km SW Sarigöl, 2000m,
5-VHI-1993, ca 100 ex.; 5 km S Veliköy, 1200 m, 8-V11-1993, 12 ex.; Kagkar
daglari, 5-15 km NW Meydancik, 1800-2000 m, 1 -VIII- 1993, 20 ex.

Not mentioned from Armenia by Vardikjan, but Viidalepp mentions Caucasus and
Transcaucasia.

Scotopterys alpheraki Erschoff. Erzurum: Rd. Erzurum-ïspir, 10 km SW of Ovaipik,
2300 m, 2/12-VII-1991, 2 ex.; Artvin: Kalkar daglari, 30 km SW of Sarigöl, 2000 m,

1 5/1 8-Vll- 1991, 30 ex.; Gümü^hanc: Kopdagi Ge^idi, West-side, 2400-2600 m,
22-V11-1993, 4 ex.

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Entephria ignorata Staudinger. Bitlis: Nemrut Dagi, 2100-2400 m, 30/3 1-VII//1 -VIII-
1988, 5 ex.; Gümüijhanc: Kopdagi Ge9idi, West-side, 2400-2600 m, 22-VII-1993,

1 ex.; Nigdc; Aladag, 18 km SE of Camardi, 1800-2100 m, 27-VII-1983, 10 ex.

Not mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions Caucasus and North-Iran.

Epirrhoe molluginata Hübner. Erzurum; Rd. Erzurum-ïspir, 10 km SW of Ova9ik,
2300 m, 2/12-VII-1991, 12 ex.

Mentioned by Viidalepp.

Philereme vetulata Denis & Schiffermüller. Artvin: 8-10 km S of Yusufeli, (^oruh Valley,
900-1000 m, 4/9-VII-1991, 1 ex.; 12 km ESE Ardanüg, 1200 m, 8-VII-1991, 1 ex.;
Gümüijhanc: 2-5 km Road to $irnak, 1 100 m, 24-VII-1993, 1 ex.

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 84

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Hydriomene furcata Thunberg. Kars: 3-5 km S of Posof, 1700-1800 m, 31 -Vil- 1993,

1 ex.

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Hydriomena coerulata Fabricius. Artvin: Kalkar daglari, 5-15 km NW Meydan(?ik, 1800-
2000 m. 1 -VIII- 1993, 1 ex.

Not mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions the species from Iran.

Perizoma parahydrata Alberti. Artvin; Kalkar daglari, 24-30 km SW Sarigöl, 2000 m.
15/20-V11-1993, 3 ex.; Kars: 7-10 km SE Sankami.s, 2000 m, 8-VIII-1993, 1 ex.;
(^amli9atak, 11 km E of Ardahan, 2100 m, 8-VIII-1993, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Perizoma albulata Denis & Schiffermüller. Trabzon: 30 km E of Trabzon, 0-100 m,
lO-Vl-1987, 1 ex.; Kars: 7-10 km SE Sarikami:^, 2000 m, 20/24-VII-1990, 1 ex.;
ibid., 10/I4-VII-1989, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Stamnodes depeculata Lederer. Bayburt: Kopdagi Ge9idi, 2100-2300 m, 20/22-VII-1989,

2 ex.; ibid., 2200-2400 m, 14-VII-1991, 1 ex.; ibid., 2400-2600 m, 22-VII-1993, 1 ex.
Not mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions this species from the Caucasus and
Transcaucasia. The specimens from the Kop Dag belong to the nominate subspecies,
as do the specimens from Transcaucasia. According to Viidalepp the Caucasus
specimens belong to ssp. narzhanica Alpheraki. S. depeculata is widespread in Asia,
and many subspecies have been described.

Chloroclysta truncata Tengström. Kars: 7-10 km SE of Sankamnj, 2000 m, 20/24-VII-
1990, 2 ex.

Not mentioned by Vardikjan, nor by Viidalepp. Skou (1986) mentions Asia Minor in
the distribution range of the species.

Thera obeliscata Hübner. Kars: 7-10 km SE of Sarikami^, 2000 m, 20/24-VII-1990,

3 ex.; ibid., 10/14-VII-1989, 3 ex.

Not mentioned by Vardikjan. According to Vidalepp the presence of this species is
doubtfull in the Caucasus, but he mentions Transcaucasia.

Thera albonigrata Höfer. Bursa: Ulu Dag, 2000 m, 23-IX-1990, 4 ex.

This species is probably more widespread in Turkey, and some earlier records of
"‘variata'" may actually refer to this species.

Thera cognata Thunberg. Artvin; Ka9kar daglari, 30 km SW of Sarigöl, 2000 m, 15/18-
VIl-1991, 1 ex.; ibid., 5-VIII-1993, 3 ex.

Not mentioned by Vardikjan. According to Viidalepp its presence is doubtfull in the
Caucasus, but he mentions Transcaucasia.

Eupithecia mesogrammata Dietze. Bitlis: Nemrut Dagi, 2200 m. 21/22-VI-1990, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions Transcaucasia and North-Iran.
Eupithecia subfuscata Haworth. Artvin: 12 km ESE of Ardanü9, 1200 m, 8-VII-1991,

1 ex.; Kars: 7-10 km SE of Sarikamn?, 2000 m, 20/24-VII-1990, 1 ex.

Not mentioned by Vardikjan,but mentioned by Viidalepp.

Eupithecia icterata de Villers. Kars: 7-10 km SE of Sarikami§, 2000 m, 20/24-VII-1990,
3 ex.

Mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions this species from the Crimea,
Transcaucasia and Iraq.

Eupithecia ochrovittata Christoph. Kars: Sarikamis, 2000 m, 4-VIII-1989, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions Transcaucasia.

Schistostege nubilaria Hübner. Kars: 7-10 km S of Sarikamis, 2000 m, 28-VII-1993,

1 ex.

Mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions the Caucasus and North-Iran.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 85

Aplocera dervenaria von Mentzer. Adana; Nurdagi Ge9idi, 1 100 m, 27/28-IX-1991, 7 ex.
This species was described by von Mentzer from Macedonia, Derven pass, 30-VIII-
1975 (above Prilep) and Kastalanovo, 1 6/1 7-IX- 1974, also in Macedonia. So far this
species is only known from those localities. The species occurs also in Bulgaria, as I
found some specimens of it in a parcel which I received from J. Ganev, Sofia. The
discovery of this species in South-Turkey proves that dervenaria is much more
widespread than known hitherto.

Calospilis pantaria Linnaeus. Bitlis: Sarikonak, 1 100 m, 29-VII-1988, 4 ex.; Hakkari; 20
km WNW of Yüksekova, 1800 m, lO-Vll-1990, 2 ex.

Mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions Transcaucasia.

Semiothisa rippertaria Duponchel. Kars: 7-10 km SE of Sarikami§, 2000 m, 20/24-VII-
1990, 2 ex.

Not mentioned by Vardikjan. Viidalepp doesn't mention the presence of this species in
the neighbourhood of Turkey. S. rippertaria is a very local species. The most nearby
known locations are Transcaspia and the South-East of Russia (Seitz).

Itame wauaria Linnaeus. Artvin: Kalkar daglan, 30 km SW Sarigöl, 2000 m, 5-VIII-
1993, 1 ex.

Not mentioned by Viidalepp. Vardikjan mentions the species from Armenia.

Rhoptria poggearia Lederer. As shown by Haussman (1993) this species does not occur
in Turkey. The specimens from Turkey, thus far regarded as R. poggearia, are in fact
Steeegania wolfi (Haussman, 1993).

Gnophos pseudosnelleni RJabov. Bitlis: Nemrut Dagi, 2100-2400 m, 30/3 1 -VII- 1988,
8 ex.; 12 km E of Resadiye, 1800 m, 29-VI1-1992, 1 ex.; Tunceli: 5 km S of Tanyeri,
1200 m, 21-VI1-1991, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions Transcaucasia.

Gnophos ciscaucasica Rjabov. Artvin: Ka9kar daglan, 30 km SW of Sarigöl, 2000 m,
15/18-VII-1991, 1 ex.; ibid., 5-VIII-1993, 4 ex.; Ka9kar daglan, 5-15 km NW of
Meydan9ik, 1800 m, 1 -VIII- 1993, 2 ex.; Kars: 7-10 km SE of Sankamis, 2000 m,
20/24-VI1-1990, 6 ex.; 3-5 km S of Posof, 1700-1800 m, 31-VII-1993, 2 ex.; Rize:
Ovitdagi Ge9idi, West-side, 2500-2700 m, 22-VII-1993, 8 ex.

Not mentioned by Vardikjan, but mentioned by Viidalepp.

Gnophos anthina Wehrli. Erzurum: Ovitdagi Gc9idi, South-side, 1700-1900 m, 17/18-
VII-1989, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp both from Armenia.

Boarmia roboraria Denis & Schiffermüller. Artvin: Ka9kar daglan, 24 km W of Sarigöl,
1900 m, 20-VI1-1993, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Ennomos erosaria Denis & Schiffermüller. Bingöl: 21 km W of Solhan, 1350 m, 26-VII-
1988, 1 ex.

Not mentioned by Vardikjan, but mentioned by Viidalepp.

Selenia dentaria Fabricius. Artvin: Ka9kar daglan, 30 km SW of Sarigöl, 2000 m, 15/18-
Vll-1991, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan and Viidalepp.

Ourapteryx persico Ménétriés. Artvin: Ka9kar daglan, 30 km SW of Sarigöl. 2000 m,
15/18-V1I-1991, 2 ex.; 12 kw ESE gaglayan, 1500 m, 27-VII-1989, 1 ex.; Erzincan:
Env. Caglayan. 1500 m, 27-VII-1989, 1 ex.; Kars: 3-5 km S of Posof, 1700-1800 m,
7-VI1-1991, 1 ex.

Mentioned by Vardikjan. Viidalepp mentions Transcaucasia.

Epione parallelaria Denis & Schiffermüller. Gümü^hanc: Kö:jcdagi Gc9idi, 1700-1900m,
21/25-VII-1989, 1 ex.; Kars: 7-10 km SE of Sankamis, 2000 m, 20/24-VI-1990,

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 86

2ex.;ibid., 10/14-VII-1989, 2 ex.

Not mentioned by Vardikjan, but mentioned by Viidalepp.

References

Haussmann, A., 1993. Beitrag zur Taxonomie und Systematik des Gnophos poggearia Lederer, 1855
Verwandscliafskreis. - Bonn.Zool.Beilr. 44 (4): 225-240.

Ko9ak, A.Ö., 1994. “Türkiye kod listesi” ile ilgili taksonomik notlar - 2. - MisceUaneous Papers 19: 5-8.

Mentzer, E. von, 1981 . Tlie group Aplocera lylhoxylala (Hübner) with A. Jen>enaria n.sp. and A. palumhata n.sp. -
litU.Scand. 12: 49-56.

Rieinis, A., 1994. A provisional list of the Geometridae of Tiirkey. - Phegea 20 (4): 131-135.

Rjabov, M.A. & Vardikjan, S.A., 1964. Caucasian species of the genus Gnophos. - Trans. AcaJ. Sciences of
Armenian SSR. Zoological In.slilule: 105-147.

Skou,P., 1986. The Geonieiriü moihs ofNorih Purope. E.J.Brill/Scandinavian Science Press. Leiden, Copenhagen.
Vardikjan, S.A., 1985. Alias of the genilal apparalus of Armenian GeomelriJae. - An. Arm. SSR Press, Erevan.
Viidalepp, J., 1976-1979. A list of the Geometridae of the USSR (hi Russian). - Rev.Eni.Rus.se LV (4); 842-852;
LVI (3): 564-576; LVII (4): 752-761 ; LVIII (4): 82-798.

Wiltshire, E.P., 1966. Österreichische Entomologische Iran-Afghanistan Expeditionen. - Z.wien.enl.Ges. 51: 27-32.

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 87

Boekbesprekingen

Palm, E.; Nordenropas Snudchiller Clhe Weevils of North Europe) (Coleoplera Curculionidaej Farl J : The
subfamilies Brachyceritme and Oiiorhyncerinae

25 X 17 cm, 356 p„ 8 kleurenplaten. 491 tekstfiguren, Danmarks Dyreliv 7, Apollo Books, Kirkeby Sand 19, DK-
5771 Stenstrup. Denmark. Fax 0045-62.26.37.80, gebonden, 1996, DKK 400,- (ISBN 87-88757-38-2).

Dit boek behandelt de kortsnuit-snuitkevers, namelijk de onderfamilies Brachycerinae en Otiorhyncerinae
Sitoninae. In het totaal worden 177 soorten besproken; dit zijn 163 soorten uit Denemarken en de grote omgeving,
en 14 toevallige gasten.

De detenninatie is klassiek. De entomoloog die een snuitkever determineert, vertrekt van de onderfamilie over
het genus, het ondergenus tot de soortnaam. De vreemde Deense taal van de sleutels is geen onoverkomelijke
moeilijkheid. De vele detailtekeningen verduidelijken deze detennineersleutels. Bij moeilijk te onderscheiden
soorten van bepaalde ondergenera is er, naast de klassieke sleutel, een tabel van de soorten in relatie met
verschillende morfologische kenmerken, afgedmkt.

Een woordenboek is wel een aanrader bij het lezen en begrijpen van de verklarende tekst die bij elke
snuitkeversoort hoort. Gelukkig is er na dit tekstgedeelte een Engelse samenvatting. De Deense tekst bestaat voor
een groot deel uit de morfologie en de verspreiding in Noord-Europa. Deze laatste wordt trouwens op een kaartje
afgebeeld dat alle Scandinavische landen omvat, Noordwest-Rusland, Lithouwen, Estland, Letland, Noord-Polen,
Noord-Duitsland en Nederland. Verder bevat de tekst nog een woordje uitleg over de ecologie en de etymologie van
elke soortnaam. Telkens wordt met nummers verwezen naar de detailfiguren en de afbeelding op de kleurenplaat,
wat bijzonder handig is. Soms is de tekst vergezeld van een zwart-wit foto van het habitat van de kever en/of een
tekening van het vraatbeeld.

Achteraan in het boek zijn er de duizend referenties en een alfabetische index. Natuurlijk zijn er nog de
kleurenplaten. Elke snuitkeversoort is duidelijk, kleurecht en vergroot gefotografeerd. In het totaal zijn er 198
kevers te zien op deze platen. Van enkele soorten zijn er kleurvarianten afgebeeld.

We kunnen met dit boek op verschillende manieren detennineren, met de klassieke sleutels, met de tabellen
ofwel de kever vergelijken met de foto’s. Volgens de uitgever zal de hele snuitkeverfauna van Noord-Europa in
twee of drie boekdelen verschijnen. Dit eerste deel over de kortsnuit-snuitkevers is een aanrader voor elke
entomoloog. Het is tevens een infonnatiebron voor landbouw- en bosbouwinstituten en universiteiten.

Lodewyckx M.

Hartmann, G., Nienhaus, F. & Butin, H.: Earhallas Waldschaden. Diagnose von liaumkrankheilen.

19 X 13 cm, 288 p.. 517 kleurenfoto’s. Verlag Eugen Ulmer. Postfach 70 05 61, D-70574 Stuttgart, paperback.
1995, DEM 42,- (ISBN 3-8001-3351-2).

De huidige kleurenatlas van boombeschadigingen is reeds een tweede, verbeterde en sterk uitgebreide uitgave.
De uitbreiding ligt voornamelijk op de beschadigingen aan de stam en de schors, waarvoor ongeveer 100 extra
foto’s in het boek werden opgenomen. De tekst begint met een gebaiiksaanwijzing voor het boek. Het is namelijk
zo opgevat dat men met zo weinig mogelijk tijdverlies zo snel en nauwkeurig mogelijk bij het juiste vraat- of
ziektebeeld komt. Men dient wel te weten om welke boom het gaat. want het boek is ingedeeld volgens de soorten.

Het hoofdaccent ligt op de kleurenfoto’s. Die zijn alle van uitstekende kwaliteit en de meeste ziekte- en
vraatbeelden kunnen er zonder meer mee gedetermineerd worden. Niet minder dan 134 bladzijden zijn ingeruimd
voor naaldbomen en 116 voor loofbomen. Haast elke bladzijde bevat één of meer kleurenfoto’s en de bijhorende
tekst staat op dezelfde bladzijde afgedrukt. Deze tekst is telkens in drie stukken opgedeeld: een eerste deel geeft een
korte beschrijving van het ziektebeeld, een tweede deel geeft informatie over gelijkende ziektebeelden waarmee
verwisseling mogelijk is en een derde deel bevat inlichtingen over de omstandigheden waarin het ziektebeeld
optreedt. Dit laatste kunnen begeleidende verschijningsvonnen zijn, oorzaken van de beschadigingen, biologie van
de veroorzakers (meestal kevers en rupsen) enz. Soms wordt er ook naar specifieke literatuur verwezen.

Het boek is keurig uitgegeven en, zoals reeds gezegd, rijkelijk geïllustreerd. Het is bedoeld voor al wie met
beschadigingen van bomen te maken krijgt, in de eerste plaats bosbouwkundigen, maar daarnaast ook iedereen die
met de gezondheid van bossen te maken heeft. Entomologen die hun eerste stappen zetten in de wereld van
bladmineerders. kunnen uit dit boek leren dat de vlekken op de bladeren door heel wat meer oorzaken kunnen
ontstaan dan door de vraat van rupsen alleen.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 88

W.O. De Prins

Coleophora tanaceti MUhIig, 1865 et Coleophora
supinella Ortner, 1949, espèces nouvelles pour la
faune beige (Lepidoptera: Coleophoridae)

Francis Coenen

Samenvatting. Coleophora lanaceli Mühlig, 1865 en Coleophora supinella Ortner, 1949. nieuw^e soorten
voor de Belgische fauna (Lepidoptera: Coleophoridae)

De auteur vermeldt twee nieuwe soorten Coleophondae voor de Belgische fauna. Van Coleophoridae supinella
Ortner. 1949 werd één vrouwtje verzameld te Resteigne (bij Han-sur-Lesse, prov. Luxemburg) op 7.V1.1981
en van Coleophora lanaceli Mühlig. 1865 werden enkele zakken verzameld op Tanaceiu/n te Brussel in
augustus 1985.

Abstract. ( 'oleophora lanaceii Mühlig, 1 865 and ( ’oleophora supinella Ortner. 1 949. new for the Belgian
fauna (Lepidoptera: Coleophoridae)

Tlie author mentions two new Coleophorids for the Belgian fauna. On 7 June 1981 he caught a female of
Coleophora supinella Ortner, 1949 at Resteigne (near Han-sur-Lesse, prov. of Luxembourg). Several cases of
Coleophora lanaceli Mühlig, 1865 were found in August 1985 at Brussels on Idnaceium.

Key w ords: Belgium - faunistics - Coleophora tanaceti - Coleophora supinella.

Coenen. F.: av. Du Haut-Champ 18, B-1080 Bnixelles.

1. Coleophora tanaceti Mühlig, 1865

Au cours de promenades dans la région bruxelloise (Poelbos), en aoüt 1985, nous
avons eu l’attention attirée par des fourreaux de Coleophora fixés a la face supérieure des
fleurs de Tanaisie (Tanacetum). La détermination en fut aisée, et confirma la présence de
Coleophora tanaceti Mühlig. 1865 en Belgique, espèce qui a notre connaissance n’avait
jamais été signalée.

C’est principalement vers la fin aoüt qu’il faut rechercher ce petit fourreau, d’environ
8 a 1 1 mm de long, de couleur brun foncé sur les fleurs de Tanacetum vulgare (fig. 1). II
est généralement posé a Fhorizontale sur la fleur, et il n'est pas rare d’en voir plusiers sur
la même inflorescence. et parfois sur les tiges sous les fleurs.

Toutefois. malgré les diverses tentatives d’élevage que nous avons réalisées, et ce
durant plusieures années successives. aucun exemplaire adulte n’a pu être obtenu.

II est vrai que cette espèce appartient au nombre des espèces qui hivernent a 1’état
larvaire. et rares sont les élevages de Coleophores qui réusissent dans ces conditions.
L'idéal étant de pouvoir retrouver les fourreaux au printemps.

La littérature donne une répartition assez complete. En effet, Eespèce est connue
d’Allemagne, du Danemark, des Pays-Bas, de EEurope centrale et du nord-ouest. ainsi
que de Hongrie et de Bulgarie. Pourtant. si Eadulte ne se rencontre pas fréquemment,
nous avons toutefois pu observer les fourreaux, parfois en grandes quantités, dans les
régions bruxelloises, liégoises (Barchon) et couvinoises (Nismes. Olloy, Olignies, etc.).

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 89

Fig. 1: Fourreau de Coleophoru latiaceli Mühlig, 1865; Belgique, prov. Brabant, env. du Poelbos, Jette-Bruxelles,
aout 1985.

2. Coleophora supinella Ortner, 1949

C’est Ie 7 juin 1981 qu’une femelle de cette petite espèce a pu être récoltée a
Resteigne (prés de Han-sur-Lesse, prov. Luxembourg). Ne disposant d’aucune référence
pour la détermination, l’exemplaire fut envoyé a Monsieur G. Baldizzone. Qu’il regoive
ici nos plus sincères remerciements.

Le seul ouvrage a faire référence a la biologie de cette espèce est celui de S. Toll
(1962), qui donne une figure du fourreau, mais ne précise rien de plus au sujet de la
biologie.

Coleophora supinella étant mentionnée dans la liste de P. Leraut (1980), comme
ayant été capturée par H.G. Amsel a St.-Crépin, dans les Hautes-Alpes (France).

Références

Leraut, P., 1980. Usie syslémalique el syiumymique des Lépidoplères de France. de Belgique et de Corse.
Supplément a Alexanor.

Toll, S., 1962. Materialen zur Kenntnis der palaarktischen Arten der Familie Coleophoridae. - Acia zoologica
cracoviensia 7(16); 577-720, 133 pl.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1 996): 90

Pandivirilia eximia Meigen, een nieuwe soort voor de
Belgische fauna (Diptera: Therevidae)

John Reichwein & Pierre van der Wielen

Abstract. Pandivirilia exmiia Meigen, a new species for the Belgian fauna (Diptera: TTierevidae)

One female of Pandivirilia eximia was captured near Ovifat (Hautes-Fagnes) on 4 July 1991. The species is
new for the Belgian fauna.

Résumé. Pandivirilia eximia Meigen, espèce nouvelle pour la faune beige (Diptera: Therevidae)

Une femelle de Pandivirilia eximia fut capturée prés d’Ovifat (Hautes Fagnes) Ie 4 juillet 1991. C’est la
première mention de cette espèce en Belgique.

Key words: Pandivirilia eximia - Belgium - faunistics.

Reichwein, J.: P. Breughelstraat 5, NL-5062 LG Oisterwijk, Nederland.

Op 4 Juli 1991 kwam de tweede auteur, tijdens een kamp van de Jeugdbond voor
Natuur- en Milieustudie, met een hem onbekende, grote vlieg aanzetten. Deze vlieg was
door hem gevangen op de grond in een droog sparrenbos in het Warche-dal bij Ovifat in
de Hoge Venen. De vlieg was hem opgevallen door haar grootte, tekening en gedrag
(langzaam fouragerend op de bosbodem).

De vlieg heeft een lengte van 17 mm en bezit een zwart borststuk en achterlijf. Op
alle segmenten van het achterlijf zijn zilvergrijze bandjes aanwezig. Verder heeft de vlieg
heldere vleugels met een gelige basis, zwarte dijen en rode schenen en tarsen. Op grond
van de bouw, met name de kop, rees het vermoeden dat het om een viltvlieg ging die
evenwel sterk afweek in zowel grootte als tekening van de bekende viltvliegen van
Noordwest-Europa (Goot 1985). De binnen dit gebied voorkomende soorten zijn niet
groter dan 15 mm en hebben geen van alle een zwart achterlijf of andere hierboven
beschreven kenmerken. De vlieg werd door V.S. van der Goot voorlopig gedetermineerd
als Pandivirilia eximia Meigen, een soort die nog niet eerder uit de Benelux werd
vermeld. De determinatie werd nadien door L. Lyneborg bevestigd.

Pandivirilia eximia is de grootste Europese viltvlieg en de enige in Fennoscandinavië
voorkomende Pandivirilia-soort. Ze onderscheidt zich van de overige soorten uit dit
genus door de geelbruine schenen (versus zwart), een bij de mannetjes glimmend zwarte
tergiet 4 (zonder zilvergrijze dwarsbandjes) en een bij de vrouwtjes glimmend zwart
voorhoofd boven de ocelliput. Het genus Pandivirilia onderscheidt zich van het genus
Thereva doordat het middelmatig tot grote exemplaren groepeert, welke een zwart en
parallel lopend achterlijf hebben. Thereva-soovXQW zijn meestal bruinig en hebben een
spits toelopend achterlijf. Bovendien raken de ogen van de mannetjes elkaar.

Pandivirilia eximia is bekend uit het zuidelijk deel van Scandinavië, oostelijk Europa,
Zwitserland, Italië en Frankrijk. Over de leefwijze van deze soort in Scandinavië is enkel
bekend dat ze van juni tot eind juli verzameld* werd op bladeren van loofbomen in
gemengde bossen (Lyneborg 1981 ).

Dankwoord

De heren V.S. van der Goot en L. Lyneborg voor respectievelijk de determinatie en
controle.

Literatuur

Goot. V.S. van der, 1985. De snavelvliegen (Rhagionidae), roofvliegen (Asilidae) en aanverwante families van
Noordwest-Europa. - Weienschappelijke Mededelingen van hel K.N.N. \' 171, Hoogwoud.

Lyneborg, L.. 1981 . The Palaearctic species oi Pandivirilia - SleeiiMriipia 12 (5): 85-98.

Phegea 24 (2) ( 1 .VI. 1996): 9 1

Boekbespreking

Scherzinger, W.: Nalurschuiz im Wald, Qualilalsziele einer dyiiami.schen Waldeniwicklung.

18 X 24,5 cm, 448 p., 36 tabellen, 51 kleurenfoto’s en 1 19 tekstfiguren. Verlag Eugen Ulmer, Postfach 70 05 61, D-
70574 Stuttgart, 1995, gebonden, DEM 118,- (ISBN 3-8001-3356-3).

Een bos werd in het verleden haast uitsluitend beschouwd als een leverancier van hout in al zijn vormen.
Daarom spitsten alle toen gepubliceerde werken zich toe op het produceren en oogsten van een zo groot mogelijk
houtvolume met een zo groot mogelijke winst. Problemen waren toen: de keuze van de geschikte boomsoorten, de
meest economische aanplantings-, ent- en oogstwijzen, rationalisering van de processen enz.

I

Ondertussen is de aandacht sterk verschoven naar het behoud van bossen omwille van hun waarde als
natuurgebied, leefwereld voor tal van planten en dieren enz. Dat deze leefwereld door tal van factoren bedreigd is,
hoeft geen betoog meer. Ook alle in bossen geïnteresseerde mensen zoals boswachters, jagers, biologen,
natuurbeschenners en ecologen zijn het erover eens dat bossen bescherming verdienen, al lopen hun motieven en
voorgestelde maatregelen sterk uiteen. De ene wil het bos behouden door er niets in te doen, de andere wil alle
afgewaaide takken en omgevallen stammen netjes opruimen. Sommigen willen de natuur zijn eigen gang laten gaan,
anderen willen de touwtjes stevig in handen houden. Door deze verschillende standpunten dreigt een gezonde
discussie over de problematiek erg langdurig en soms zelfs onmogelijk te worden.

In het huidige boek worden deze verschillende standpunten voorgesteld, gezien vanuit het oogpunt van de
auteur die vooral faunistisch geïnteresseerd is. Er wordt gepoogd om zoveel mogelijk klaarheid te scheppen in de
veelheid van begrippen die de discussies vertroebelen, door het geven van duidelijke definities. Het boek is niet
alleen een pleidooi voor de bescherming van bossen waarbij de houtvesters en jagers in de kou blijven staan, maar
de auteur heeft ook begrip voor de houtproductie e.d. Toch ligt het hoofdaccent op de bewaring van een zo divers
mogelijk soortenaanbod. Hiervoor worden een heleboel maatregelen voorgesteld die deze doelen nastreven.

Het boek is bijzonder keurig uitgegeven en rijkelijk geïllustreerd met prachtige kleurenfoto’s van bossen in al
hun aspecten. Achteraan volgt een uitgebreide literatuurlijst en een alfabetisch zaakregister. Al wie geïnteresseerd is
in dit biotooptype en vooral in de verschillende vonnen van de bescherming ervan, vindt in dit boek alle mogelijke
informatie.

W.0. De Prins

Inhoud;

Abadjiev, S. & Beshkov, S.: Gonepteryx farinosa (Zeiler, 1847) and Pieris krueperi
Staudinger, 1860 confirmed for Albania, with a list of species observed in June 1995

(Lepidoptera: Papilionoidea) 81

Beshkov, S.: Yigoga flavina pretiosa (Caradja, 1931) = Yigoga flavina Jlavina (Herrich-

Schaffer, 1852) syn. n., stat. rev. (Lepidoptera: Noctuidae: Noctuinae) 69

Coenen, F.: Coleophora tanaceti Mühlig, 1865 et Coleophora supinella Ortner, 1949,

espèces nouvelles pour la faune beige (Lepidoptera: Coleophoridae) 89

Reichwein, J. & van der Wielen, P.: Pandivirilia eximia Meigen, een nieuwe soort voor

de Belgische fauna (Diptera: Therevidae) 91

Riemis, A.: Geometridae of Turkey 5. Data on 38 new Turkish Geometridae species

(Lepidoptera) 83

Vanholder, B.: Trekvlinders in 1995, twaalfde jaarverslag (Lepidoptera) 49

Boekbesprekingen 88, 92

verantw. uitg.; W. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium). Tel. 0032-3.322.02.35.

Phegea 24 (2) (1. VI. 1996): 92

driemaandelijks tijdschrift van de

VLAAMSE VERENIGING VOOR ENTOMOLOGIE

Antwerpen X

ISSN 0771-5277

Redactie: Dr. J.-P. Borie (Compiègne, France). T. Garrevoet (Antwerpen), B. Goater (Chandlers Ford. England),
Dr. K. Maes (Gent). Dr. K. Marlens (Brussel), A. Olivier (Antwerpen). FI. van Oorschot (Amsterdam), D. van der
Poorten (Antwerpen), W.0. De Prins (Antwerpen).

Redactie-adres : W.0. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antweipen (Belgium).

Uitgegeven met steun van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Dienst Onderwijs

Jaargang 24, nummer 3 1 september 1996

De nachtvlinderfauna van de Turnhoutse Kempen
(Lepidoptera)

Alex Riemis

Samenvatting. Dit artikel bevat de resultaten vaji ruim 25 jaar nachtvlinder-inventarisaties in de
Tumhoutse Kempen. Bovendien wordt een korte beschrijving van de onderzochte biotopen gegeven.

Résumé. Les héterocères de la Campine Tumhoutoise (Lepidoptera)

Cet article contient les résultats de plus de 25 années d’inventorisations des Héterocères dans la Campine
Tunihoutoise (prov. d’Anvers). En outre, une brève description des biotopes étudiés est donnée.

Abstract; The moth fauna of the Timihoutian Kempen (Lepidoptera)

This paper contains the results of more than 25 years of inventorisations of Heterocera in the region of
Turnhout (prov. of Antwerp). Also a short description of the studied biotopes is given.

Key words: Nachtvlinderfauna - Turnhout - Kempen.

Riemis, A.: Rerum Novarumlaan 41, B-2300 Turnhout.

I. Inleiding .

In het Turnhoutse bevinden zich nog enkele zeer typische relicten van het Kempische
landschap. Zowel van droge als vochtige heide, hoog- en laagveen, droge dennenbossen
en vochtig loofbos, zijn mooie restanten aanwezig. Deze biotopen herbergen een
kenmerkende fauna en flora. Vanaf 1970 tot heden heb ik in zoveel mogelijk
verschillende biotopen nachtvlinders geïnventariseerd. Deze inventarisaties gebeurden
door lichtvangsten, smeer en draagbare vlindervalletjes. De meeste biotopen werden ook
regelmatig overdag bezocht.

Hoewel ze in deze studie niet behandeld werden, is af en toe ook verwezen naar
dagvlinders. Dit is dan vooral om de waarde of het karakter van een biotoop te
benadrukken. De soortenlijst is zeker geen volledige inventaris van de onderzochte
gebieden. In ieder terrein zullen nog vele soorten, soms zelfs gewone, ontdekt kunnen
worden. Om het beeld zo volledig mogelijk te maken, zijn ook de soorten vermeld uit de

Phegea 24 (3) (1. IX. 1996): 93

regio die niet in één van de besproken terreinen, maar elders werden aangetroffen.
Hiervoor wordt verwezen naar de vindplaatsen vermeld in de kolom "diversen’*.

II . De biotopen

1. Het Zwart Water

Het Zwart Water ten noorden van 'furnhout is een restant van een typisch Kempens
vennenlandschap. Het 20 ha groot terrein wordt sedert enkele jaren beheerd als
natuurreservaat door Natuurreservaten vzw. De vennen nemen zowat de helft van de
oppervlakte in. Het overige gedeelte bestaat vooral uit vochtige heide. Hieronder verstaan
we associaties van het Dopheide-verbond oï' liricion-Tetralicis. Zij komen vooral voor in
de lagere gedeelten waar in de winter het grondwaterpeil tot boven het maaiveld uitstijgt.
Kenmerkende planten voor dit biotoop zijn de gewone dopheide (Erica tetralix).
klokjesgentiaan (Gentiana pneunionanthej. liggende vleugeltjesbloem (Polygala
serpyllifolia), tormentil (PotentHla erecla). heidekartelblad (Pediciilaris sylvatica), bruine
en witte snavelbies (Rhynchospora Jiisca en R. a/ba) en ronde zonnedauw (Drosera
rotundifo/ia). üp plaatsen die het ganse Jaar door vochtig blijven groeit veenmos
(Spagniim sp.) en veenpluis (Enophonun angiistifoliiim). Op de hoger gelegen plaatsen
komt struikheide (Cal/una vulgaris) en pijpestrootje (Molinia caerulea) voor.

De volgende waargenomen soorten zijn gebonden aan deze plantengemeenschappen
en kunnen bijgevolg als biotoopindicatoren worden beschouwd; Rhagades pruni ([Denis
& Schiffermüller], 1775). Satiirnia pavonia (Linnaeus, 1758), Chlorissa viridata
(Linnaeus, 1758), Perconia sirigillaria (1 lübner. 1787), Dicallomera fascelina (Linnaeus,
1758), /-/eliothis maritima (Dc GviX^Wn. 1758/ D iac rist o sannio (L'xnndiQus, 1758).

Endromis versicolora (Linnaeus. 1758) en Archiearis parthenias (Linnaeus, 1761)
zijn gewone voorjaarssoorten. (/laucopsychc (Maciilinea) alcon ([Denis &
Schiffermüller]. 1775). kwam hier vroeger zeer talrijk voor. Sedert enkele jaren is de
soort echter zeer zeldzaam geworden. In 1995 werd zelfs geen enkel exemplaar meer
gezien. Plebeiiis argus (Linnaeus. 1758) daarentegen handhaaft zich nog in klein aantal.

H. Henderickx ontdekte hier ook Pha/acroptcry.x gras/inella (Boisduval, 1852), een
Psychidae die sinds 1903 niet meer in ons land werd waargenomen (Henderickx 1982).

2. De Liereman

De Liereman, gelegen tussen Arendonk en Oud-Turnhout herbergt restanten van
zowat alle typische Kempische biotopen. Het 168 ha groot terrein is eigendom van de
gemeente Oud-Turnhout en word als erkend natuurreservaat beheerd door de Wielewaal.
Naast vrij grote oppervlakten van het Dopheide-verbond vinden we hier op enkele
plaatsen ook het Dopheide-Veenmos-verbond oi' Erico-Sphagnion. Kenmerkende planten
voor dit verbond zijn lavendelheide (Androiueda polifolia) en veenbes (Oxyococcus
pal list ris).

In dit reservaat werden waargenomen; Eiipithecia siibumbrata ([Denis &
Schiffermüller]. 1775). .Acronicta nicnyanthides (Esper. [1789]), Plusia putnami gracilis
(Lempke, 1966). Eupit/wcia nanata (Hübner. [1813]). Pachycnemia hippocastanaria
(Hübner. 1799) en Polia hepatica (Clerck. 1759). Gagelstruweel komt plaatselijk massaal
voor. wat de aanwezigheid van l.ithophanc lamda (Fabricius. 1787) verklaart.

Uniek zijn de kamperfoeliebestanden in het moerasbos naast de Lieremansloop.
Langs de westkant bevindt zich een verlandend laagveenmoeras met riet en elzenbroek.

Phegea 24 (3) ( 1 .IX. 1 996); 94

Van dit biotoop moeten zeker Chilodes maritima (Tauscher. 1806) en Hypenodes
turfosalis (Wocke, 1850) worden vermeld.

Op enkele honderden meter van de Liereman bevindt zich het Wielewaal-reservaat
“Hei van Van-Damme’\ Oorspronkelijk bestond dit gebied uit stuifduinen die later
gekoloniseerd werden door pioniersvegetaties. Hier vinden we de buntgras-associatie
(Spergulo-Corynephoretum) met buntgras {Corynephorus canescens), zandzegge {Carex
arenaria), heidespurrie {Spergula vernalis), stekelbrem {Genista anglica), kruipbrem
{Genista pilosa). Langzaam evolueert deze gemeenschap naar een Calluna-ht'xdQ.

Als typische vertegenwoordigers van deze droge, warme en zanderige terreinen
werden hier waargenomen: Euxoa titrici (Linnaeus, 1761), Agrotis vestigialis (Hufnagel,
1766), Xestia baja ([Denis & Schiffermüller], 1775) en Calamia tridens (Hufnagel,
1766). De heivlinder, Hipparchia semele (Linnaeus, 1758), die tot voor kort zeer talrijk
voorkwam, blijkt momenteel volledig verdwenen te zijn.

Eveneens vlakbij gelegen is het Wielewaalreservaat De Korhaan. Op een zeer
beperkte oppervlakte - het reservaat is nauwelijks 5 ha groot - vinden we droge en
vochtige heide, gagelstruweel en landduinen. Te vermelden zijn hier zeker Semiothisa
signaria (Hübner, 1809) en Tristalis emortualis ([Denis & Schiffermüller], 1775).
Aangezien al deze biotopen vroeger één geheel vormden, en het beheer er op gericht is
om door aankopen en herstel van landschap terug tot deze toestand te komen, zijn de
resultaten samengevat onder “De Liereman'’. Enkel wanneer een soort alleen in De
Korhaan of de Hei van Van Damme werd waargenomen, is dit vermeld door “K" resp.
“D”.

3. Het Reusels Moer

Dit 146 ha groot terrein is eigendom van de gemeente Reusel (Noord-Brabant,
Nederland) en wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Het is gelegen langs de Nederlands-
Belgische grens tussen Arendonk en Postel. Het is een gedeeltelijk vergraven
hoogveenrestant met overgangen van droge naar natte heide, gagelstruwelen, dennen en
eiken-berkenbosjes. De door turfafgraving ontstane veenputten zijn heden vrijwel
volledig begroeid met waterlelie {Nymphaea alba). Het geheel is aan een sterke
verlanding toe, waarbij planten als gagel, pijpestrootje en veenmos de overhand krijgen.
Onafgegraven gedeelten bevatten nog uitgebreide biotopen van het Dopheide- en het
Dopheide-Veenmos verbond.

Coenonympha tullia (Muller, 1764) was tot 1977 heel gewoon. Door wijzigingen in
het biotoop als het gevolg van aanpassingen in het beheer (gevoelige verhoging van de
grondwaterstand), is de soort verdwenen. Rheumaptera hastata (Linnaeus, 1758) en
Orgyia ericae (Germar, [1824]) werden tot op heden in wisselend aantal gezien.

4. De Cartierheide

Een uniek, ongerept heidelandschap met veel vochtige gedeelten en vennen en met de
beginloop van de Beerze. Het 161 ha groot terrein is eigendom van Natuurmonumenten.
Samen met het aangrenzende natuurreservaat De Hapertse Hei ligt hier een uniek
heiderestant, omsloten door duizenden ha dennenbossen. Het is gelegen langs de
Nederlandse kant van de grens te Postel. De vochtige heide behoort tot het Dopheide-
verbond met hier en daar gagelstruweel. Er zijn ook kleine restanten van eiken-berkenbos
met massale onderbegroeing van bosbes {Vaccinium myrtillus).

Phegea 24 (3) ( 1 IX. 1 996); 95

Gewoon tot talrijk werden hier Jodis putata (Linnaeus, 1758), Itame brunneata
(Thunberg, 1784) en Polia hepatica (Clerck, 1759) gevonden. Eenmaal vond ik er
Phyllodesma ilicifolia (Linnaeus, 1758). Ook Rheumaptera hastata (Linnaeus, 1758)
wordt regelmatig overdag gezien. Grotere, droge Ca//w«a-vegetaties leveren dan weer
soorten als Aporophila nigra (Haworth, 1809), Noctua orbona (Hufnagel, 1766),
Pachetra sagittigera (Hufnagel, 1766) en Scopula rubiginata (Hufnagel, 1767). In dit
biotoop werd eveneens eenmaal Xestia agathina (Duponchel, 1 827) gevonden.

5. De Lokerse Dammen

Dit laagveengebied, gelegen aan de oevers van de Wamp te Arendonk, naast het
Kanaal Dessel-Schoten, is sedert een tiental Jaar staatsnatuurreservaat. Het wordt beheerd
door de Dienst Bos en Groen. In de laagveenplassen groeien boomsoorten als grauwe
Wilg {Salix cinerea) en sporkehout {Frangula alnus) die zonder problemen gedurende
langere periodes in stiltaand water kunnen overleven. De plassen vertonen verschillende
stadia van verlanding, elk met hun typische vegetaties. Deze evolueren van waterplassen
met waterdrieblad {Menyanthes trifoliata) en wateraardbei {Comarum palustre) over
diverse zegge-associaties naar rietvelden met lisdodde (Typha latifolia). Op sommige
plaatsen komt gagelstruweel .voor. Gele lis is zeer talrijk.

Het gebied is zeer regelmatig onderzocht en leverde een massa interessante soorten
op. Vrijwel alle inlandse soorten van de uilengeslachten Mythimna en Archanara komen
er voor. Daarnaast dienen er speciaal vermeld: Idaea vulpinaria (Herrich-Schaffer, 1851),
Orthoname vittata (Borkhausen, 1794), Pareulype berberata ([Denis & Schiffermüller],
1775), Gortyna flavago ([Denis & Schiffermüller], 1775), Tholera cespitis ([Denis &
Schiffermüller], 1775), Trachea atriplicis (Linnaeus, 1758) en Selenia lunularia (Hübner,
1788).

6. De Tikkebroeken

Dit reservaat van 50 ha is eigendom van De Wielewaal en is gelegen langs de Rode
Loop te Kasterlee. Elzebroeken en wilgestruwelen wisselen elkaar af in dit vochtige
beekdal. Op enkele plaatsen groeien dopheide en gagel. In het centrale deel vinden we
nog een perceel droge heide met vooral struikhei, berk en den.

Speciale vermelding verdienen; Lithophane ornitopus (Hufnagel, 1766), Xantia
citrago ( Linnaeus, 1758), Agrotis clavis (Hufnagel, 1766) en Cryphia algae (Fabricius,
1775).

7. De Wieltjes

Gelegen in het westen van Turnhout, grenzend aan Beerse en Merksplas, is dit
kleinschalig landbouwgebied tot op heden ontsnapt aan de ruilverkaveling. De akkers en
weiden, waarin hier en daar natte depressies voorkomen, zijn meestal omgeven door
hakhout, vnl. bestaande uit zomereik {Querqus robur), ruwe berk {Betula pendula) en
lijsterbes (Sorbus aucuparia). Ook komen restanten van gemengd loofbos voor met hier
en daar elzebroek. De dennenbossen zijn omgeven door lanen van eiken en beuken.

Op het eerste gezicht is het een vrij gewoon gebied, waar toch tal van merkwaardige
vondsten werden gedaan. Zo komen er o.a. voor: Rheumaptera cervinalis (Scopoli,
1763), Plagodis pulveraria (Linnaeus, 1758), Pseudopanthera macularia (Linnaeus,
1758), Mamestra bicolorata (Hufnagel. 1766), Cuccullia chamomillae ([Denis &
Schiffermüller], 1775), Amphipyra berbera (Rungs, 1949) en Orthosia populeti
(Fabricius, 1781).

Phegea 24 (3) (I.IX.1996): 96

8. Het Frans Seghers Reservaat

Dit is een Wielewaalresevaal in het zuiden van rurnhout, gelegen in de vallei van de
Aa. Het reservaat is momenteel vrijwel volledig omsloten door de snelweg E 34, de
spoorlijn en industrieterreinen. Men treft hier naast verlandende rietvelden en vochtige
ruigten ook zeggevelden en elzebroek aan. Naast de spoorlijn komen nog prachtige
bremstruwelen voor.

Ondanks de ogenschijnlijk weinig interessante ligging werden hier toch enkele
opmerkelijke soorten gevonden, zo o.a.: Cosmorrhoe ocellata (Linnaeus, 1758),
Lygephyla pastiniim (Treitschke. 1826), Nola cuculatella (Linnaeus, 1758), Hadena
bicruris (Hufnagel, 1766) en Eulithis pyraliata ((Denis & Schiffermüller], 1775).

9. Het Winkelsbroek

Het is een Wielewaalreservaat ten zuiden van Turnhout. Daar het samen met het
Militair Domein en het Wielewaalreservaat De Dongen één geheel vormt, zijn alle
waarnemingen van deze terreinen hier samengebracht. Het Winkelsbroek bestaat
gedeeltelijk uit rietmoeras en gagelslruweel. Interessant is een wat ouder, vochtig loofbos
met een typische onderbegroeiing van o.a. bosanemoon {Anemone nemorosa), speen-
kruid {Ranunculiis ficaria). robertskruid {Geranium robertianum), echte koekoeksbloem
{Lychnis flos-cuculi) en dotterbloem {Caltha palustns).

Hier vond ik Polyploca ridens (Fabricius, 1787) en Cyclophora porata (Linnaeus,
1767) gewoon. In het aangrenzend Militair Domein domineert droog dennebos. Op
enkele open plaatsen bevinden zich echter nog heiderestanten Op droge zanderige
plaatsen met struikheide {Calliina viilgaris) is Hipparchia semele nog gewoon. Op lagere
vochtige plaatsen met dopheide-vegetaties zijn Plebeius argus en Glaucopsyche
{Maculinea) alcon talrijk. Ook gewoon in deze biotopen zijn Favonius quercus
(Linnaeus, 1758). Satynuni i/icis (Esper, 1779) en Callophrys rubi (Linnaeus, 1758).

10 Het Spoorlijntje

Dit is het voormalig, belangrijk rangeerstation te Weelde-Statie van de Belgische en
Nederlandse Spoorwegen. Flet 40 ha groot terrein wordt momenteel als natuurreservaat
beheerd door de Wielewaal. In de zomer valt vooral de aparte kruidenvegetatie op. Door
de steenachtige en droge ondergrond komen hier veel planten voor die normaal een
warmer klimaat prefereren. Prachtige vegetaties van koningskaars (Verbascum thapsus)
en slangekruid {Echiuni vulgare) worden afgewisseld met vrij grote bremstruwelen.
Indrukwekkend zijn de bloeiende meidoorns {Crataegiis monogyna) in het voorjaar.

Dit is een zeer rijk biotoop wat de vlinderfauna betreft. Bijzondere aandacht
verdienen: Pseudoterpna pruinata (Hufnagel, 1767), Thyria jacobaea (Linnaeus, 1758),
Idaea sylvestraria (Hübner. 1799). Drymonia querna ([Denis & Schiffermüller], 1775),
Apamea furva ([Denis & Schiffermüller]. 1775) en Sedina buettneri (Hering, 1858).

III. Soortenlijst (zie label 1)

In de kolom "diversen" verwijzen de nummers naar volgende vindplaatsen:

1. Zegge te Geel en Geel-Larum: 1971-1973: Meer en Hoogstraten: 1974

2. Rijkevorsel: jaarlijks in wisselend aantal.

3. De Zegge te Geel. Geel-Larum. Retie en Kasterlee: populaties aanwezig.

4. Arendonk: 1975 en 1977

5. Turnhout; 1 e\. op 04/07; 1987

6. Mol : 1 e.\. op 04/07/1987 - Geel: 1 ex. op 04/06/1973

Phegea 24 (3) ( 1 .IX. 1996): 97

Tabel 1: Lijst van de waargenomen soorten Heterocera in 10 vindplaatsen in de Kempen.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

div.

Hepialidae

Hepialus huniuli L.

•

TrioJia sylvina L.

•

•

•

Phy mal opus hecia L.

•

•

Cossidae

Phragmalaecia caslanea Hb.

•

•

•

Zeuzera pyrina L.

•

•

•

•

•

•

•

•

Cossus cossus L.

•

•

•

Zygaenidae

Rhagades pruni D. & S.

•

•

AJscila slalices L.

1

Zygaena filipenJulae L.

2

Zygaena Iri/olii Esp.

3

Limacodidae

ApoJa limacoJes Hfn.

•

Sesiidae

Sesia apiformis C\.

4

Synanthedon lipuliformis Cl.

5

Synanihedon fonuicae/ormis Esp.

•

Synanihedon spheci/ormis D. & S.

6

Endromididae

Endromis versicolora L.

•

•

•

•

•

Lasiocampidae

PoecHocampa populi L.

•

Malacosoma neuslria L.

•

•

•

•

Lasiocampa irifolii D. & S.

•

Lasiocampa qucrcus L.

•

•

•

•

•

•

•

Macrolhylacia ruhi L.

•

•

•

•

Dendrolimus phii L.

•

•

•

Philudoria polaloria L.

Phyllodesma ilicifolia L.

•

Gasiropacha quercifoHa L.

•

Saturniidae

Saluniia pavonia L.

•

•

•

•

•

Drepanidae

Ealcaria laccrlinaria L.

•

Dn'pana hinaria Hfn.

•

D re pana cullraria F.

•

•

Drepana falcalaria L.

•

l) re pana cun’alida Bkh.

•

•

•

•

•

Thyatiridae

1'hyalira halls L.

Hahrosyne pyrilhoides Hfn.

Telhea ocularis L.

•

Thelea orD. & S.

*

•

7 'heieella Jlucluosa H b .

•

•

•

•

•

Ochropacha duplaris L.

•

•

•

•

•

•

•

•

Achlya flavicornis L.

•

•

•

•

•

•

•

Polyploca ridens F.

•

Ceometridae

Archiearis parihenias L.

•

•

•

•

•

•

Alsophila aescularia D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

•

Pseudolerpna prtdinala Hfn.

•

•

Geomeira papil ionaria L.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Comihaena hqjularia D. & S.

•

•

•

•

•

Hemilhea aesiivaria Hb.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

C'hlorissa viridala L.

•

•

Phegea 24 (3) (1. IX. 1996): 98

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

div.

'Jhalera fhiihnalis Scop

•

•

•

J()Ji\ laciCLiria L

•

•

•

•

•

•

•

•

JoJi.s pulaia L.

Cyclophora alhipunclala Hfii.
Cvclophora poraui L.
Cyclophora piinclaria L
Cyclophora lincaria Hb

•

•

•

•

•

TimanJra ^ri.scala W. Pet.
Scoputa ni^ropuncuua Hfn.
Scopula ruhi^maia Hfn.
Scoputa corrivalaria Hfn.

•

•

•

7

Scopula iunuulala L.

•

•

•

•

•

•

Scopula flo.slacuila Hw.

•

•

•

•

•

•

lilaca luuricala Hfn.
htaca vulpmaria H.-S
IJaca svIvcMraria Hb.

•

•

•

•

•

Idaca biscUua Hfn.
hiaea fu.scovcuosa Gze.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

lilaca seriiUa Sclirk.

•

•

•

•

•

lilaca ilimiiliaia Hfn.

•

•

•

•

lilaca cmar^inaia L.
lilaca avcrsala L.

•

•

•

•

•

•

•

lilaca siratuinaia Bkh.

•

•

•

•

Lythria purpuraia L.
Scolopicry .x chcnopodiala L.

K

•

•

Scolopicryx tuucronaia Scop.
Orihonaiiia riilaia Bkh.

•

•

Xanthorhoc dcsi^mun Hfn.
Xanlhorlioc spadiccaria D. & S.

•

•

•

•

•

Xanthorhoc fcrru^ata Cl.

•

•

•

•

•

•

•

Xanthorhoc niontanata D. & S.

•

•

•

•

•

Xanthorhoc fluctuata L.

•

•

•

•

•

•

Epirhoc altcrnata O. F. Miiller
Epirhoc rivata Hb.

•

•

•

Catupto^ranuna hilincata L.

•

•

•

•

Mcsolcuca alhicilliata L.

•

•

•

•

Eclurfiii comitata L.
Costuorhoc occllata L.

•

•

•

•

•

EuUthi.s tcstata L.

•

•

•

•

•

•

•

EuUthis poputata L.

•

•

•

EuUthi.s iiicllinata F.

•

•

•

•

•

EuUthi.s pyrahata D. & S.
Ecliptopcra silaccata D. & S.

•

•

•

•

•

( 'hlorocly.sta site rata Hfn.

•

•

Chlorocly.sta truncata Hfn.

•

•

•

•

•

•

•

•

EIcinyria rubi}iinata D.& S.

K

•

•

Ihcra firiuata Hb.

•

•

•

•

•

•

Thcra obcli.scata Hb.

•

•

•

•

•

•

•

The ra variata D. & S.

•

Thcra britannica Tiinier

•

•

•

Thcra juni pc rata L.

K

•

•

•

•

EIcctrophac.s corylata Thnbg.

•

•

•

•

•

•

•

( 'oiostyyia pcctinataria Knoch

•

•

•

•

•

•

•

Hydrioiucna furcata Thnbg.

•

•

•

•

•

•

Hydriomcna mipluviata D. & S.
Earculypc berherata D & S

•

•

•

•

•

•

•

Rhcutuaptcra ha.stata L.
Rhcuniaptcra cc rs- mal is Scop.

•

•

•

Rhcutuaptcra uiulidata L.

•

•

•

•

•

•

•

•

Phegea 24 (3) (1 .IX. 1996): 99

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

div.

Euphyia unan^lala Haw.

•

•

•

•

•

•

•

•

Epirrila Jilufala D. & S.

•

•

•

Epirrita auluninala Bkh.

•

•

Operophtera hruniala L.

•

•

•

•

•

Perizoma alchemillafa L.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Perizoma alhulala D. & S.
Perizoma flavofasciala Thnbg.

•

•

•

Eupilhecia lenuiala Hb.
Eupilhecia pluniheola/a Haw.
Eupilhecia linariafa D. & S.

•

•

•

8

Eupilhecia py^maeala Hb.

•

Eupilhecia cenlaureala D. «& S.
Eupilhecia iri.signaria H.-S.

•

•

•

•

•

•

Eupilhecia iiilricala Zett.

•

•

•

Eupilhecia salyrala Hb.

•

K

•

Eupilhecia ahsinihiala Cl.

•

•

•

Eupilhecia f'oo.s.sen.siala Mab.
Eupilhecia assimilala Dbid.
Eupilhecia vu! gala Haw.
Eupilhecia iripunclaria H.-S.

•

•

•

•

•

Eupilhecia .suhfu.scala Hw.
Eupilhecia iele ral a Vill.

•

•

•

•

•

Eupilhecia .succenluriala L.

•

•

•

•

•

Eupilhecia suhumhrala D. & S.

•

•

Eupilhecia inJigala Hb.

•

Eupilhecia nanala Hb.

•

•

•

•

Eupilhecia virgaureala DbId.
Eupilhecia ahhreviala Stepli.

•

•

•

•

•

•

Eupilhecia dodoneala Gii.
Eupilhecia larie iala Frr.

•

•

Eupilhecia lat ui Har ia Bsdv.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Gymnoscelis rtift fase iala Hw.

•

•

•

•

•

•

Chloroclislis v-ala Hw.

•

•

•

•

•

•

ChlorocHsHs reclaugulala L.
Chloroclislis dehiliala Hb.
AniicoHix sparsala Tr.

•

•

•

•

•

•

9

Chesias legalella D, & S.
Chesias rufala F.
Aplocera e/formala Gii .

•

•

•

•

•

Euchoeca nehulala Scop.
Aslhena alhulala Hfn.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

10

Hydrelia Jlammeolaria Hfn .

•

•

•

•

•

•

•

Lohophora hallerala Hfn.

•

•

•

Trichopleryx carpinala Bkli.

•

•

•

•

•

•

•

Plerapherapleryx sexalala Retz.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Acasis virelala Hb.

•

•

•

•

•

•

Ahraxas grossulariala L.

•

•

•

•

Ahraxas sylvala Scop.

K

•

•

•

Lomaspilis marginala L.
Ligdia adusiala D. & S.

•

•

Semiolhisa nolala L.
Semiolhisa allernaria Hb.

•

•

•

•

•

•

•

•

Semiolhisa signaria Hb.

K

•

Semiolhisa lilurala Cl.

•

•

•

•

•

•

•

Semiolhisa clalhrala L

•

•

Islurgia Urn har ia F.
Ilame wauaria L.

•

•

•

hame hrunneala Thnbg.

•

•

Cepphis advenaria Hb.

•

Phegea24{l>){\.\\.\996)\ 100

1

2

3

4

5

6

-7

8

9

10

di\ .

l\'irophoni chloroMini Scop

•

1‘la^Oilis f?ulvcnina L

•

Pdclivau'iiini liippoLiisUinana Hb

•

•

•

•

•

()p/iiMo^rapii\ Inu'olaia L.

•

K

•

•

•

•

•

•

lipioiu’ rcpanJariii Ht'n

•

•

•

•

•

•

PsL'iuiöpanihcra iiuiailurui L.

•

l-jinomos iiiiinmnurui Wemb

•

•

•

I jmonio.'i (ilnuirid l..

•

•

•

•

•

•

•

ijmomos fuscdnuirui Stph.

•

Ennonws crosdnd D & S.

•

•

•

•

•

•

Sclenid (Icnuirid F

•

•

•

•

•

•

•

Sck’nid hnnildrid Flb

•

Sck’nid U'lniliindrid Hfii

•

•

•

•

•

•

•

•

Oiloiiiopicni hitlcnidid Cl.

II

Crocdllis clin^iuirid L,

•

•

Ouniplcryx sdinhiicdrid L

•

•

•

•

•

•

•

( 'oiolois penndrid L.

•

•

•

•

Anf'cmud pruiuind L.

•

•

•

•

Apochcimd pHosdhd D. & S.

•

•

•

•

Lvctd hirldrid Cl.

•

•

•

•

•

•

UiMon slnildrid Flfn.

•

•

•

•

•

•

liislon hcinhirid L..

A^riopsis lencop/idcurid D. & S.

•

•

•

•

•

Ai’riopsis diimnlidrid Flb.

•

•

•

Ay,riopsis mdr^nutrid F.

•

•

•

•

•

Erduni.s Jc/olidrid Cl.

•

•

•

Perihdtodcs rhonihoiildrui D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Pcrihdioiles secunddrid Esp.

•

•

At as rcpduddld L.

•

•

•

•

liodnnid rohordrid D. & S.

•

•

•

•

Scnicd piiiiciindlis Scop.

•

•

•

•

•

•

•

•

Earopis hislorldld Gze.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Eclropis cxlerscirid Flb.

•

•

•

Aeihdiurd piincliddld D. & S.

•

•

•

•

Emdtur^d dtonutrid L.

•

•

•

•

liupdius pinidrid L.

•

•

•

•

•

•

•

( 'dhcrd pusdrid L.

( 'dherd cxdtilhcmdid Scop.

Loino^rdphd laiierdld D. «& S.

•

•

•

•

•

•

•

( ’d/npdcd iiidr^'drildld L.

Hy/dcd fdscidrid L.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Perconid siri^Hhirid Flb.

•

•

•

Sphingidae

A}’riu\ convoh'idi L.

12

Hyloiais piiuisiri L.

Minids lilidc L.

•

•

•

•

•

•

•

Smcrinlhiis occlldid L

•

•

•

•

•

•

luiolhoc popidi L

•

•

•

•

•

•

•

•

Deilcphild cipcnor L.

Notoüontiüae

Phdicrd huccplidld L.

( 'erurd vinidd L.

•

•

•

C'entrd ennincd Esp.

•

•

•

•

I iiraild fiiraild Cl.

Euraild hifidd Brahm

•

•

•

•

Sidiiropiis fd}ii L.

•

•

•

•

Perided diiceps Gze.

•

•

•

•

•

•

•

Nolodonld dronwddrius L.

Drynionid dodoncd D. & S.

•

•

•

•

•

Phegea 24 (3) ( 1 .IX. 1996): 101

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

div.

Drymonia ntficomis Hfn.

Drymonia quema D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

Tritophia tritophus D. & S.

•

•

Harpyia milhauseri F.

•

•

•

•

•

•

Pheosia gnoma F.

Pheosia tremula Cl.

•

•

•

•

•

•

•

Pterostoma palpina Cl.

•

Plilodon capucina L.

Ptilodontella cucculina D. & S.

•

•

•

•

LeucodotUa bicoloria D. & S.

•

•

•

Eligmodorua ziczac L.

Gluphisia crenala Esp.

Clostera curlula L.

•

•

•

•

•

•

C loste ra anachorela D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

Clostera pigra Hufn.

•

•

•

•

Dilobidae

Diloba caeruleocephala L.

•

•

Thaumetopoeidae

Thaumetopoea processiona L.

Lymantriidae

Orgyia antiqua L.

•

•

•

•

•

•

•

Orgyia ericae Geim.

•

•

Dicallomera fascelina L.

•

Elkneria pudibunda L.

Euproctis chrysorrhoe L.

•

•

•

•

•

•

•

•

Euproctis similis Fuessly

Leucoma salicis L.

•

•

Lymantria monacha L.

•

•

•

•

•

•

Lymantria dispar L.

•

Arctiidae

Thumatha senex Hb.

•

•

•

•

•

•

•

Miltochrista miniata Forst.

•

•

•

•

•

Atolmis rubricollis L.

•

Cybosia mesomella L.

•

•

•

•

•

•

Pelosia muscerda Hfn.

•

•

•

•

•

•

•

•

Eilema griseola Hb.

•

•

•

•

•

•

•

Eilema complana L.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Eilema lurideola Zinck.

•

•

Eilema deplana Esp.

•

•

•

•

Arctia ca ja L.

•

•

•

•

•

•

Diacrisia sannio L.

•

•

•

•

Spilosoma lubricipeda L.

•

•

•

•

•

•

•

•

Spilosoma luteum Hfn.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Spilosoma urticae Esp.

•

•

Diaphora mendica Cl.

K

•

•

•

Phragmatobia fuliginosa L.

1'yria jacobaeae L.

•

Nolidae

Meganola albula D. & S.

•

•

•

•

•

•

Nola cucullatella L.

•

Nola conjusalis H.-S.

•

•

Nola aerugula Hb.

•

•

•

•

Noctuidae

Euxoa tritici L.

D

Euxoa nigricans L.

D

•

Agrotis vestigialis Hfn.

•

•

Agrotis segetum D. & S.

Agrotis clavis Hfn.

•

•

•

Agrotis exclamationis L.

Phegea 24 (3) (1. IX. 1996): 102

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

div.

A^ro/i.s ipsilon Htn.

•

•

•

•

•

•

•

•

Agrotis piila Hb.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Ochropiciiru pk’cui L,

S'ocliui pronuha L.

S’ociiia orbonct Hfn.

•

S'ocliia coincs Hb.

•

•

•

•

•

•

•

•

Nociiia pnihriaui Sclireber

•

•

•

•

•

Nocliia iani/iina D. & S.

•

•

•

•

•

Nociua lani/ic Borkli.

•

Nociua inicriccia Hb.

•

•

•

•

•

•

•

Ciraphiphora aii^iir F.

•

•

•

Lycophona porphyrca D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Fendnma sauaa Hb.

•

•

Diarsia mcnJica Cl.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Diarsia hninnca D. & S.

•

•

Diarsia ntbi Vieweg

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Xeslia c-ni^rum L.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Xesiia Ji trapezium D. & S.

•

K

•

•

•

•

•

Xeslia irian^ulmu Hfn.

•

•

•

•

•

•

Xeslia ba ja D. & S.

D

•

•

Xeslia se.xtri}'aia H\\ .

•

•

•

•

•

Xeslia xaiilho^raplia D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Xeslia a^alhma Dup.

•

Naeiiia lypiea L.

•

•

Aiiaplecloides prasina D. & S.

•

•

Ceraslis rubricosa D. & S.

•

•

•

•

Anaria iiiyrlilli L.

•

•

•

•

•

Discesira irifolii Hfn.

Hada iiaiia Hfn.

•

Polia hepalica Cl.

•

•

•

Polia iiebulosa Hfn.

•

Pacheira sa^yiiif:era Hfn.

•

Sideridis albicoloii Hb.

•

Heliopliobiis reliculala Gze.

•

•

•

Maiiieslra brassicae L.

•

•

•

•

•

•

•

•

X/aiiiesira persicariae L.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Maniesira coiili};ua D. & S.

•

•

Mamesira w-laiiinnii Hfn.

•

Maniesira ihalassiiia Hfn.

•

•

•

•

•

Mamesira suasa D. & S.

•

•

Mamesira o/eracea L.

Mamesira pist L.

•

' •

•

•

•

•

•

Mamesira bieoloraia Hfn.

•

•

Mamesira dysodea D. & S.

13

Hadena rivnlaris F.

K

•

•

•

Hadeiia compia D. & S.

•

•

•

Hadena bicriiris Hfn.

•

( 'eraplery.x yraminis L.

•

K

•

•

•

•

'Pholera cespiiis D. & S.

•

Tholera deamalis Poda

•

•

•

•

Panolis flammea D. & S.

•

•

Ori/iosia criida D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

•

On hos la popidell F.

•

Onhosia jiraeiHs D. & S.

•

•

•

•

Orilmsia siabilis D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

•

Orihosia inceria Hfn.

Onhosia mmida D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

Orilmsia ^oiliica L.

•

•

•

•

•

•

•

•

Mylliimna inrea L

•

•

•

•

•

•

•

•

P/7egea24(3)(l.IX.1996): 103

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

div.

Mythinma ferrago F.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Mylhimna alhipunda D. & S.

•

•

Mythinma pudorina D. & S.

•

•

•

•

•

•

. •

•

•

Mythinma straminea Tr.

•

•

Mythinma inipura Hb.

Mythinma pattens L.

•

•

•

•

Mythinma ohsoleia Hb.

•

•

•

•

•

•

Myihinma contnia L.

•

Sent ha Jlammea Curt.

•

•

•

Cucullia chamoniillae D. & S.

•

Cucullia unihratica L.

•

•

•

•

•

Cucullia .scrophulariae D. & S.

•

•

Aporophila nigra Haus.

•

Lithophane omitopu.s Hfn.

•

•

Liihophane lantda F.

•

•

Xylocanipa areola Esp.

•

•

•

•

Dryohotodes eremita F.

•

•

•

•

•

•

Eupsilia transversa Hfn.

•

•

•

•

•

Conistra vaccinii L.

•

•

•

•

•

•

•

•

Conistra ruhiginosa Scop.

•

Conistra ruhiginea D. & S.

•

•

•

Agrochola circellaris Hfn.

•

•

•

•

•

•

Agrochola lota Cl.

•

•

•

•

•

•

Agrochola niacilenta Hb.

•

•

•

•

•

Agrochola helvola L.

•

•

•

Oniphaloscelis lunosa Hw.

•

•

•

•

•

•

•

Parast icht is suspecia Hb.

•

‘ •

•

•

•

•

•

Spudea ruticilla Esp.

•

•

•

•

Xanihia aurago D. «& S.

•

•

•

•

•

Xanthia logata Esp.

•

•

•

•

•

•

•

•

Xanihia icteritia Hfn.

•

•

•

•

•

•

•

•

Xanthia gilvago D. & S.

•

•

Xanthia ocellaris Bkli.

•

Xanthia citrago L.

•

Colocasia coryli L.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Siniyra al hovenosa Gze.

•

•

Monia alpiuni Osb.

•

•

•

•

•

•

Acronicta megacephala D. & S.

•

Acronicta tridens D. & S.

•

•

Acronicta psi L.

•

Acronicta aceris L.

•

•

•

•

•

•

•

•

Acronicta leporina L.

•

•

•

•

•

•

•

•

Acronicta menyanthidis Esp.

•

•

•

•

Acronicta au ri coma D. & S.

•

•

•

•

•

•

Acronicta rumicis L.

•

Cryphia algae F.

•

Cryphia raptricula D. & S.

•

Cryphia domestica Hfn.

•

•

•

•

Cryphia muralis Forst.

•

Aniphipyra pyramidea L.

•

•

•

•

•

•

•

•

Aniphipyra herhera Riings

•

•

•

Aniphipyra tragopoginis Cl.

•

•

Dypierygia scahriuscula L.

•

•

•

•

•

Rusina ferruginea Esp.

•

•

•

•

•

•

Thalpophila matiira Hfn.

•

•

•

Trachea atriplicis L.

•

Euplexia lucipara L.

•

•

•

•

Phlogophora meiiculosa L.

Ipiniorpha retiisa L.

•

•

•

PhegealA (3) ( 1 .IX. 1996): 104

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

di\ .

Ipimorpha subnisa D. & S.

•

•

•

•

•

•

linar^ui palciicea Esp

•

•

•

•

•

Ijuir^ia ypsilon D. & S. ^

•

•

•

( 'o.sniia irapczina L

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Aclinolui polvoJon Cl.

•

Apaniea iiiono^lypha Hfn

Apainea lilho.xylaca D. & S.

•

•

•

Apaniea crenaia Hfn.

•

•

•

•

•

•

•

Apaniea laieriiia Hfn.

•

•

•

Apaniea /umt D. & S

•

Apaniea reniis sa Hb

•

•

•

•

•

•

•

•

Apaniea inianinii.s Hb.

14

Apaniea sordens Hfn.

•

•

•

•

•

Apaniea scolopacina Esp.

•

•

•

•

Apaniea ophio}iraninia Esp.

•

•

•

OU^ia stri^iUs L.

•

•

•

•

•

•

•

•

•

()li}^ia lalnnicnla D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

•

Olif^ia fa.sciinicnla Hw.

Me.soli^ia fnnnienla D. & S.

•

•

•

•

•

•

•

Me.soli^ia liierosa Hw.

•

•

•

Me.sapaniea secali.s L.

•

•

•

•

Me.sapaniea c/idynia Esp.

•

•

•

•

•

•

Plioiede.s fin.xa Hb

•

•

Idioiede.s py^ninia Hw .

•

•

•

•

•

•

•

•

Luperina le.slacea D. & S.

•

•

•

•

•

•

Anip/iipoea ociilea L.

•

Aniphipoea fiico.sa En .

•

•

Hydniecia niicacea Esp.

•

•

•

•

(ioriyna fla\ a}io D, & S.

•

( 'alaniia iriden.s Hfn.

D

•

•

•

( 'elaeiia lenco.sli^nia Hb.

•

•

•

Nona^ria lyphae Thnbg.

•

Arcliaiiara }ieniniipniicla Hw.

•

Arclianara di.s.soliila Tr.

•

Arclianara sparfpniii Esp.

•

Rhizedra liiiosa Hb

•

•

•

Sediiia hiieiiiien 0. Heiing

•

Areiio.siola plirayniilidi.s Hb.

•

•

•

( 'oeiiohia niRi Hw .

•

•

•

•

•

( 'liaraiiica inyraniiniea Hfn.

•

•

•

Hoplodriiia al.siiie.s Bralnn.

•

•

•

•

•

•

•

Hoplodrina hlaiida D. & S.

•

•

Hoplodrina aniluyiia D. & S.

•

•

( 'anidrnia niorp/ieiis Hfn.

•

•

•

•

•

•

( ’aradriiia tiavipalpis Scop.

•

•

( 'hilodes niariiiniii.s ’fauscliei

•

•

Idaplina veniiMiila Hb.

•

•

•

•

•

1‘aiienieria lenelmiia Scop.

•

•

•

Heliollii.s niarilinia de Graslin

•

•

l’vrrliia iinihra 1 11 n.

•

•

•

A.x vlia pniri.s L

l.idiaeodia p\yary,a Hfn

•

•

•

•

•

•

•

•

•

l.illiacodia decepioria Scop.

15

Idisiroiia inicida Cl.

•

Delloie haiikiaiia E.

•

•

•

•

•

•

Nvcieola revavaiia Scop.

•

•

•

•

Hanas doraiia 1.

•

•

•

•

•

Heiia prasniaiia L.

•

•

•

•

•

l’sendoip.s fayaiia 1'.

•

•

•

•

PhegealAO){\.\X.\99(i)\ 105

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

div.

Abrostola tri piasia L.

•

•

•

•

•

Abroslola Iri^emina Wemb.

•

•

•

•

Diachrysia chrysilis L.

•

•

•

•

•

•

•

Macdunnoughia confusa Slph.

•

•

•

•

•

•

Plusia festucae L.

•

•

•

Plusia putnami Grote

•

•

•

Aulographa gamma L.

Autographa pukhrina Hw.

•

•

•

•

•

•

Aulographa jota L.

•

•

•

ChrysoJeixis chalciies Esp.

Calocala nupla L.

•

•

•

Caltisiege mi Cl.

•

•

•

•

EucliJia glyphica L.

•

•

Lygephila paslinum Tr.

•

•

Scoliopleryx libalrix L.

•

•

•

•

•

•

•

Laspeyria Jlexuia D. & S.

•

•

•

•

•

Parascolia fuliginaria L.

16

Rivula sericeaUs Scop.

Macrochilo cribrvmalis Hb.

•

•

•

•

•

Herminia larsipennalis Tr.

•

•

•

•

•

•

Herminia larsicrinalis Kjioch

•

•

•

•

Herminia nemoralis F.

•

•

•

•

•

Trisateles emorlualis D. & S.

K

Hype na crassalis F.

•

•

Hypena rost ral is L.

•

Hypena probosciJalis L.

Hypenodes lurfosalis Wek.

•

•

Schrankia coslaesirigalis Stpli.

•

•

•

7. Meergoor te Mol: een populatie handhaaft zich hier.

8. Geel : 3 ex. op 05/07/1980

9. Retie: populatie aanwezig

10. Turnhout: 1 ex. op 29/05/1978 - 1 ex. op 09/08/1987

11. Vosselaar: 2 ex. op 03/06/1973

12. Oud-Turnhout: 1 ex. op 12/09/1995

13. Turnhout: 1 ex. op 10/07/1989

14. Turnhout: 1 ex. op 02/06/1988

15. Turnhout: 1 ex. op 02/06/1980

16. Turnhout: 1 ex. op 07/07/1987

IV. Nawoord

De lijst vermeldt een totaal van 476 soorten; dit is bijna 90% van de totale Kempische
vlinderfauna. Men krijgt de indruk dat de soorten hier allemaal nog wel zitten. Op De
Wieltjes na zijn momenteel alle terreinen natuurreservaat. Het voortbestaan van fauna en
flora zou dus gevrijwaard moeten zijn. Toch is dit geenszins het geval. Alhoewel kosten
noch moeite gespaard worden om deze laatste restanten in hun oorspronkelijke toestand
te herstellen, moet men machteloos toezien hoe de verarming langzaam maar zeker
voortschrijdt. Inderdaad, de meestal relatief kleine reservaten worden door heel wat
factoren van buitenuit beïnvloed. Denken we maar aan het huidige lage grondwaterpeil.
Een of enkele droge zomers na elkaar hebben nefaste gevolgen voor de flora en de
begeleidende fauna. Zure regen heeft dikwijls vergrassing van de heide tot gevolg; onze
bossen zijn bossen enz. Ook de invloed van de omliggende landbouwgronden mogen we
niet vergeten.

P/7egea24(3)(l.lX.1996); 106

Vooral soorten die fungeren als bioloopindicatoren verdwijnen of verminderen soms
zonder dat er een duidelijke oorzaak \oor is. Ogenschijnlijk lijkt er niets veranderd. Ik
ben ervan overtuigd dat \eel soorten reageren op \ eranderingen die voor ons nauwelijks
of slechts na lange tijd zichtbaar worden. De grote kwetsbaarheid van onze reservaten is
hun kleine opper\ lakte en de grote afstanden tussen de populaties onderling. Door het
ontbreken van natuurxerbindingsgebieden. die in feite net zo belangrijk zijn als de
natuurkerngebieden. is er geen uitwisseling tussen populaties mogelijk. zodat, na een
plaatselijk ongunstige periode, een populatie van buitenaf niet aangevuld kan worden. De
vraag die hierbij kan gesteld worden is of de genetische diversiteit binnen de kleine
restanten natuur voldoende groot blijft om de soort overlevingskansen te bieden op lange
termijn.

V. Dankbetuiging

Graag wil ik volgende instanties en verenigingen bedanken door dewelke het
mogelijk was in hun terreinen te in\ entariseren.

VZW De Wielewaal. Graatakker 9. 2300 Turnhout

Natuurreservaten VZW. Kon. St. Mariastraat 105. 1030 Brussel

Vereniging tot behoud \an Natuurmonumenten. Noordereinde 60, 1243 JJ *s-

Graveland. Nederland.

Staatsbosbeheer Noord-Brabant. Prof Cobbenhagelaan 225, Tilburg, Nederland.

Phegea 24 (3) ( 1 .IX. 1996): 107

Boekbespreking

Vives Moreno, A.; Catalogo sislemalico y sinonimico de los Lepidopleros de la Penimula Iherica y Baleares
(Inseda: Lepidoplera) (Sey^nda Fade)

17 X 24 cm, 775 p., Ministerie de Agricultura, Pesca y Alimentación, Dirección General de Sanidad de la
Producción agraria, paperback, 1994, kan besteld worden bij; SHILAP, Apartado de Correos 331, E-28080 Madrid,
ca. 3000 Ptas (ISBN 84-491-0013-5).

Twee jaar nadat het eerste deel van deze catalogus verscheen (1992), werd onlangs het tweede deel
gepubliceerd. Dit deel bevat echter alle vlinderfamilies die ook in het eerste deel werden behandeld (hoofdzakelijk
Microlepidoptera), met alle verbeteringen en aanvullingen. Vooral de Sesiidae en Zygaenidae werden grondig
gereviseerd. Dit maakt dat dit tweede deel eigenlijk los van het eerste kan gebruikt worden om toch een volledig
overzicht te hebben van de Spaanse Lepidoptera-fauna. Men mist dan wel een uitgebreide uiteenzetting over het
soortbegrip en een uitgebreide bibliografie, voornamelijk handelend over de Microlepidoptera, die niet herhaald
werden in dit boek.

Doel van het hele werk is aan de geïnteresseerden een instrument te bezorgen waarmee men kan nagaan of een
soort voorkomt op het Iberische schiereiland en op de Balearen. Zo wordt het in één oogopslag mogelijk om vast te
stellen of een bepaalde soort reeds uit dit gebied venneld werd of niet. Met de letters “E”, “P”, “A” en “B” wordt in
de lijst aangegeven of de betreffende soort voorkomt in Spanje, Portugal, Andorra of op de Balearen. Wanneer er
geen aanduiding bij de soort staat, betekent dit dat ze uitsluitend op het Spaanse vasteland werd aangetroffen.

De eigenlijke lijst beslaat niet minder dan 552 pagina’s. Hij is op een zeer overzichtelijke manier afgedrukt,
met gebruikmaking van vette en cursieve letters. Wat meteen opvalt, is het grote aantal synoniemen. Dit maakt de
lijst bijzonder nuttig voor mensen die af en toe grasduinen in oude entomologische literatuur waar gebruik gemaakt
wordt van namen die nu in onbruik zijn geraakt. Dikwijls is het dan zeer moeilijk vast te stellen over welke soort de
auteur het heeft. Veel van deze problemen kunnen met dit boek worden opgelost. Een dergelijke lijst zou men zich
trouwens voor de hele Europese fauna wensen!

De systematiek en nomenclatuur zijn zoveel mogelijk aan de moderne inzichten aangepast. Uiteraard zullen er
altijd wel meningsverschillen zijn over de plaats en volgorde van bepaalde genera of families en over het gebruik
van deze of gene naam. Tevens zullen niet alle entomologen het eens zijn over de ingevoerde synoniemen. Over het
algemeen echter is het principe van de stabiliteit gevolgd. Zo werden de namen gepubliceerd door Denis &
Schiffennüller (1775) niet vervangen door recentere namen, hoewel vele ervan strikt genomen nomina nuda zijn
volgens de artikels 12 en 16 van de Internationale Code voor Zoölogische Nomenclatuur.

Worden er toch nieuwe synoniemen ingevoerd, of worden er soorten nieuw voor het behandelde gebied
venneld, dan wordt dit achteraan de lijst in een apart hoofdstukje aangegeven met een 146 genummerde notities.

Achteraan in het boek bevinden zich nog een uitgebreide literatuurlijst, een alfabetische index van de namen in
de familie- en genusgroep, een index van afkortingen van auteursnamen en een alfabetische index van de namen in
de soort groep.

Het boek is keurig uitgegeven, gedrukt op kwaliteitspapier en gebonden in een slappe kaft, die bij veelvuldig
gebruikt gemakkelijk lost. De prijs voor een naslagwerk van dergelijke omvang is echter aan de lage kant. Iedereen
die in de Lepidoptera van Europa, en meer bepaald in de fauna van het Middellandse-Zeegebied of van Spanje
alleen geïnteresseerd is, zal het verscheidene malen met succes raadplegen.

Willy De Prins

PhegealAO){UX.\996)\ 108

A new subspecies of Erebia cassioides (Reiner &
Hohenwarth, 1792) from Bulgaria): Erebia cassioides
kinoshitai ssp. n. (Lepidoptera: Nymphalidae:
Satyrinae)

Stoyan Beshkov

Abstract. Erebia ca.\sit>ide\ knioshiuii ssp. n. is described froni Bulgaria, Central Stara Planina Mts at an
altitude of 1740-2100 in. The new subspecies fonns a isolated population and shows extemal and intemal
differences front the other known subspecies. The new' subspecies can easily be distinguished from the other
known subspecies of E. cawioides by its extemal appearance and genitalia. The egg surface is described and
illustrated on SEM-micrography photos. Relevant specimens are shown on a colour plate.

Samenvatting. Een nieuwe ondersooil \ an Erebia eas.siouies (Reiner & Hohenwarth. 1792) uit Bulgarije:
E. cassioides kiiiashiiai ssp. n. (Lepidoptera: Nymphalidae: Satyrinae)

De geïsoleerde populaties van Erebia cassioides uit de centrale Stara Planina (Bulgarije). 1740-2100 m.
worden beschreven als E. cassioides kiiiosfiiiai ssp. n. Ze vertonen zowel uiterlijke als innerlijke verschillen
met de overige bekende ondersoorten en kunnen daardoor gemakkelijk onderscheiden worden. Het oppervlak
van het ei wordt beschreven en met een SEM-foto afgebeeld. Relevante exemplaren worden op de kleurenplaat
afgebeeld.

Résumé. Une nouvelle sous-espèce dlirehia cassioides (Reiner & Hohenwarth. 1792) de Bulgarie: E.
cassioides kiiiosliiiai ss[i. n. (Lepidoptera: Nymphalidae: Satyrinae)

Les populations isolées d' Erebia cassioides du Stara Planina (Bulgarie), 1740-2100 m, sont décrites comme E
cassioides kiiioshiiai ssp. n. Cette sous-espèce se distingue des autres du complèxe par des caractères
intérieurs et extérieurs et peut être séparée sans difficulté. La surface de l’oeuf est décrite et figurée sur une
photo SEM. Des papillons dans ce groupe difficile sont figurées sur une planche en couleurs.

Key words: Erebia cassioides kinoshitai ssp. ii. - Bulgaria.

Beshkov, S.: 13 Mail Str. - 17, BG-1 142 Sotla, Bulgaria.

During a collecting trip in Central Stara Planina Mts (Troyanska and Kaloterska Stara
Planina Mts) in .luly 1993 a few specimens o\' Erebia cassioides (Reiner & Hohenwarth,
1792) were collected that looked different from E. cassioides macedonica (Buresch,
1918) from Rila and Pirin Mts. Until this eapture there was only a single confirmed
record of E. cassioides from Stara Planina Mts (Lorkovic 1957) and all Bulgarian E.
cassioides specimens were considered to belong to E. cassioides macedonica (Buresch,
1918). The previous reports for E. cassioides from Stara Planina Mts dating from the
beginning of the 2ü^*‘‘ century are doubtful because at that time both E. ottomana Herrich-
Schaffer. 1847 and E. cassioides (Reiner & Hohenwarth, 1792) were reported as E.
tyndarus (Esper, 1781) in Bulgaria. In .luly 1994 the region was revisited and some more
specimens were collected between the tops Levski and Botev (Beshkov 1995). An
attempt to establish the chromosome number following another visit in August 1995
unfortunately failed. 1 lowever. some more specimens were collected, including females
for the first time. some of which oviposited. fhe population of /:. cassioides from Stara
Planina Mts is i.solated from other E. cassioides populations. '1'he extemal appearance
does not correspond well with the illustrations in Higgins & Riley (1984) and the male
genitalia show differences with the genitalia illustrations in Higgins (1975). The
specimens can be easily distinguished from the other known subspecies by their ground
colour, wing shape and pattern. genitalia and range. Por these reasons the population of
the Stara Planina Mts is described as E. cassioides kinoshitai ssp. n.

Phegea 24 {3) {\.\X.\996): 109

Erebia cassioides kinoshiiai ssp. nov. (Plate 1, figs. 1-4; 8-9; 14-21)

Male:

Upperside (PI. 1, figs 1-4): Forewing length 18.5 (min. 16.5, max. 20.5). Forewings
pointed, ground colour extremely dark brovvn, near rusty-black. In strong sunlight wings
with a bright metallic violet-greenish reflection. Postdiscal fascia and especially
subterminal fascia with smaller bright scales, giving a slightly lighter colouration
subterminally. Apically between veins R5-M1, M1-M2, M2-M3, M3-Cul elongate rusty
spots. All these spots are separated from each other by the dark colouration of the veins.
These spots form an oval mark which never extends beyond Cul. The larger spots are
those between M1-M2 and M2-M3. but they end 1-3 mm before the cell, never reaching
it. Terminally the rusty spots end long before the margin. In most specimens, e.g. in the
holotype, spots between R5-M1 and M3-Cul are reduced. Both apical ocelli are situated
in the rusty spots between veins M1-M2 and M2-M3. The second one is situated more
distally. If an imaginary line is drawn through the centre of the ocelli it will end on the
outer margin before the tornus. Both ocelli are formed by a black, somewhat elliptic ring
with a white dot in the centre. Sometimes, like in the holotype, the ocelli are separated by
vein M2, sometime they are merged.

Hindwings are of the same colouration as the forewings. Postdiscally 3-4 oval rusty
spots well separated each other. Every one of them bears an ocellus composed of a black
ring and a small white dot in the centre. As usual there are three ocelli of which the apical
one is the biggest. In the rarer case of four ocelli, the apical one is smaller, sometimes
without a black dot in the centre. Sometimes specimens occur, e. g. the holotype, with a
fourth ocellus developed only on one of the hindwings.

Underside (PI. 1, figs 8-9): Ground colour of the forewings reddish-brown to orange.
Submarginally to the fringes a wide greyish fascia continuing from the apex on the costal
margin and from the tornus on the inner margin. Veins conspicuous. Distal end of the cell
and the First third of vein M3 dark coloured. continuing with a dark transversal arch to the
costal margin and forming a dark ring, inside slightly paler than the proximal part of the
wings. Distally, between the ring, vein M3 and the wide greyish fascia is the lighter part
of the wing, light-orange coloured, hearing the ocelli. After M3 the fascia continues near
to the inner margin, but becoming slightly darker coloured. Ocelli as on upperside. In a
single specimen, the biggest one, a small white centred black dot, is present only in one
of the wings, like in Erebia ottomana submarginally between veins Cul-Cu2, just before
the fascia.

Underside of hindwings silver-greyish to brown-greyish with some blue-greenish
basal hairs. Submarginal fascia not well defined. Postdiscal fascia with 2-4 very small
ocelli (three in the holotype) some of them without a white centre (in the holotype white
centre present). Discal band darker, greyish or brown-greyish indicated by darker sinuate
transversal lines. Inner transvcrsal line not always well defmed.

Female:

Upperside (PI. 1, figs 14, 16-17, 19-21 ): Forewing length 19.5 (min. 17.0, max. 21.0).
Forewings as in males but less pointed and not so dark. Sometimes slight orange-reddish
colouration postdiscally near to the inner margin and the cell. Spots between the veins
orange-reddish, in some specimens a little elóngated proximally but never reaching the
cell. Ocelli as usual bigger than in males and merged together.

P/2egea24(3)(l.IX.1996): 110

Hindwings as in the males hut paler. Orange-reddish spots separated by the veins, in
some specimens continued to near the costa. Fringes whitish.

Underside (PI. 1. figs 15. 18) forewings as in the males but paler. Inner margin of the
submarginal fascia sinuate,

Hindwings underside silvers bright. lighter than in males and without basal hairs. In
most specimens one-three extremel> small, inconspicuous ocelli. Discal band only a little
darker than the ground colour. silver> -greyish. limited by darker sinuate transversal lines.
Inner transversal line, like in males. not alwa> s well defmed.

The closely related taxon E. cassioides macedonica (Buresch, 1918) (PI. 1, Figs 5-7,
10-13) is a little smaller with a tbrewing length of 17-18.5 mm, average 17.5 mm
(Buresch 1918. 1921). Male tbrewing not as pointed as in E. cassioides kinoshitai ssp. n.
Forewing ground colour lighter than in E. cassioides kinoshitai ssp. n. Rusty band with
the ocelli lighter. somewhat larger. not well defmed, in colour near the ground ones,
merged with it, spots composing the band more Joined. Hindwings upperside of the same
colour as the forewings, rust\ spots with the ocelli not always well separated, forming a
band merged with the ground colour. Three ocelli, rarely four. Females of macedonica
upperside (PI. 1, Fig. 10) show the same differences as the males. In comparison with
females E. cassioides kinoshiiai ssp. nov.. females E. cassioides macedonica are smaller
and lighter, rusty band on the forewings is extended, ocelli on both wings are much
smaller. Underside males o\' E. cassioides macedonica (PI. 1, Fig. 7) are darker and more
contrasted. Underside of hindwings brown-greyish with inner transversal line and
submarginal fascia always well defmed. brown. Discal band dark brown. Ocelli fewer and
smaller than in E. cassioides kinoshitai ssp. nov. Underside of female macedonica (PI. 1,
Fig. 12) not as light and bright as E. cassioides kinoshitai ssp. n., with hindwings silvery
brownish, discal band brownish.

In the nominate subspecies E cassioides cassioides the rusty spots of submarginal
band often are with a strong inclination to the discoidal cell, sometimes even reaching it,
submarginal band elongated to the inner margin. A monochrome faximile from the
original illustration o\' Papi/io cassioides from .1. Reiner & S. Hohenwarth, 1792 is given
in Lorkovic (1975, PI. VI).

Another closely related taxon E. (cassioides) aquitania Fruhstorfer, 1909 is lighter
and has less pointed wings. underside of hindwings uniform, less variegated, greyish-
brown. In the other closely related taxon E. (cassioides) neleus (Freyer, 1833), according
to Popescu-GorJ (1962) from Romanian Carpathes, submarginal band larger, dark
reddish-rusty, sometimes interrupted on the veins. Apical ocelli sometimes completely
separated. On the hindwings submarginal band usually larger, slightly angular, well
distinguished, traversed by dark veins. Hindwings underside grey or grey-violet without
well coloured submarginal fascia. Discal band marbled brown with brown borders. One
to four ocelli. Monochrome illustrations of both taxa - aquitania and neleus and a
comparison between them can be found in von Mentzer (1960). According to this author
(von Mentzer 1960) E. aquitania and E. neleus are two species which represented the
former name E. cassioides. f^xlernally E. cassioides kinoshitai ssp. n. is most similar to
the holotype o\' E. neleus noncana von Mentzer. 1961.

In the Balkan Peninsula, except for E. cassioides macedonica and E. cassioides
kinoshitai ssp. n., two other taxa of this group have been described: illyrica Lorkovié,
1953 and illyromacedonica Lorkovic. 1953. The first one is known from Bosnia and
Hercegovina. Montenegro and the North Albanian Alps. The second is mentioned from
Macedonia - Shar. Korab. Yakupica and Pelister mountains (Sijaric, Lorkovié, Carnelutti
& Jaksic 1984). 'fhe original descriptions of both these taxa have not been examined by

Phegea 24 (3) (\.\X.\996): 111

the present author, but the specimens on the monochrome illustrations in Lorkovic (1957)
show some differences with E. cassioides kinoshitai ssp. n. Man^ other subspecies and
forms have been described in this difficult group, some of them without any taxonomie
value. The relationship between the species of the group (£. tyndarus group) have been
investigated by means of enzyme electrophoresis by Lattes, Mensi, Cassulo & Balletto
(1994), but this study is focussed on the Western European members of the group only.

Legend of plate I :

1-4, 8-9, 14-21: Erebia cassioides kinoshitai ssp. n.

1. Holotype - Bulgaria, Central Stara Planina Mts, under Ravnetz Top. 1920 m alt.. 08.VIII.1995, S. Beshkov &
V. Gashtarov leg.

2. Paratype - Bulgaria, Central Stara Planina Mts, under Ravnetz Top, 1920 m alt., 08.VIII.1995, S. Beshkov &
V. Gashtarov leg.

3. Paratype - Bulgaria. Central Stara Planina Mts, under Levski Top. 1780 m alt., 07.VIII.1995, S. Beshkov &. V.
Gashtarov leg.

4. Paratype ^ - Bulgaria, Central Stara Planina Mts. between Levski and Botev Tops, 1800-2100 m alt., 19-
21.V11.1994, S. Beshkov leg

8-9. Paratype underside - Bulgana. Central Stara Planina Mts, under Ravnetz Top, 1920 m alt., 08.V11I.1995, S.
Beshkov & V. Gashtarov leg.

14. Paratype - Bulgaria, Central Stara Planina Mts, under Ravnetz Top, 1920 m alt.. 08.V111.1995, S. Beshkov &
V. Gashtarov leg.

15. Paratype underside - Bulgana, Central Stara Planina Mts. under Ravnetz Top, 1920 m alt., 08.V111. 1995, S.
Beshkov & V. Gashtarov leg.

16-17. Paratype - Bulgaria, Central Stara Planina Mts, under Ravnetz Top, 1920 m alt., 08.V111.1995, S. Beshkov
& V. Gashtarov leg.

18. Paratype S’ underside - Bulgaria, Central Stara Planina Mts. under Ravnetz Top. 1920 m alt., 08.V111.1995, S.
Beshkov & V. Gashtarov leg.

19-21. Paratype - Bulgaria, Central Stara Planina Mts. under Ravnetz Top, 1920 m alt., 08.V111.1995, S. Beshkov
& V. Gashtarov leg.

5-7, 10-13: Erebia cassioides macedonica (Buresch, 1918)

5. Syntype - Bulgaria, "Pirin PI. 2400 m. Papas Giol 16. Vil. 91 5. Dr Iw. Buresch." (coll. Nat. Hist. Mus. Sofia).

6. - Bulgaria, Rila Mts, under Kanarata Top, 2500 m alt.. 30.V111. 1987. S Beshkov leg.

7. Syntype ^ underside - Bulgaria, "Pinn PI. 2350 m. Papas Giol 16 Vil ‘^1^ Dr Iw. Buresch." (coll. Nat. Hist.
Mus. Sofia).

10. Syntype V - Bulgaria. "Pirin PI. 2500 m. Papas Giol 16. Vil. 915. Dr Iw Bmesch." (coll. Nat. Hist. Mus. Sofia).

11. V * Bulgaria, Rila Mts, under Angelov Vrah Top, 2600 m alt., 3 1 Vlll. 1987, S. Beshkov leg.

12. Syntype S’ underside - Bulgaria. "Pirin PI. 2400 m. Papas Giol 16. Vil 915. Dr Iw. Buresch." (coll. Nat. Hist.
Mus. Sofia).

13. Syntype V - Bulgaria. "Pirin PI. 2500 in. Papas Giol 16. Vil. 91 5. Dr Iw. Buresch." (coll. Nat. Hist. Mus. Sofia).
(Photo S. Beshkov).

P/2egea24(3)(l.lX.1996): 112

Fig. 22: Type locality of Erehia cussioides kinoshitai ssp. n. - Bulgaria, Central Stara Planina Mts (Kaloferska
Planina), under Ravnetz Top, 08.VIII.1995 (Photo S. Beshkov).

Fig. 23: Central Stara Planina Mts (Kaloferska Planina). under Zhaltetz Top, 08.VIII.1995 (Photo S. Beshkov).

PhegealAO){\.\X.\996y 113

Male genitalia:

Genitalia (Figs 24-29, 34-36) very variable, teratologie anomalies sometimes present.
Uncus slightly shorter than tegumen. Brachia slender, curved. Apex angularly prominent,
strong, not pointed. Saccus elongated, vinculum curved, distended near saccus. Fultura
extensive, penis short, curved, slender in the coecum and enlarged distally, stronger
sclerotized in the middle part. Valvae usually asymmetrie (Figs 27, 29). On the third part
of the costal part of the valvae a big tooth with a large base is present. This tooth is very
variable (compare figs 24-29). Proximally on the basis in some specimens there is another
very small tooth (Figs 26-27) sometimes doublé. Apically valva slender, usually with a
small costal tooth Just before the valval tip (Figs 28-29, 34), sometimes with an additional
tooth between the apical and the big costal teeth. There are specimens in which all the
elements mentioned above are present - small tooth on the basis of the large tooth, large
strong sclerotized tooth, another big tooth after the large tooth, apical tooth and two small
teeth on the valval tip (Figs 26-27).

One specimen shows teratomic anomalies, which can be considered as an atavism
(Fig. 36). The uncus is completely reduced and replaced by short structures looking like
sub-unci. Brachia are short and wide, leaf-like. Valvae are strongly asymmetrie, all teeth
are missing except for the biggest proximal tooth on one of the valvae. The valval end is
angular, pointed. The other valva in shape reminds one in Hipparchia. It is without any
teeth, the biggest proximal tooth is replaced with a fin-like structure.

Male genitalia of the closely related taxon E. cassioides macedonica (Figs 30-33) are
very similar and also variable, the saccus is shorter (Fig. 30-31), the biggest proximal
tooth of the valvae is always simple without a large basis, usually shorter and thinner than
in E. cassioides kinoshitai ssp. n. The distance between the biggest proximal tooth and
apical teeth is shorter in macedonica. In the nominal taxon E. cassioides cassioides
praeapical tooth is large, sometimes with two praeapical teeth. In E. {cassioides)
aquitania and E. {cassioides) neleus the praeapical and apical teeth are more proximally
situated. The genitalia illustrated in Popescu-GorJ (1962) from Romanian Carpathes do
not correspond well with E. cassioides kinoshitai ssp. n. lllustrations and morphometrical
data of the male genitalia of both taxa - aquitania and neleus - can be found in von
Mentzer (1960). The externally very similar E. neleus noricana von Mentzer, 1961 has
completely different genitalia (von Mentzer 1961). A morphometrical study on the male
genitalia of the new subspecies (as E. cassioides macedonica Buresch, 1918 auct.) from
Jumrukcal (=Botev Top), as well as on the genitalia of many other taxa of this group, can
be found in Lorkovic (1957). Most of them are illustrated there.

Female genitalia (Figs 37-40):

Sterigma complicated, with an Y-shaped clape of the lamella antevaginalis, covered
by large ventral lamella (Figs 37-40). The basis of the Y-shaped clape of the lamella
antevaginalis is warped once ventrally and symmetrically laterally, the part before the
furcation is large. Apex of the Y-shaped clape bifid, both parts of the furcation are long,
fmger-shaped. forming a more (Figs 39-40) or less extended (Figs 37-38) U-shaped
structure. Between and under both branches of the U-shaped structure small elongate
arched sclerotization as long as the distance between branches. It could be the rest of the
postvaginal lamella. In a single specimen (Fig. 40) the connection of this structure with
the postvaginal lamella can be seen. Lamella antevaginalis with two lateral lobes, strongly
sclerotized, warped near ostium bursae and with a radial ribs distally. Dorsal lamella less
sclerotized. Posterior apophyses short. Ductus bursae slightly sclerotized, short, ostium
bursae more intensively sclerotized. Corpus bursae with two longitudinal signa, each one
composed by about 50-60 radial sclerotizations (Figs 37-39).

PhegealA{'i){\.\X.\996Y 1 14

Female genitalia of E. cassioides macedonica (Figs 41-42.) similar to E. cassioides
kinoshitai ssp. n., but can easily be distinguished by the following characters: Y-shaped
clape of the lamella antevaginalis has a shorter and more slender part before the furcation.
Apex of the Y-shaped clape bifid, both parts of the furcation are longer than in E.
cassioides kinoshitai ssp. n., finger-shaped, forming less extended U-shaped structure
(Figs 41-42). Between and under both branches of the U-shaped structure smaller
elongate arched sclerotization. In corpus bursae both longitudinal signa, each composed
of about 40-50 radial sclerotizations. The sterigma of the nominate taxon E. cassioides
cassioides is illustrated in Lorkovic (1957). It has an intermediate form between E.
cassioides kinoshitai ssp. n. and E. cassioides macedonica. In it Y-shaped clape of the
lamella antevaginalis is with short and slender part before the furcation as in E. cassioides
macedonica and with short branches of the furcation like in E. cassioides kinoshitai ssp.
n. The part before the furcation is not as large as in E. cassioides kinoshitai ssp. n., and
the U-shaped structure, formed by the branches of the furcation is less extended than in E.
cassioides kinoshitai ssp. n.

The egg surface

19 eggs from Central Stara Planina Mts, under Ravnetz Top, 1920 m, 08.VIII.1995
have been examined, six of them with SEM micrographs. All the eggs the author had for
examination were laid in the paper envelopes singly or in clusters of 3-5. Ovipositing
butterflies have not been observed in nature, but the author thinks that eggs are laid
singly. Probably one female lays 14-20 eggs. The fresh laid egg is light green. A few days
later its cölour changes to dark green with a yellowish tinge. The sizes of the eggs are as
follows:

Sizes in mm

minimum

maximum

average

length:

1.05

1.12

1.086

width:

0.938

1.022

0.973

There are 17 vertical ribs on the egg’s surface, each rib bifid at each end (Fig. 43).
The number of the horizontal ribs is approximately 30 on the central part of the egg,
where the vertical ribs are not forked, and approximately 10 from the beginning of the
furcation to the micropylar area. The micropylar rosette (Fig. 44) is asymmetrie,
consisting of 4-5 irregular concentric cell rings. The outer ring is composed by 12 cells,
the inner by 6. The micropylar canals are surrounded by 4 cells, forming a four-clover
rosette. The shape and the structure of the egg of the new subspecies is like the one
pictured in Drenowski (1923: 194) for eggs of E. ottomana balcanica, but according to
Drenowski (1923; 195) the number of the vertical ribs in E. ottomana balcanica is about
21. Illustrations of the Caterpillar of both E. cassioides and E. ottomana can be found in
Chinery (1989).

Phegeal^{'i){\.\X.\996)\ 115

Plate 1

F/iegea24(3)(l.IX.1996): 116

Figs 24-29: Erebia cassioUks kinoshiiiii sp.n.. male geiiitalia

24. Holotype. Bulgaria, Central Stara Planina Mt, imder Ravnetz Top, 1920 m alt. 08. VIII. 1 995, S. Beshkov & V.

Gastarov leg.. Gen. prep. 9./29.II. 1996, Beshkov

25. Paratype. Bulgaria, Central Stara Planina Mt, under Levski Top, 1780 m, 07. VIII. 1 995. S. Beshkov leg.. Gen.

prep. 1 ./29.I1.1996, Beshkov

26-27. Paratypes. Bulgaria, Central Stara Planina Mt, under Ravnetz Top, 1920 m, 08. VIII. 1995, S. Beshkov & V.
Gashtarov leg.. Gen. prep. 8./29.II. 1996. Beshkov.

28. Paratype. Bulgaria, Central Stara Planina Mt. under Krastzite Top, 1820 m, 07. VIII. 1 995, S. Beshkov & V.

Gashtarov leg.. Gen prep 4. /29. II. 1996, Beshkov

29. Paratype. Bulgaria, Central Stara Planina Mt, under Ravnetz Top, 1920 m. 08. VIII. 1995, S. Beshkov & V.

Gashtarov leg.. Gen. prep 7./29.I1. 1 996. Beshkov

Pfegra24(3)(I.IX.1996): 117

V

Figs 30-33: lirchia cassioidcs /iiaccJonica (Buresch, 1818), male genitalia:

30. Syntype. Biilgaria, "Pirin PI. 2400 m. Papas Giol. 16.VII.1915 Dr. Iw. Buresch". in coll. Nat. Hist. Mus. Sofia,

Gen. prep. 3./29.11.1996, Beshkov

31. Syntype. Bulgaria, "Pirin PI. 2350 m. Papas Giol, 16.VII.1915 Dr. Iw Buresch", in coll. Nat. Hist. Mus. Sofia,

Gen. prep. 10./29.II. 1996, Beshkov

32. Bulgaria, Rila Mt. under Angelov Vrah Top, 2600 m.. 3 1 .VIII. 1987, S. Beshkov leg.. Gen. prep. 6./06.III.1995,

Beshkov.

33. Bulgaria, Rila Mt, under Kanarata Top, 2500 m.. 30 VIII. 1987. S. Beshkov leg.. Gen. prep. 4./06. III. 1995,

Beshkov.

Figs 34-35: I-lrehia cus.smiücs kmoshilcu ssp. n., male genitalia

34. Paratype. Bulgaria, Central Stara Planina Mt, between Botev and Levski Tops, 1800-2100 m., 19-21 .VII. 1994.

S. Beshkov leg.. Gen. prep 3. /06. III. 1995, Beshkov.

35. Paratype Bulgaria, Central Stara Planina Mt, under Zhaltetz Top, 2000 m., 1 5. VII. 1 993, S. Beshkov leg.. Gen.

prep. 7./06 III 1995. Beshkov

P/jegea24(3)(l.IX.I996): 118

Fig. 36; Erehia cassioick’s kinoshiuii ssp. ii., abenant male genitalia, Paratype. Biilgaria, Central Stara Planina Mt,
under Kupena Top, 1900 m.. 19 VII. 1994. S. Beshkov leg . Gen. piep. 2./15.III.I995. Beshkov.

Material examined

Holotype S (Plate 1, fig. 1), forewing length 19 mm, labeled "Bulgaria, Central Stara
Planina Mt, under Ravnetz Top. 1920 m alt. 08. VIII. 1995, S. Beshkov & V. Gastarov
leg." printed on a laser writer on white paper and with another label "Holotype Erebia
cassioides kinoshitai Beshkov" printed on red paper. Genital slide 9./29.II.1996,
Beshkov, with a red hand-written label "Holotype Erebia cassioides kinoshitai Beshkov".

Paratypes; \9SS and 22$$: Bulgaria. Central Stara Planina Mt (Kaloferska
Planina), under Ravnetz Top, 1920 m alt. 08. VIII. 1995, S. Beshkov & V. Gastarov leg.;
ISS and 1 $: Bulgaria, Central Stara Planina Mts (Troyanska Planina Mts), under Levski
Top, 1780 m alt.. 07.V1I1. 1995, S. Beshkov & V. Gashtarov leg.; 'iSS'- Bulgaria, Central
Stara Planina Mts, between Levski and Botev Tops, 1800-2100 m alt., 19-21. VII. 1994, S.
Beshkov leg.; Ic?: Bulgaria. Central Stara Planina Mts (Troyanska Planina Mts), under
Kupena Top, 1900 m, 19. VII. 1994, Beshkov leg.; Ic? and 1$: Bulgaria, Central Stara
Planina Mts (Troyanska Planina Mts), under Krastzite Top, 1820 m, 07. VIII. 1995, S.
Beshkov & V. Gastarov leg.; ISS'- Bulgaria, Central Stara Planina Mts (Kaloferska
Planina Mts), under Zhaltetz Top. 2000 m, 15.VI 1.1994, Beshkov leg.

The holoytpe is deposited in the National Natural History Museum, Sofia. Paratypes
are deposited as follows: from the type loeality: and 1$ in coll. Vlaamse

Lepidoptera Collectie Antwerpen (VLCA. Belgium); 4j'c5' and 3$$ in coll. V. Gashtarov
(Novo Konomladi, Bulgaria); ISS and 1$ in coll. E. von Mentzer (Taby, Sweden); 1(5'
and 1$ in coll. K. Soichiro (Settsu, Osaka, .lapan); 1(5 and 1$ in Entomologischen
Museum Dr U. Eitschberger (Marktleuthen, Germany); 1(5' and 1$ in National Natural
History Museum. Sofia; 1(5' and IV in Natural History Museum (London, England). The
rest of the paratypes are in the collection of the author.

14 male and 6 female genitalia fixed on slides have been examined. AU paratypes and
the genital preparations are labeled with a red label "Paratype Erebia cassioides
kinoshitai Beshkov".

Phegea 24 (3) ( 1 .IX. 1996): 119

Figs 37-40: lirchia caysiouiiw kino\lnlai ssp.ii., Icmalc gcnitalia;

37. Paratype Bulgaria. Central Staia Plaiiina Mt, imdei Ravnctz Top, 1920 m. 08.VIII.I995. S. Beslikov & V.
Gaslitarov leg.. Gen. piep I8./29.II. 1996, Beslikov.

38. Paratype. Same data. Gen. piep I6./29.I1. 1996, Beslikov.

39. Paratype. Same data. Gen. piep. 1 7./29 11. 1996, Beslikov.

40. Paratype. Same data. Gen piep I 5./'29 II 1 996. Besliko\.

Figs 41-42: h^rchici cassinulcs iniiccilniiim (Biireseli, 1818), female genitalia.

41. Syntype. "Pirin PI., 2500 ni. Papas Giol. 16. VII. 1915, Dr. Iw Buresch”. in coll. Nat Hist. Mus. Sofia,
Gen. piep. 1 2./29 II. 1 996. Beslikov.

42. Syntype. Same data. Gen. Piep. I I ./29.II 1996, Beslikov.

P/2egr?a24(3)(l.!X.1996): 120

Figs 43-44: l.rchia cas.sioidcs kmosliiuii ssp. n., cgg sui face

43. Semilateral view. Biilgaria, Ceiilial Slaia I’lanina Ml. imcler Raviielz Top. 1920 in alt., 08 VIII 1995, S. Beshkov

& V. Gastarov leg. Scale bai-l mm

44. Micropylai area. ,Same loealily and date. .Seale bar 0 1 mm

/"/2c^^^É?a24(3)(l.IX.I996): 121

Distribution

Type locality; Bulgaria. Central Slara Planina Mt (Kaloferska Planina), under
Ravnetz Top, 1920 m alt. (Holol\pe). The type localiu is siluated between the tops
Ravnetz and Zhaltetz on a ridge connecting both tops. In this place the new subspecies is
abundant. The other localities (Paratypes) are in Troyanska and Kaloferska Stara Planina
Mts between Levski and Botev tops in altitude 1780-2000 m. Drenowski (1909) reported
for Central Stara Planina Mts (Kaloferska Planina) "Erebia Tyndarus Esp. und var.
Balcanica Rbl. Der Typus tliegt von 1500-2200 m und die Varietat nur bis 2000 m. Die
typischen Exemplare sind kleiner als die von Esper beschriebenen. Zwischen vielen
Mannchen entdeckte ich ein Exemplar. bei welchem die braunen Querbinden fehlen und
auf den beiden Flügeln ein grauer Glanz vorhanden ist." Drenowski (1912) again reported
E. tyndarus Esp. "from the alpine arca of Central Stara Planina Mts (Kaloferska Planina)
in altitude 1600-2200 m. mostly in a typical form and rare f. balcanica Rbl.". According
to Drenowski (1928) E. tyndarus "tlying in Central Stara Planina Mts in altitude 1500-
2200 m, as in the low altitude tlying together with f. balcanica (Rbl.). There is not a
transition to f. balcanica (Rbl.). Some specimens are bigger. with a big ocelli as well as
with wider transversal rusty-brownish connections. This find out the last as the alpine
form drornus (H.S.) known from Pirin as well". Now. there is no doubt that specimens
reported by Drenowski as typical E tyndarus belong to E. cassioides kinoshitai ssp. n. In
Buresch & Tuleschkow ( 1929) only the data of Drenowski quoted above from Kaloferski
Balkan (Kaloferska Planina) are represent the "typical form" of E. tyndarus in Bulgaria.
All other data are conccrning E. tyndarus balcanica and E. tyndarus macedonica.
Lorkovic (1957). using Drenowski's material. illustrated a specimen from Kaloferski
Balkan. Botev (=.Iumrukcal) 'fop. Also. a biometric measurement on the valvae of this
group is made, e.g. on 10 specimens from Botev Top (T. T). In that work for the first time
our E. tyndarus specimens are placed as E cassioides. But in Lorkovic (1957) the
specimens from Botev Top are reeognized as E. cassioides macedonica (Buresch, 1918)
and the specimens from Pirin Mts (type locality of macedonica) - as E. cassioides
macedonica f pirinica Drenowski. This is probably the reason why Lorkovic did not
recognize the specimens from Botev Top as a distinct subspecies of E. cassioides. The
name E. cassioides macedonica f pirinica Drenowski (sensu Lorkovic. 1957) is a nomen
nudum, syn. n. of E'. cassioides macedonica (Buresch. 1918). A distribution map of E.
cassioides macedonica in Bulgaria ean be 1‘ound in Abadjiev (1993). but Central Stara
Planina Mts is missing in the text. The present author thinks. that also Ossogovo Mts can
be added as inhabited by E. cassioides in Bulgaria. Drenowski (1930) reported from
Ossogovo Mts E. tyndarus balcanica Rbl.. as menlioned that "there is not an intermediate
forms with the typical form. which is llying in the highest parts of the mountain". This
"typical form" has to be E cassioides. a speeies mentioned for Ossogovo in Thurner
(1964) together with E. ottomana balcanica Rebel, and marked also for the Macedonian
part of Ossogovo Mts in .laksic (1988: 19U). 'fhe male genitalia of E. cassioides
kinoshitai ssp. n. are llgured in .Abadjiex ( 1995: 136. tig. 26).

Ecology

The biotopes of C. cassioides kinoshitai ssp. n. are in the Southern slopes of the Stara
Planina Mts. lar above the Ibrest limit, 'fhe butterllies prefer dry areas with low grass
vegetation. In moist parts of the mountain with high lush green vegetation. they only fly
on the stony erosion spots. The t\ pe loealit>. under Ravnetz Top. is a flat dr>' area with
low grass vegetation and some single low ./uniperus shrubs. Among the grass. many
Vacciniiim vitis-idaea 1... I'. myrtillus L. and I' uliyinosum L. shrubs grow. as well as
many low yellow Asteraeeae and other plants. uhieh the butterllies often visit. In the
same biotopes some other mteresting speeies are Ibund: Polyommatus eroides Frivaldsky,

Pheyea 24 ( 3 ) ( 1 . 1 X . 1 996 ) : 122

1835, Lycaena condens leonhardi (Fruhstorfer, 1917). Erebia ottomana balcanica Rebel,
1913, Erebia euryale (Esper, [1805]), Coenonympha rhodopensis Elwes, 1900, Pyrgus
alveus (Hübner, [1803]). All biotopes of E. cassioides kinoshitai ssp. n. are situated
below the highest tops in Troyanska and Kaloferska Stara Planina, with an altitude of
more than 2000 m.

The localities at the lower altitude mentioned here always are situated under a high
top, from whence the specimens come. In such a low altitude in other places of the
mountain E. cassioides kinoshitai ssp. n. does not occur.

Conservation status

The area where the known localities of E. cassioides kinoshitai ssp. n. are situated
forms part of the National Park "Central Balkan". In this part of the park there are two
Biosphere Reserves and some other reserves. All the localities of E. cassioides kinoshitai
ssp. n. are out of the Biosphere Reserves and the other reserves. In that part of the
mountain the European Touristic Route E-3: Atlantic Ocean-Karpati-Stara Planina-Black
Sea passes along the main crest of the mountain. Many other touristic routes go through
that part of the mountain, including the localities of E. cassioides kinoshitai ssp. n. In that
area many horses graze free in the mountain during the summer, as well as flocks of cows
which do so illegally. The only things that can be done to conserve E. cassioides
kinoshitai ssp. n. is to protect it by low in Bulgaria and to include its localities in the
reserves near by. More strict control from the local authorities is urgently necessary to
prevent the illegal grazing which is destroying the habitats of E. cassioides kinoshitai ssp.
n. In that part of the mountain many other interesting Lepidoptera species also occur, but
in rather different biotopes. Some of their localities are in the territory of the reserves.
The most interesting buttertlies and day tlying moths are as follows: Parnassius apollo
(Linnaeus, 1758), Lycaena virgaureae balcanicola Graves & Hemming, [1928], Aricia
eumedon rumeliensis (Eitschberger & Steiniger, 1975), Erebia orientalis Elwes, 1900
(undescribed ssp.), Erebia alberganus phorcys Freyer, 1836, Erebia rhodopensis Nicholl,
1900, Erebia pronoe fruhstorferi Warren, 1933, Erebia melas leonhardi Fruhstorfer,
1917, Boloria eunomia (Esper, 1800) (undescribed ssp.), Parasemia plantaginis
interrupta Schawerda. 1910, Photedes captiuncula (Treitschke, 1825) and others.

Etymology

The new subspecies Erebia cassioides kinoshitai ssp. n. is dedicated to my friend Mr
Kinoshita Soichiro (Osaka, Japan) who encouraged me to do the research.

Acknowledgihents

I would like to thank; Mr Willy De Prins (Antwerpen, Belgium) for several advices,
Mr L. Petrov, Mr S. Penchev and M. Victorov (all from Sofia) for the kind help with
preparing the monochrome illustration of the eggs and genitalia, Mr V. Gashtarov (Novo
Konomladi Village) for the assistance in collecting the material and to Mr Barry Goater
(Hampshire, England) for the critical advice on the manuscript and the corrections of my
English.

References

Abadjiev, S., 199.^. Huiturflics of liul^iina, l\iri 2. Nvniplialidac: l.ihv/hcinac Salyrinae. Veren Piiblishers, Sofia,
127 pp,

Abadjiev. S., 1995. liiillerflics of l'oliinie J Nviiiphalidae: Apaliirinac dr Nviiiphalinae. Abadjiev, Sofia,

159 pp.

Beslikov, S., 1995, A contribution to knowledge of the Bulgarian Lepidoptera fauna (Lepidoptera:

Macrolepidoptera). - l'hc^cu 23 (4): 201-218.

Buresch, I., 1918. Beitrag ziir Lepidopterenfauna des Piringebirges (Pirin-Planina) in Mazedonien. - Zeilschrifl für
wis.scH.schafilidu; In.sekicihiolo^ic 14: 97- 1 07. 1 37- 1 44, 224- 1 3 1 , 27 1 -28 1 , 4 Tafeln.

Phegea 24 (3) i\.\X.\996): 123

Buresch, I., 1921. Neue imd seltene Schmetterlinge aus Thrazien und Mazedonien. - Zlschr Hul^. AkaJ Wissensch.
23: 155-216.

Buresch, I. &. Tuleschkow, K., 1929. Die horizontale Verbreitung der Schmetterlinge (Lepidoptera) in Bulgarien. I
Teil. Rhopalocera. - Min Kyl Nuturwiss ln\l. Sofia T. 145-250.

Chinery, M., 1989. liuiicrfUcs and l)ay-J-lyin^ Moih.\ of liri/ain and Europc. - Collins New Generation Guide,
London, 320 pp.

Drenowski, A., 1909. Beitrag zur Lepidipteren-Fauna des höchsten Teiles des Zentral-Balkans (Stara-Planina) in
Bulgarien. - Enloniolo}'i\chen Rundschau 26 (20/2 1 ): 1 20-12 1 , 1 27-128.

Drenowski, A., 1912. Zweiter Beitrag zur Lepidopteren-Fauna des höchsten Teiles des Zentral-Balkans (Stara-
Planina) in Bulgarien. - Zeilschrifl für wissenschafiliche /nseklenbiolof'ie 8 (10): 309-313; (11): 340-344; (12):
367-371.

Drenowski, A., 1923. Ueber die Metamorphose und die Biologie dreier bulgarischen Schmetterlinge. - Arh huig.
nat. Ges. 10: 193-196.

Drenowski, A., 1928. Die Lepidopterenrauna auf den Hochgebirgen Bulgariens. - Sammelwerk huig. Acad.
Wissenschaften 23: 1-120.

Drenowski, A., 1930. Untersuchungen über die Lepidopterenfauna des Ossogowagebirges in W. Bulgarien. -
Sammelwerk Ruig. Akad. Wiss. 26: 1-83 + 2 Karten-Schema.

Fliggins, L., 1975. 7'he ('la.ssificaiion of European liuiierflies. Collins, London, 320 pp.

Higgins, L. & Riley, N., 1984. A l ietd Guide to the liuiierflies of lirilain and Europe. Fifth ed., Colins, London.
384 pp.

JakSic, P., 1988. Rrivremene karie ra.sprosiranienosii dnevnih leplira Jugoslavije (Lepidoptera. Rhopalocera). -
Zagreb, Jugoslavensko entomolosko drustvo, Posebna izdanja 1.215 pp.

Lattes, A., P. Mensi, L. Cassulo & E. Balletto. 1994. Genotypic variability in western European members of the
Erebia tyndarus species group (Lepidoptera, Satyridae). - Nota lepid. Supplement 5: 93-104.

Lorkovic, Z., 1957. Die Speziationsstufen in der Erehia tyndarus Gruppe. I. Die morphologischen, ökologischen
und chronologischen Merkmale der alpinen Fonnen ca.ssioides. nivalis. tyndarus und calcarius. - Bioloski
Glasnik, Zagreb, 10 (1-2): 61-1 10, 6 Tafeln.

Mentzer, E. von, 1960. Ueber die Spezifizitat von Erehia neleus Frr. und Erehia aquitania Frhst. (Lep., Satyridae). -
Enlomologi.sk Tidskrift 81 (3/4): 77-90

Mentzer, E. von, 1961. Weiteres über die Spezifizitat von Erehia neleus Frr. und Erehia aquitania Frhst., mit
Erehia neleus ssp noricana, ssp nova (Lep.. Satyridae). - Enlomologi.sk 'Eidskrifi 82 (3/4): 203-210.
Popescu-Gorj, A., 1962 Révision des especes du genre Erehut Daim des Carpathes de la Roumanie. - Trav. Mus.
Hi.sl nat ”G rigore Annpa" 3. 205-22?i.

Sijaric, R., Z. Lorkovic, J. Canielutti & P. Jaksic, 1984. In: hauna Durmilora, Sveska I. Rhopalocera (In.secla,
Lepidoptera). - Cmogorska akademija nauka i umjetnosti. Posebna izdanja, knjiga 13, Odjeljenje prirodnih
nauka, knjiga 1 1. Totograd, 95-184.

Thumer, J., 1964. Die Lepidopterenfauna .lugo.slavi.sch Mazedoniens. I Rhopalocera. Grypocera und Nocluidae.

Prirodonaucen imizej Skopje, Posebno izdanie Nr. 1. 159 pp.

Warren, B. C. S., 1936. Monograph of the Genus Erebia. London, Brit. Mus. (Nat. Hist.), 407 pp. + 104 Plates.

P/2egea24(3)(l.lX.1996): 124

Cosmopterix scribaiella (Zeiler, 1850), een nieuwe
soort voor de Belgische fauna (Lepidoptera:
Cosmopterigidae)

Willy De Prins

Abstract. Cosmopterix scrihaieHa (Zeiler. 1850), a new species for the Belgian fauna (Lepidoptera:
Cosmopterigidae)

The first Belgian specimen oi Cosmopterix serihaiello (Zeiler. 1850) was captiired by F. Verhoeven on 14
June 1993 at Beerse. A second specimen was bred from mines found on 23 October 1994 at Arendonk and a
third specimen was caught on light at Ekeren on 10 July 1995. all in the province of Antwerp.

Résumé. Cosmopterix scrihaieHa (Zeiler, 1850), une' espèce nouvelle pour la faune beige (Lepidoptera;
Cosmopterigidae)

Le premier exemplaire de Cosmopterix scrihaieHa (Zeiler. 1850) fut capturé par F. Verhoeven a Beerse Ie 14
juin 1993. Le second exemplaire sortit d’une mine trouvée a Arendonk le 23 octobre 1994 et le troisième fut
capturé a la lampe a Ekeren le 10 juillet 1995. tous donc dans la province d’Anvers.

Key words: Belgium - faunistics - Cosmopterix scrihaieHa.

De Prins, W.: Diksmuidelaan 176, B-2600 Antweipen.

In België was tot nog toe slechts één soort Cosmopterix bekend: C. ziegleriella
(Hübner, [1810]) (De Prins 1983: 13). Deze soort mineert in de bladeren van hop
{Humulus lupulus L.). Op 14 juni 1993 verzamelde F. Verhoeven 1 ex. van Cosmopterix
scribaiella (Zeiler, 1850) te Beerse (prov. Antwerpen), een soort die hier voor het eerst
uit België wordt vermeld. C. scribaiella lijkt op C. ziegleriella maar is er goed van te
onderscheiden door de drie of vier witte lengtelijntjes aan de vleugelbasis (zie fig. 1).

Uit enkele mijnen . in riet {Phragmites australis (Cav.) Steud.), samen met F.
Verhoeven verzameld op 23 oktober 1994 in het natuurgebied “Het Goorken” te
Arendonk (prov. Antwerpen), kweekte ik 1 ex. op 4 maart 1995. Verder verzamelde ik
1 ex. op licht in het natuurgebied “De Oude Landen” nabij Ekeren (prov. Antwerpen) op
lOJuli 1995.

Figuur 1; Cosmopterix scrihaieHa (ZeWet. 1850), prov. Antweipen, Beerse, I4.V1.I993, F. Verhoeven leg.

De soort is reeds van oudsher uit Nederland bekend, en wel uit 6 uurhokken in drie
provincies: Noord-Brabant (Breda), Limburg (Piasmolen) en Gelderland (De Bruuk)
(Kuchlein 1993: 216, 281). Na 1933 werd ze nog slechts enkele malen waargenomen, nl.
te De Bruuk, toen op 15 juli 1985 2 ex. werden gevangen in een feromoonval (Kuchlein

Phegea 24 (3) (l.IX.1996): 125

et al. 1988; 77). Enkele recente vondsten (o.a. in de provincies Gelderland, Noord-
Brabant en Overijssel) laten vermoeden dat de soort niet zo zeldzaam is als algemeen
wordt aangenomen, maar dal ze eerder een verborgen bestaan leidt. Het best kan men op
zoek gaan naar de mijnen (Koster en van der Wolf. pers. med.).

In Frankrijk wordt de soort ook zelden gemeld. Lhomme (1946-1963: 679) vermeldt
ze uit slechts vijf departementen: Alpes-Maritimes. Gironde, Landes, Nord en Seine-et-
Oise.

C. scribaiella is een Euro-Siberische soort, verspreid van West-Europa (niet in het
Iberische schiereiland en Groot-Brittannië) tot .lapan (Riedl 1969: 723). In Europa is ze
o.a. bekend uit: Denemarken. Duitsland. Frankrijk. Hongarije. Oostenrijk, Zwitserland,
Nederland en West-Turkije (Bursa) (Rebel 1901 184).

De rups mineerl van september lol mei. overwinterend, uitsluitend in riet. De
gangmijn is doorzichtig, licht gelig groen. De uitwerpselen verzamelen zich onderaan in
de mijn en worden soms uitgestoten. De lichtgroene rups verpopt in april-mei onderaan in
de mijn (Hering 1957: 767).

Dankwoord

Met dank aan de heren .I.C. Koster en H.W^ van der Wolf voor de recente gegevens
uit Nederland en aan F. Verhoeven voor zijn gegevens uit België en het uitlenen van het
eerste Belgische exemplaar voor de foto.

Literatuur

De Prins, W., 1983. Sysicimiiische naaniliisi van ik Ik'lyi.sdie Lcpidopicra. Entomobrochure 4, Antwerpen, 57 p.
Hering, E.M., 1957. Bestinimungstabellen der Blattinmen von Europa einscliliesslicli des Mittelmeerbeckens und
der Kanarischcn inseln. Band I-III, Dr. W Junk. ’s-Gravenliage. p. 1-648. 649-1 185, I-22I.

Kuchlein, J.H., 1993 l)c kleine vlinders Handhoek voor de faiinisliek van de Nederlandse Microlepidoptera.
Pudoc, Wageningen. 715 p

Kuchlein, J.H., Gielis. C., Huisman. K .).. van Nicukeikcn. E.J.. van der Wolf. H W. & Wolschrijn, J.B.. 1988.
Nieuwe en interessante Microlepidoptera uit Nederland, voornamelijk in 1985 (Lepidoptera). - linl.Ber.. Am.si.
48(5); 69-81.

Lhomme, L., 1946-1963. ( 'alaloyiie des l.épidoplères de I rance el de lielyiipie. Volume II (Microlepidoplera).

Deuxième pariie: Tineina Le Camol. par Douelle (Lot), p. 489-1253.

Rebel, H., 1901. In .Staudinger, O. & Rebel, H ( 'alaloy der l.epidopieren des Valaearcli.schen kaunengehietes.

//. Tlieil: 1-1111111 Vyralidae - Micropieryyidae R. Friedlandcr & Sohn. Berlin. 368 p.

Riedl, T., 1969. Matériaux poui la connaissance des Momphidae paléarctiques (Lepidoptera). Partie IX. Revue des
Momphidae européennes, y compris quelques espèces d’Afrique du Nord et du Proche-Orient. - Pol.skie Pismo
J-jiloinoloyiczne 39 (4): 635-919.

Phegea 24 (3) ( 1 IX. 1 996): 126

Two new species of Scelionoidea from East Asia
(Hymenoptera: Platygastridae et Scelionidae)

Peter Neerup Buhl

Abstract. Platy^asier simca sp. n. ( . ) is described from China, and Tris.solcus Johashii sp. n. (9) is
described from Japan. Both are tlgured and compared wilh related species.

Samenvatting. Twee nieuwe soonen Scelionoidea uit Oost-Azië (Hymenoptera: Platygastridae en
Scelionidae)

Uit China wordt lUaiy^asier smiut sp.n. ( ) beschreven, uit Japan Trissolcu.s dohashii sp.n. (9). Beide
nieuwe soorten worden afgebeeld en vergeleken met verwante soorten.

Résumé. Deux espèces nouvelles d’Asie oriëntale (Hymenoptera; Platygastridae et Scelionidae)
Description de Planyaucr .\inicu sp.n. ( ) de la Chine et description de Trissokus Johashii sp.n. (9) du
Japon. Tous les deux sont figurés et comparés avec des espèces alliées.

Key words: Platygaster - Trissokus - new species - China - Japan.

Buhl, P.N.; Alandsgade 24, 1. MF. DK-2.100 Copenhagen S.. Denmark.

Hitherto no species of Ihe large cosmopolitan genus Platygaster Latreille, 1809
(Platygastridae) seems to have been described from China, cf. Vlug (1995). The
characteristic new species described below was the only material from China (Oriental
region) among a batch of otherwise Palaearctic Platygaster spp. which I borrowed from
the Natural History Museum, London.

On a trip to Japan in January 1996 1 swept a single specimen belonging to a genus
almost as large as Platygaster, namely Trissolcus Ashmead, 1893 (Scelionidae). The
specimen proved to represenl a distinct new species, also described below. Hitherto eight
species oï Trissolcus have been recorded from Japan (Ryu & Hirashima 1984).

Platygaster sinica sp. n.

Type material:

Holotype 9, "China, Foochow, 1937-38, M.S. Yang".

Paratypes; 4 9 same data as holotype. All types glued on same triangular card, holotype
closest to pin. Preserved in the Natural Historv Museum, London. Type locality on 26.09
N119.17E.

Description:

Female: body length 0.65 - 0.80 mm (holotype 0.65 mm). Colour dark brown; tegulae
and petiole light brown: mouthparts, A1-A6 of antennae, and legs except last segment of
all tarsi yellow.

Head sparsely hairy, from above (tig. 1) 1.65 times as wide as long; occiput and
vertex moderately transversely striated and with Fine reticulation; frons finely reticulate,
shiny. Malar space about one-third the hcight of an eye: temples rounded, two-thirds the
length of an eye; OOL:POL:LOL = 5:16:7. Antenna (fig. 2) with scape as long as A2-A6
combined; pedicel twice as long as wide: A4-A9 each slightly longer than wide; A7-A10
forming darkened club; scape with a few short hairs; Hagel lum with short pubescence.

Mesosoma narrower than head (9:1 1), one and a third times longer than wide and
about as wide as high. Pronotum medially weakly rugose, sides of pronotum almost
smooth, with a few hairs along upper margin; mesoscutum with weak rugosity and sparse
hairs, not prolonged posteriorly. notauli only indicated in extreme posterior part;
mesopleurae smooth and bare; sculo-.scutellar groove almost absent; scutellum almost

Phegea 24 (3) ( 1 .IX. 1996): 127

smoolh, hairy cspccially laterally. at level of mesoscutum; metapleurae and sides of
propodcum with whitish pilosity; propodeal carinae parallel, well separated, area in
between smooth and shiny.

Fore wing clear, slightly shorter than whole body (25:27), 2.8 times as long as wide;
marginal cilia a little more than 0.1 the width of wing. Hind wing 6.3 times as long as
wide, with two frenal hooks; marginal cilia hardly half the width of wing.

Metasoma (fig. 3) 1.4 times as long as wide, slightly longer than mesosoma (13:12),
as wide as this and twice as wide as high. Tl more than twice as wide as long, almost
smooth, with two longitudinal keels; T2 smooth and bare, transverse, with smooth and
weak basal foveae; T3-T6 combined less than half as long as T2, smooth and with a few
superficially implanted hairs.

Male: Unknown.

P. sinica sp.n. is perhaps closest to P. nisiis Walker, 1835 known trom England and
Denmark (Buhl 1994), but this species differs from sinica m a number of respects, e.g. in
being larger (0.9 mm), in having longer A5-A6 and in having T2 longér than wide, cf.
Vlug (1985). From the other very small species o\' Platygaster the new species differs in,
among other characters, light colour, relatively long marginal cilia of forewings and short
metasoma, cf. e.g. Fouts (1924) and Rao (1950).

Trissolcus dohashii sp. n.

Type material:

Holotype .lapan, Kyushu, Fukuoka, Mt Aburayama, 10.I.I996, leg. P.N. Buhl. Swept
in woodland in vegetation consisting mainly of bamboo. Preserved in the Zoological
Museum, University of Copenhagen. Unique. Type locality on 33.39 N 130.21 E.

Description:

Female: body length 1.20 mm. Color black; trochanters, all tibiae, and segment 1 of
all tarsi red; mandibles, radicle, extreme ends of scape, apex of pedicel and base of A3
dark reddish.

Flead from above (fig. 4) about 2.5 times as wide as long; occiput and vertex with
strong reticulation, vertex with continuous transverse (hyperoccipital) carina; head from
in front 1.4 times as wide as high; frons dilated, strongly reticulate and punctate, weakly
transversely striate medially on lower half, smooth below anterior ocellus which is
separated from carina of vertex by less than its (longer) diameter; orbital furrow wide
ventrally; malar space 0.6 the height of an eye; lateral ocellus almost touching margin of
eye; eyes with a few very short hairs, rest of head moderately hairy. Antenna (fig. 5) with
scape shorter than height of head (13:18), scape as long as A2-A6 combined; pedicel
hardly twice as long as wide, 0.75 as long as A3, this 2.5 times as long as wide, twice as
long as A4 which is slightly longer than wide; A5 transverse; A6-A1 1 forming club.

Mesosoma (fig. 4) slightly narrower than head, wider than long (24:21) and hardly as
high as wide. Sides of pronotum reticulate along upper margin, rest with longitudinal
furrows. Mesoscutum strongly and evenly reticulate and rather densely and evenly hairy,
with strong and straight, evenly converging notauli reaching almost to middle of disc;
central longitudinal keel absent; mesopleurae foveolate along hind, fore, and upper
margins, rest smooth. Scutellum somewhat fmer reticulate than mesoscutum and with
longer hairs than this, sparsely punctate, foveolate along hind margin; dorsellum
relatively long, foveolate. Metapleurae and sides of propodeum foveolate, glabrous.

Fore wing (fig. 6) slightly shorter than whole body (47:50), hardly 2.4 times as long
as wide; postmarginal vein 1.8 times longer than stigmal vein; marginal cilia 0.1 the

Phegea IA O) { \ .W.\996)\ 128

width of wing. Hind wing 3.6 times longer than wide; marginal cilia h2irdly 0.3 the width
of wing.

Metasoma (fig. 4) slightly longer than mesosoma (22:19), hardly as long as wide and
hardly twice as wide as high. Tl longitudinally striate except lateral and hind margins; T2
almost twice as wide as long, densely longitudinally striate in anterior 0.7, rest almost
smooth and with sparse hairs; T3-T6 rather hair>. densely covered with fine punctures.

Male: Unknown.

Figs 1-3. riulvf'aMer \inica sp. n., ; 1 . Head in dorsal view; 2. Antenna; 3. Metasoma in dorsal view. Scale bar =

0.25 mm.

Figs 4-6. Trissolcu.s dohashii sp. n., . ; 4. Body in dorsal view; 5. Antenna; 6. Venation of fore wing. Scale bar =
0.50 mm.

T. dobashii sp.n. clearly belongs to the flavipes species group, characterized by:
hyperoccipital carina; large setigerous punctures at least laterally on frons; frons strongly
buiging between antennal insertions and inner orbits; orbital furrow usually strongly
expanded ventrally; radicle of antenna light in colour, concolourous with or lighter than

Phegea 24 (3) ( 1 .IX. 1996): 129

scape. never darker; notauli \vell7devel0ped; central longitudinal keel between notauli
usually present; and a few other characters. cf. Johnson (1984).

Regarding the Japanese species with notauli reported by Ryu and Hirashima (1984),
dobashii sp.n. differs from T. /lavipes (Thomson, 1861) e.g. in being smaller, having
much less striated frons and darker legs: from T. mitsukurii (Ashmead, 1904) e.g. in
having darker antennae and legs and in having A3 longer than A2; from T. delucchii
Kozlov. 1968 in having darker antennae and legs; from T. tumidus (Mayr, 1879) in
having A3 longer than A2 and in differently sculptured mesoscutum and scutellum; from
T. japonicus (Ashmead, 1904) in having sculptured scutellum; from all these species in
having T2 more transverse. Of the species reported by Nixon (1938) T. dobashii sp.n.
comes close only to T. vindicius (Nixon. 1938). but this species has brighter coloured legs
and differently sculptured frons. Among the Australasian species reported by Johnson
(1991) dobashii sp.n. comes close only to 7’. euander (Dodd, 1914), but this is a larger
species without orbital furrow and with shorter striae on T2. In Kozlov's (1978) key
dobashii sp.n. runs to T. pontus Kozlov & Lê, 1976 and T. cercus Kozlov & Lê, 1976,
but pontus has A3 shorter in relation to A2 (7:6), cercus has A2 and A3 of equal length
and different head sculpture, and both these species have differently shaped notauli and
less transverse T2 than dobashii sp.n., cf. also Kozlov & Kononova (1983). T. dobashii
sp.n. differs widely from all the Neotropical species of the flavipes group reported by
Johnson (1987).

Named after my wife, Yoko Dobashi (from Fukuoka).

Acknowledgements

1 wish to thank Mr. David G. Notton, the Natural History Museum, London, for
sending me platygastrids.

References

Biihl, P N.. 1994. Fortegnelse over Danmarks proctotmper (Hymeiioptera, Proctotrupoidea s.1.). - Eniomologiske
MciiJt'lclwr 62 1 3-24

Fouts, R M., 1924. Revision ot' tlie Noilh American wasps of the subfamily Platygasteriiiae. - ProceeJings of the
I /nilcd Skiles Naltoiuil Miiseiwi 63 (15): 1-145.

Johnson, N.F., 1984. Revision of the Nearctic species of the 1 n.ssolcn.s flavipes group (Hymeiioptera: Scelionidae).
- ProceeJings of ihe Ijiloiiiological Sociely of Washiiiglon 86: 797-807.

Johnson, N.F., 1987. Systematics of New World 'l'n.s.solciis, a genus of pentatomid egg-parasites (Hymenoptera:
Scelionidae): Neotropical species of fluvipes group. - Journal ofNalural Hislory 21: 285-304.

Johnson, N.F., 1991. Revision of Australasian l'ris.sokus species (Hymenoptera: Scelionidae). - Inverlehrale

raxoiioiiiv5:2\\-2?>9.

Kozlov, M A.. 1978 Superfamily Proctotrupoidea (pp. 538-664). In Medvedev, G S. (ed.): Deleriiiinalion of ihe
msecis of ihe Puropeaii pan of ihe USSR. Vol. 3. pai1 2: 758 pp. [In Russian, translated to English I988.]

Kozlov. M A. & Kononova. S V.. 1983 Telenommae of the SSSR - OprecJelilel l auiia SSSR 136: 1-336. [In
Russian.)

Nixon, G.E.J., I938 Asiatic species oï Mierophanurus (Hym., Proctotrupoidea). - 1'he Aiiiial.s of nalural hislory
(11)2:122-139

Rao, S.N., 1950. Four new species of Plalygasterid parasites of gall midges in India. - Records of ihe Indian
Museum 48: 1-9

Ryu. J. & Hirashima. Y.. 1984. Taxonomie Studies on the Genus Tri.s.solcu.s Ashmead of Japan and Korea
(Hymenoptera, Scelionidae). - Journal of ihe l 'acully of Agricullure. Kyu.shu Univer.sily 29: *35-58.

Vlug, H J., 1985. The types of Platygastridae (Hymenoptera. Scelionoidea) described by Haliday and Walker and
presei ved in the National Museum of Ireland and m the British Museum (Natural History). 2. Keys to species,
redescriplions. synonymy. - iiidschrifi voor Ijiiomologie 127: 179-224.

Vlug, H.J., 1995 ( iiialogue of ilie Plalyga.siridae (Plalygasiroideaj of llie world. Hymenopterorum Catalogus, Pars
19, SPB Academie Publishing bv. Amsterdam, 168 pp.

Pheffcci 24 (3) ( 1. IX. 1996): 130

A new Luffia from La Gomera (Canaries): Luffia
gomerensis sp.n. (Lepidoptera: Psychidae)

Hans Henderickx

Samenvatting. Een nieuwe Luffia soort van La Gomera (Canarische eilanden): Luffia gomerensis sp.n.
(Lepidoptera: Psychidae)

In enkele Luffiia zakken, verzameld op La Gomera (Canarische eilanden) op 7 maart 1995, bevonden zich
volledig ontwikkelde eitjes. Deze werden uitgekweekt en leverden 10 maanden later 5 mannetjes en 5 wijfjes.
Morfologisch onderzoek van vooral de mannetjes duidde op het bestaan van een tot nu toe onbeschreven soort:
Luffiia gomerensis sp.n.

Résumé. Une nouvelle espèce de Luffiia de La Gomera (Isles canariennes); Luffiia gomerensis sp.n.

Dans quelques fourreaux de Luffiia, trouvés sur 1’ïle de La Gomera (Isles canariennes), des oeufs bien
développés furent trouvés. L’élevage de ces oeufs donnait 5 males et 5 femelles. Une étude morphologique,
surtout des males, revélait 1’existence d’une espèce inconnue jusqu’a présent: Luffiia gomerensis sp.n.

Key words: La Gomera - Canaries - Luffia gomerensis sp.n. - Luffia rebeli.

Henderickx, H.: Hemelrijkstraat 4, B-2400 Mol.

On 7 March 1995 some larval cases of Luffia Tutt, 1899 were collected in the valley
of Vallehermoso on the island of La Gomera (Canaries), at an altitude of 500m. All cases
were found on walls that were partially covered with lichen. This genus has never been
mentioned from La Gomera before, but it seemed most probable that the specimens
belonged to Luffia rebeli Walsingham, 1908, an endemic species from the island of
Tenerife, 30km to the nordeast of La Gomera. During the same expedition I collected
some cases of Luffia rebeli in different biotopes on Tenerife. The larvae from Tenerife
emerged between 8.V.1995 and 26.V1.1995.

The cases found on La Gomera appeared to be empty and contained only exuvies, but
eggs were found in some of these. A part of these eggs hatched on 1 5 March and an ab
ovo breeding resulted after 10 months in 5 males and 5 females. Since eggs of Luffia
hatch after 3 to 4 weeks, we can estimate that imago’s in La Gomera emerge already in
the beginning of the year (February?). Bred larvae from Tenerife reached the adult
stadium only in May and June.

The morphology of the specimens from La Gomera and those from Tenerife was
compared. Luffia males from La Gomera are distinguished by the presence of whitish
scales in the pattern of the forewings, which gives them a more contrasted appearance
than the specimens from Tenerife. This difference is clearly visible by the whitish dorsal
spots, that form a clear transverse band when the wings are roof-folded in their natural
position (fig. 2a).

Adult cases as well as the imago’s from La Gomera are smaller than those from
Tenerife, and the table of the maximum length and width of the forewing shows that two
separated groups exist (fig. 3). To investigate whether this difference in size was not an
artefact resulting from the artificial ab ovo breeding, 1 paired a couple of Luffia rebeli
from Tenerife, Bosque de la Esperanza. The larvae were bred under the same
circumstances (food, light, temperature) as the ones from La Gomera. The forewing sizes
of four adult males fall in the group oï Luffia rebeli (see fig. 3, marked with triangles).

A comparison of the genilal structure showed no significant differences, but this is
not a rare phenomenon in the family Psychidae where sometimes only small or no visible

Phegea 24 (3) (\.\X.\996): 131

differences at all could be detected between closely related species (e.g. Pseudobankesia
Meier, 1963, see Hattenschwiler 1994).

Because of the small, but constant differences in the phenology and morphology of
the specimens from La Gomera, compared to those of Tenerife, plus the fact that the
apterous females have not much dispersal capabilities, I consider the populations of La
Gomera as a separate morpho-species, which is described hereafter.

Luffia gomerensis sp.n.

Holotype S (fig- ld), incl. exuvie and larval case, labeled: Luffia gomerensis. Tl,
HOLOTYPUS (red label); Canarias, La Gomera, Vallehermoso (white label); case with
eggs 7/111/ 1995, larva ab ovo 15/111/ 1995, imago 4/1/1996 (white label); Henderickx, H.A.
(white label); in the collection of the author.

Paratypes:

1. \S incl. exuvie and larval case, labeled: Luffia gomerensis, 12, PARATYPUS
(red label); Canarias, La Gomera, Vallehermoso, case with eggs 7/III/1995, larva
ab ovo 15/III/1995, imago 7/XI1/1995 (white label), prep. G189; Henderickx.
H.A. (white label); in the collection of the Natural History Museum, London.

2. Sd' incl. exuvie and larval case, labeled: Luffia gomerensis, PARATYPUS T3,
T4, T5 (red labels); Canarias, La Gomera, Vallehermoso, ab ovo, eggs:
7/III/1995, larva ab ovo 15/III/1995, imago’s: T3: 15/XII/1995, T4: 26/XII/1995,
T5: 29/XI/1995 (white labels), Henderickx, H.A. (white label); in the collection
of the author.

3. 1$ incl. exuvie and larval case, labeled: Luffia gomerensis, T6, PARATYPUS;
Canarias, La Gomera, Vallehermoso, ab ovo, eggs: 7/III/1995, larva ab ovo:
15/III/1995, imago: 19/XII/1995; Henderickx, H.A. (transparant label); in the
collection of the Natural History Museum, London.

4. 4$ incl. exuvie and larval case, labeled: Luffia gomerensis, PARATYPUS T7,
T8, T9, TIO; Canarias, La Gomera, Vallehermoso, ab ovo, eggs: 7/III/1995, larva
ab ovo: 15/III/1995, imago’s: T7: 15/XII/1995, T8: 20/XII/1995, T9: 29/1/1996,
TIO: 8/11/ 1996; Henderickx, H.A. (transparent labels); in the collection of the
author.

Male: forewing length 4 mm. width 1.5 mm. groundcolour grey with whitish
markings, conspicuous white dorsal spot at one third (fig. ld). This spot forms a
transverse band when the specimen is at rest (fig. 2a). Several whitish scales in the discal
and marginal areas.

Genitalia as in the other Luffia species (fig. 2b).

Fig. 1: Riglu forewing of the males of the genus Luffut Tutt. 1899;

a. Lufpa Icipuk'lla (Goeze. 1 783). Spain. Rabos. imago ex larxa 2. IX. 1991;

b. Luffia lapuk’Ha f. fcrchauhclla (Stephens. 1850). male offspring, Belgium. prov. Antwerpen, Mol, imago
9.VII.1986;

c. Luffia reheli Walsingham. 1908. Canaries. Tenerife. Vilatlor. imago ex larva 23. VI. 1995.

d. Luffia gomerensis sp.n., Holot>pe. Canaries. La Gomera. Villaliermoso. imago ab ovo 4.1.1996.

Phegea 24 (3) (1. IX. 1996): 132

P/iegea24(3)(l.IX.1996): 133

Fig. 2: Lujfia i’omerensis sp.n.

a. Male in resting position, notice the apparent transverse band fonned by the whitish dorsal spots; Canaries, La
Goinera, Vallehonnoso, paratype T5, imago 29.XI.1995.

b. Male genitalia; Canaries, La Goinera, Vallehennoso, prep. G189, paratype T2, imago 7.XII.1995.

c. Female imago, Canaries, La Gomera, Vallehennoso, paratype T7, 15.XII.1995.

d. Head and thorax of the female, with the reduced wings visible; Canaries, La Gomera, Vallehennoso.

Phegeal4 0){\.\X.\996Y 134

B in 0,1 mm

20 — I

A

-FTn— T

n

/

^ L

s. n AA

J

LJ

.

k.a

n

w

20 30 40 50 60

L in 0,1 mm

Fig. 3: Chart of the width and length of the male forewings of the studied specimens of Lujfia j^omerensis sp.n.
(circles) and Luffia reheli Walsingham, 1908 (squares and triangles, the latter representing bred specimens).

Small differences in the antennae and tarsi were noticed, but due to the insufficiënt
number of adults, it is not clear yet whether these fall into the individual variation of the
new species or whether they represent specific distinctive characters between the new
species and its allies (Sauter & Hattenschwiler 1991).

Female: apterous (fig. 2c, d), no constant morphological differences were thus far
noticed between this and the allied species.

The species is apparently closely related to Luffia rebeli from which it can easily be
distinguished by the more contrasting pattern and the overall smaller size (fig. Ic). The
flight period appears to be about three months earlier than that of L. rebeli. The forewing
oï Luffia lapidella (Goeze, 1783) is even less contrasting (figs la-b).

Luffia gomerensis sp.n. is apparently confmed to the island of La Gomera, from
which its name is derived

Acknowledgments

1 would like to thank Dr Narcisse Leleup for his inspiring support. Peter
Hattenschwiler, Jan Bosselaers and Willy De Prins for their advice concerning the
manuscript, Carl Raus and Guy de Proost who accompanied me on the islands.

References

Hattenschwiler, P., 1994. Die mittel- und westeuropaischen Arten der Gattung l^seudohanke.siu mit Beschreibung
von zwei neuen Arten (Lep. Psychidae). - Miii.enides Baset 44 (3/4): 109-121
Sauter, W. & Hattenschwiler, P., 1991. Zum System der palaearktischen Psychiden (Lep. Psychidae) 1. Teil: Liste
der palaearktischen Arten - Noia leput. 14(1): 69-89.

Phegea 24 (3) (\.\X.\996): 135

Boekbespreking

Sebald, O., Seybold, S., Philippi, G. & Würz, A. (Hrsg ); Die l am- unJ Bliilenpjlanzcn Baden-Würilemhergs.

^T\2A Sem' en 577 p.. 303 en 256 kleurenfoto’s in de tekst. Verlag Eugen Ulmer GmbH & Co., Wollgrasweg
41, D-70599 Stuttgart (Holienheim). gebonden met stofomslag. 1996, DEM 98.- per deel (ISBN 3-8001-3342-3 en
3-8001-3343-1).

Met het verschijnen van deze twee nieuwe delen in de reeks “Die Fam- und Blütenpflanzen Baden-
Württembergs” is nu ongeveer 75% van het totale aantal hogere plantensoorten van Baden-Württemberg behandeld
en dat aantal bedraagt zo’n 2000! In de delen 5 en 6 worden de Astendae (van Buddlejaceae tot Asteraceae)
behandeld.

Op 312 en 308 kaartjes wordt de actuele verspreiding van de behandelde soorten voorgesteld. En dat de
gegevens actueel zijn. bewi jst het feit dat zelfs de infonnatie tot en met de

verspreidingsgegevens zijn trouwens onderverdeeld m de periode vóór 1900, tussen 1900 en 1944, tussen 1945 en
1969 en vanaf 1970. Hierdoor krijgt men bij een heleboel soorten ook een dynamisch aspect te zien, waarbij men
helaas eens te meer de achteruitgang van vele natuurelementen, i.c. plantensoorten, moet vaststellen.

Het boek bevat detennmeertabellen tot op de soort. Bij elke soort is de tekst in dezelfde rubneken ingedeeld:
morfologie, variabiliteit, biologie, ecologie, algemene verspreiding, verspreiding m Baden-Wurttemberg, vroegste
vermelding voor het gebied, voorkomen en bedreiging.

Haast alle behandelde soorten worden op kleurenfoto’s afgebeeld. Deze zijn van uitstekende kwaliteit. Ze
beelden meestal planten in hun natuurlijke omgeving af. bij het genus Hieracnwi ook gedroogde stukken uit een
herbanum.

Beide delen zijn bijzonder verzorgd uitgegeven, stevig gebonden en voorzien van een veelkleurige stofomslag,
zodat ze lange tijd een veelvuldig gebruik zonder beschadiging kunnen doorstaan. Doordat de reeks uitgegeven
wordt met ruime subsidies van de Bundesregering. kon de prijs voor dergelijke werken laag gehouden worden.

Willy De Prins

Inhoud:

Beshkov S • A new subspecies o\' Er eb ia cassioides (Reiner & Hohenwarth, 1792) from
Bulgaria); Erebia cassioides kinoshitai ssp. n. (Lepidoptera: Nymphalidae: Satyrinae^

Buhl, P.N.; Two nevv species of Scelionoidea from East Asia (Hymenoptera:

Platygastridae el Scelionidae)

De Prins, W.; Cosnioptenx scnbaieUa (Zeiler, 1850), een nieuwe soort voor de Belgische

fauna (Lepidoplera; Cosmopterigidae) *25

Henderickx, H.: A new Luffia from La Gomera (Canaries): Luffia gomerensis sp.n.

(Lepidoptera; Psychidae)

Riemis, A.; De nachlvlinderfauna van de Turnhoutse Kempen (Lepidoptera) 9J

Boekbesprekingen

verantw. uitg.; W. Dc Prins. Dik.smuidclaan 176. B-2600 Antwcipcn (Belgium) - Tel: 0032-3-322.02.35

P/iegca 24 (3) ( I.IX. 1 996); 136

driemaandelijks tijdschrift van de

^ vLaamse vereniging voor entomologie

Ajj>iftekaiïA^!^% X ISSN 0771-5277

Redactie: Dr. J.-P. Borie (CoVnpKgne, France), T. Garrevoet (Antwerpen), B. Goater (Chandlers Ford, England),
Dr. K. Maes (Gent), Dr. K Marlens (Brussel), Dr. Y. P. Nekrutenko (Kiev), A. Olivier (Antwerpen), H. van
Oorschot (Amsterdam), D. van der Poorten (Antwerpen), W. O. De Prins (Antwerj^en)

Redactie-adres ; W. O. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium).

Uitgegeven met steun van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Dienst Ondeivvijs

Jaargang 24, nummer 4 1 december 1996

Enkele nieuwe en interessante soorten
Microlepidoptera voor de Belgische fauna
(Lepidoptera: Nepticulidae, Yponomeutidae,
Coleophoridae, Gelechiidae)

Willy De Prins

Abstract. Some new and interesting species of Microlepidoptera for the Belgian fauna (Lepidoptera:
Nepticulidae, Yponomeutidae, Coleophoridae, Gelechiidae)

llie author mentions some interesting and three new species for the Belgian fauna: Ary,yre.sthia irifa.sciuta
Staudinger, \ &1 \ , ('olcophora hydrolapalhclla M. Mering, 1921 and Syncopacinu lar.scnielhi Gozmawy, 1957,

Résumé. Quelques espèces de Microlépidoptères intéressantes et nouvelles pour Ia faunc beige
(Lepidoptera: Nepticulidae, Yponomeutidae, Coleophoridae, Gelechiidae)

lUauteur mentionne quelques espèces intéressantes et trois espèces nouvelles pour la faune beige: Aryyresihia
irifascuKü Staudinger, 1871; ('olcophora hycJrolapalhclhi M. Flering, 1921 et Syncopacnui lar.seniella
Gozmany. 1957.

Key words: Belgium - faunistics - Argyresthia Irifasciata - Coleoplwra hydrolapathella - Syncopacma
larseniella.

De Prins, W.: Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen.

Stigmella sakhalinella Puplesis, 1984 (Nepticulidae)

Deze soort is vroeger al in de Belgische entomologische literatuur vermeld onder de
naam Stigmella distinguenda (Heinemann, 1862), welke een synoniem is van Stigmella
glutinosae (Stainton, 1858). Ze is verspreid in Centraal-Europa: Groot-Brittannië, Ierland,
Nederland, Zuid-Polen, West-Rusland, Oostenrijk, Frankrijk, Zwitserland, Hongarije,
Italië en komt voor tot Oost-Rusland en Noordoost-China (Johansson et al. 1 990; 1 50). In
deze lijst wordt België niet vermeld, maar in de tabel op p. 388 staat wel een stip voor ons
land. In Nederland is de soort bekend uit de 12 provincies met in het totaal 167
uurhokken (Kuchlein 1993: 196). Op 11 oktober 1985 vond F. Turelinckx mijnen van
Stigmella sakhalinella in de bladeren van Betiila te Herselt (prov. Antwerpen). De rups
m ineen in Betula pubescens en B. pendula.

Bhegea 14 {A) { \ XW.mb)-. 137

Stigmella pyri (Glitz, 1865) (Nepticulidae)

Deze soort werd reeds in 1957 voor ons land vermeld (Dufrane 1957: 15) maar door
een vergetelheid niet opgenomen in mijn lijst (De Prins 1983). Dufrane vond de mijnen
van Stigmella pyri talrijk op Pyrus communis te Mons (prov. Hainaut) op 17 juni 1952.
Recent werden eveneens op Pyrus communis mijnen aangetroffen te Westerlo (prov.
Antwerpen) door F. 'furelinckx. op 22. IX. 1982 en op 14.1X.1983. In Nederland werd de
soort vermeld uit 1 1 provincies en 47 uurhokken (Kuchlein 1993: 197). Ze is verspreid in
Europa: o.a. Zweden, Noorwegen, Finland, Groot-Brittannië, Centraal-ltalië, Bulgarije en
West-Rusland (Johansson et al. 1990: 181).

Stigmella obliquella (Heinemann, 1862) (Nepticulidae)

De Crombrugghe (1910: 95) vermeldde deze soort reeds als Stigmella vimineticola
(Frey. 1856), welke met zekerheid slechts uit Zwitserland, Oostenrijk en Noord-ltalië
bekend is (Johansson et al. 1990: 193). De oude gegevens uit Oost-Vlaanderen en
Brabant kunnen nu uitgebreid worden met de gegevens van F. Turelinckx die mijnen van
Stigmella obliquella vond op treurwilg {Sali.x sp.) te Westerlo (prov. .'Xntwerpen) op
25.x. 1981, 21.x. 1983 en 21.X.1986. In Nederland is de soort bekend uit 1 1 provincies
en 115 uurhokken (Kuchlein 1993: 197). Ze is verspreid in Europa: Denemarken,
Zweden, Noorwegen, Finland, van Groot-Brittannië tot Oost-Polen. Hongarije en Noord-
ltalië (Johansson et al. 1990: 198).

Stigmella roborella (Johansson, 1971) (Nepticulidae)

Dit is een van de meest gewone Stigmella-^soorlcn in ons land. Vroeger werd ze
meestal verwisseld met Stigmella ruficapitella (Haworth, 1828). De rups mineert bij
voorkeur in Ouercus robur, maar soms ook in Quercus rubra. In Nederland is de soort
bekend uit alle 12 provincies met niet minder dan 547 uurhokken (Kuchlein 1993: 198).
In ons land is ze tot nu toe met zekerheid bekend uit de provincie Antwerpen waar F.
Turelinckx ze kweekte uit mijnen gevonden te Geel (9.X.1983), Herselt (24.X.1982,
14.x. 1983, 12.VI1.1986), Tongerlo (4.X1. 1986) en Westerlo (X. 1 980, 23 en 29.VI.1985).
Zelf kweekte ik de vlindertjes uit mijnen verzameld te Deurne (16.X.I988) en Rumst
(1. XI. 1983). Imago's ving ik te Deurne (24. V. 1989) en te Schilde (28. V. 1989). De soort
is verspreid in heel Europa met inbegrip van het Middellandse-Zeegebied en wellicht de
gewoonste soort van de ruficapitella-groQp (Johansson et al. 1990: 237). Deze auteurs
duiden in hun verspreidingstabel het voorkomen in België aan (l.c.: 392) .

Ectoedemia atricollis (Stainton, 1857) (Nepticulidae)

Deze soort is nog niet eerder in de Belgische entomologische literatuur vermeld.
Johansson et al. (1990: 400) duiden haar voorkomen in ons land wel aan met een stip in
de verspreidingstabel. Op 12. IX. 1986 en 12.X.1986 vond F. Turelinckx bladmijnen van
Ectoedemia atricollis op Malus en Crataegus te Westerlo (prov. Antwerpen). In
Nederland werd de soort vastgesteld in de 12 provincies met in het totaal 165 uurhokken
(Kuchlein 1993: 198). Ze is verspreid in Denemarken, Zweden, Groot-Brittannië.
Centraal-Europa, Italië, Joegoslavië en Oekraïne (Johansson et al. 1990: 314).

Argyresthia trifasciata Staudinger, 1871 (Yponomeutidae)

Deze uit Valais (Zwitserland) beschreven soort heeft zich de laatste jaren sterk over
het westen van Europa verspreid. Lhomme (1946-1963) vermeldt ze in Frankrijk nog
uitsluitend uit de “région alpine" (departementen Hautes-AIpes, Alpes-Maritimes en
Ardèchc). Eén exemplaar ving ik bij het Forêt de Jametz, dep. Meuse, op 26.V.1985. Op
17.V.1989 vond ik een exemplaar te Schilde (prov. Antwerpen). Nadien werd de .soort
nog op verscheidene vindplaal.sen aangetroffen: prov. Antwerpen: Hoboken. Merksem.

/Y7ege^/24(4)(I.XII.1996): 138

Scholen; prov. Brabant: Brussel; prov. Liège: Lanayc, I>iège. Vooral in de maand mei van
1996 was ze gewoon op tal van de genoemde plaatsen.

In Nederland werd A. trifasciaia voor het eerst in 1982 vastgesteld te Oegslgeesl
(Zuid-llolland) (Huisman el al. 1986). Thans is ze er bekend uit 65 uurhokken (Kuchlein
1993; 206). Behalve uil België, Frankrijk, Nederland en Zwitserland is de soort ook
bekend uit Spanje, Italië (Huisman et al. 1986), Luxemburg, Duitsland (Stigler &
Frankenhuyzen 1992) en Groot-Brittannië (Emmet 1982).

De rups van A. trifasciata mineert op verschillende soorten Juniperus,
Chaniaecyparis, Cupressocyparis en op Thuja. De soort kan op deze planten soms
behoorlijk wat schade aanrichten en zelfs het afsterven van de bomen veroorzaken
(Baggioiini 1963, Stigter & Frankenhuyzen 1992).

Volgens Gershenzon (1981: 347) hoort deze soort thuis in het genus Blastotere
Ratzeburg. 1840, dat gekenmerkt wordt door de gevorkte voorvleugeladers R4 en R5.
Deze aders lopen bij Argyresthia Hübner, [1825] parallel. Hoewel sommige auteurs (o.a.
Gibeaux 1983) deze indeling volgen, beschouwen vele recente auteurs Blaslotere enkel
als subgenus van Argyresthia (o.a. Vives Moreno 1994, Agassiz 1996) of er wordt
helemaal geen rekening mee gehouden (o.a. Huemer & Tarmann 1993. Kuchlein 1993).

Coleophora hydrolapathella M. Hering, 1921 (Coleophoridae)

Op 12.V1I.1988 ving ik twee exemplaren op licht in het domein “Hel Broek" te
Blaasveld-Willebroek (prov. Antwerpen) (det. H.W. van der Woll). Voor kon worden
nagegaan is dit de eerste vermelding van deze soort voor de Belgische fauna. Nadien ving
ik nog één exemplaar in het domein “Vordenstein” te Schoten (prov. Antwerpen)op
26.V11.90 (det. H.W. van der Woll).

In Nederland komt de soort slechts in 9 uurhokken in het zuiden en midden van het
land voor (Kuchlein 1993: 212). Ze is in Europa verder bekend uit Denemarken,
Duitsland, Groot-Brittannië en Hongarije (van der Wolf 1982; 146).

De rups leeft in een koker, monofaag op waterzuring (Rumex hydrolapathum Huds.).

Syncopacnta larseniella Gozmany, 1957 (Gelechiidae)

Gedurende lange tijd werd deze soort verward met Syncopacma cinctella (Clerek.
1759). Hen onderzoek van de exemplaren in het Koninklijk Belgisch Instituut voor
Natuurwetenschappen, Brussel, leverde de volgende vindplaatsen op: prov. Antwerpen:
Lichtaarl; prov. Brabant: Molenstede, Rixensart, Ukkel, Veltem, Watermaal, Zichem;
prov. Limburg: Zutendaal; prov. Luxembourg: Aye; prov. Namur; Denée. Zelf trof ik de
soort talrijk aan in het natuurdomein “Waelenhoek” te Niel, verder te Wilrijk (prov.
Antwerpen), Chantemelle (prov. Luxembourg) en Belvaux (prov. Namur).

In Nederland komt S. larseniella in 27 uurhokken verspreid over het hele land voor,
.S’. cinctella daarentegen slechts in 2 uurhokken (Kuchlein 1993: 221). S. larseniella is
verspreid van Groot-Brittannië. doorheen Centraal-Europa tot Kazakstan (Piskunov 1981 :
738).

De rups leeft op moerasrolklaver {Lotus uliginosus Schkuhr), een vrij algemene plant
in onze streken op vochtige groeiplaatsen. Op 15 Juni 1989 werden door mij de
vlindertjes laat in de namiddagzon talrijk rond deze plant vliegend in het natuurgebied
“Waelenhoek" te Niel (prov. Antwerpen) waargenomen. Ze bleven actief tot in de
schemering, maar kwamen niet op licht.

Dankwoord

Met dank aan H. W. van der Wolf voor de determinatie van de Coleophora-soovXcn.
aan Dr. P. Grootaerl voor de toelating om de collecties in het Koninklijk Belgisch
Instituut voor Natuurw'etenschappen te mogen bestuderen.

P/?cgcr/24(4)(l.X11.1996): 139

References

Agassiz. D, J. L.. 1996 Yponomciitidac. Iii: F.minet, A. M. (Ed): 'Ihc and hunerJUcs of (i re al Jiriiain aml

Ircland. Volume 3 Yponomeulidac-Elachistidae Uarley Books. Colchcster. 452 p.

Baggiolini, M.. 1963. IJn nouveau ravageur du Tluija. La mineusc Ary^vresüaa irifasaaia Stgr Herue lioriico/e
v»//,v.vc' 36: 218-223,

Emmet, A. M., 1982. Arf^vrcsihia infasaaia Staudinger. 1871 (Lep. Yponomeutidae) in Britain. — /aiiomola^isi \
Record and Journal of Varialion 94: 1 80- 1 82.

Gershenzon. Z. S.. 1981, Family Argyresthiidae. In: Medvedev. G. S. (Ed.), Key\ to the insects of the l'.uropean
pan of ihc USSR Volume IV J.epidopiera, Rari II. (Russisch] Nauka Piiblishers, Si Pelersburg, 786 p,
(Engelse vertaling 1990. Oxonian Press Ltd.. New Delhi).

Gibeau.x. C., 1983. Révision des Argyresthiidae de France et de Belgique el descriplion d'Ar^yresihia pniniella
yranonensi.s ssp. nova. — I.mneana liely,ica 9 (2): I 19-134; (3); 146-162.

Ilucmcr. P & rannann. G.. 1993. Die Schmeiierlin};e Österreichs (l.epidopiera). Beilageband 5 zu den
VerölTentlichungen des Museum Ferdinandeum. Innsbruck, 224 p.

Huisman, K. J., Kuchlein, J. H., Nieukerken. E. J. van. Wolf. M. W. van der, Wolschrijn. J. B. & Gielis. C., 1986.
Nieuwe en interessante Microlepidoptera uil Nederland, voornamelijk in 1984 (Lepidoptera). —
Ijiiomolof^i.uJie lierichlen. Amslerdam 46 (10): 137-156.

Johansson. R.. Nielsen, E. S., van Nieukerken, E .J. & Gustafsson, B., 1990. T/ie NepticuUdae and Oposieyidae
(Lepidoptera) of Norili H'e.si L.urope. Fauna Entomologica Scandinavica Vol. 23, parts 1 and 2. E.. J.
Brill/Scandinavian Science Press Lid, Leiden, New York, Kobenhavn, Köln.

Kuchlein, J. H., 1993. De kleine vHnder.\ Handhoek voor de faunisiiek van de S’ederlandse Microlepidopiera.
Pudoc, Wageningen, 715 p.

Lhomme, L., 1946-1963. ( 'ataloyue des Lépidopfères de I rance el de Rel}^i(pic. Vol //. Microlépidoplères (Rars
2). Lc Carriol, par Douelle (Lot), 1253 p.

Piskunov. V.A., 1981. Family Gclechiidae. In: Medvedev. G. S. (Ed ), Keys lo ilie insect s of the European part of
the USSR. Volume IV Lepidoptera, 1‘ari II. (Russisch] Nauka Publishers, St. Petersbiirg, 786 p. (Engelse
vertaling 1990, Oxonian Press Ltd.. New Delhi).

Stigler, IL & Frankenhuyzen, A. van, 1992. Aryyresthia trifasciata. een nieuwe beschadiger van coniferen in
Nederland (Lepidoptera: Yponomeutidae, Argyreslhiinae). — Eniomoloyi.sche Iferichlen. Amslerdam 52 (4):
33-37.

Vives Moreno. A.. 1994. ( 'aialoyo sisiemalico y sinonimico de los Lepidopieros de la Reninsiila iherica y Haleares
fin.secia: Lepidoptera (Seyiinda parie). Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación, 775 p.

Wolf, H. W. van der. 1982. Aantekeningen over Coleophoridae (Lepidoptera). — Entomologische lierichlen.
Amsterdam 42 {\0): 145- 147.

Phcgea 24 (4) {\.XU.\996): 140

Synanthedon perigordensis sp. n. (Lepidoptera:
Sesiidae)

T. C. Garrevoet & B. Vanholder

Abstract. A new speciesof clearwiiig moth, Syminlhcdon pcnyorden.si.s. is described. All the specimens
were collected with a pheromone trap in F-rance (Dep. Dordogne). Female and bionomics remain unknown.

Samenvatting. Synanthedon pert}^orden.sis sp. n. (Lepidoptera: Sesiidae)

De auteurs besclirijven een nieuwe soort glasvleugelvlinder. Synanthedon penyorden.sis Alle type-e.xemplaren
werden in een feroinoonval gevangen in Frankrijk (dep. Dordogne). Het wijfje en de bionomie blijven
onbekend.

Résumé. Synanthedon penyordensis sp. n. (Lepidoptera: Sesiidae)

Les auteurs décrivent une nouvelle espèce de sésie, Synanthedon periyordensi.s. Tous les exemplaires types
furent trouvés dans un piège a pliéromones en France (dép. Dordogne). La femelle et la bionomie restent
inconnues.

Key words: Synanthedon perigordensis sp. n. - Sesiidae - Dordogne - France.

Garrevoet, T. C.: Kampioenstraat 14. B-202Ü Antwerpen, e-mail: t.garrevoet@innet.be
Vanholder, B.: Droeskouter .LI. B-9450 Haaltert. e-mail: bvholder@innet.be

Synanthedon perigordensis sp. n.

IVIaterial. Holotype <$: France, Dep. Dordogne, Plaisance/Issigeac, 24.VI.1996, leg. M. Gillard,
in coll. T. C. Garrevoet. Paratypes: 27S France, Dep. Dordogne, Plaisance/Issigeac, 1 5-25. VI. 1996,
leg. M. Gillard, in coll. T. C. Garrevoet (12cT), B. Vanholder (8(5), M. Gillard (Presgaux, Belgium,
30^), M. Dixon (Congleton, Cheshire, Great-Britain, 25), N. Ryrholm (Uppsala, Sweden, 15), and
Z. LaStüvka (Brno, Czech Republic, 15)- 35 France, Dep. Dordogne, St. Alvère, 5-6.VI.I996, leg.
M. Dixon, in coll. T. C. Garrevoet, B. Vanholder and M. Dixon. All specimens were collected in a
pheromone trap (Delta trap provided with a sticky insert). For this reason, none ot' the specimens
were of perfect quality. Nevertheless, the general condition was good enough to recognise these
moths as a bona species.

Description of the holotype (figs 1, 2)

Head. Forehead black with a blue shine. Black hairs between the eyes, mixed with
some yellow ones. Antennae blue shiny black, ventrally with some yellow scales. With a
terminal scale pencil (clavate). Labial palpi with very long scales especially basally. Deep
yellow medially and ventrally; black laterally (see fig. 3). The proboscis is well
developed.

Thorax. Black, mixed with very fme yellow hairs. Tegulae black with some dark-
brown scales. Patagia black with a few yellow hairs. Patagial collar dark brown. A big
deep yellow area laterally below the fore-wing.

Legs. The femura is black mixed with yellow scales along the inner edge. The tibia is
black. The tarsi are yellow.

Fore-wing. Upperside; costal margin brown-black mixed with yellow scales.
Posterior transparent area (PTA) from wing base to Cu,. Anterior transparent area (ATA)
well developed and broad at discoidal spot. External transparent area (ETA) big, broader
than high. consisting of 5-6 fenestrae and with a rounded apical border. The Junction of
veins M4-M, is clearly included in the ETA. Veins covered with black scales. Apical area
with brown scales between the black veins. Discoidal spot tapered from costal side lo
inner side. Costal half is dark brown while basic half is lighter, mixed with yellow-brown
scales. Discoidal spot entering with a little point into the ATA. Inner wing base covered
with dark brown and yellow scales.

rhegea 24 (4) {\.X\\.\996): 141

Underside: coslal and inner margin yellow. Veins with black scales. Discoidal spot
dark brown with an obvious triangular goldcn-yellow area pointing apically. Apical area
with yellow scales between the black veins.

Hind-wing. Uppersidc; transparent. Discoidal spot with black-brown scales.
triangular to M,. Veins with brown scales. Underside: Costal edge with yellow .scales.
Veins black except Al with yellow scales. AU veins end with yellow scales into the black
fringes.

Abdomen. Dorsally: Black. The distal quarter of segment 2 deep yellow. 'I'his yellow
colouration extends laterally on segments 1 and 2. The distal half of .segment 4 also deep
yellow’. Ventrally: Black. Deep yellow spot covering segments 4, 5. 6 and 7 (see fig. 4).
Anal tuft: black medially. yellow laterally.

Male genitalia. Rescmble that of S. andrenaeformis (Laspeyres, 1801) but with
certain exact and constant differences (5 specimens examined of 5. perigordensis sp. n.
and 2 of 5. andrenaeformis). I'urthermorc, Spatenka (1983: 300) States that the variation
in the genitalia of S. andrenaeformis is negligible, what we also observed when
comparing our specimens. Valva short, wide, rounded apex. The area with setae extends
to the edge with the crista. The androconiae on this cri.sta consist of long .scales. Crista
sacculi ver>' long, starting at the crista. bending towards the dorsal edge. followdng this
edge to 2/3 of the length of the valva. Crista sacculi covered with strong. rather long
androconiae, implanted in one row (fig. 5a). Aedeagus relatively long, slender, wide at
the base. Subapically a dorsal curvature with 1 to 4 spines (fig. 5b). Saccus short and
concave at the end (fig. 5c). The crista gnathi ear-shaped. clearly rounded at the end (fm.
5d).

Variability

Not exceptionally small yellow rings at the distal edges of segments 1, 3. 5, 6 and 7
are present on the dorsal sidc of the abdomen. These rings are smaller than tho.se on
segment 2 and 4 and often only indicated.

Differential diagnosis

The allied species appears to be S. andrenaeformis but the newly described species
can easily be distinguished by the very large ETA (the Junction MJ-M5 always in fTl'A),
by the goldcn-yellow aspect of the underside of the wings, the relatively broad yellow
rings on abdominal segments 2 and 4, the big deep yellow coloration on the ventral side
of the abdominal segments 4. 5, 6 and 7 and by the yellow area in the discoidal spot of
the fore-w'ing underside.

P/2egea24(4)(l. XII. 1996): 142

Figs 1-2; Synunihccloii pcriynnk’n.si.s sp. n., Hololype France, Dep. Dordogiie, Plaisance/Issigcac. 24 VI. 1996,
leg. M. Gillard, in coll. T. C. Garrevoet; I - upperside, 2 - imderside (magniflcation 4x).

rhegealA{A){\.X\\.\99(y). 143

Taxonomically. S. pe riff ordensis sp. n. appcars to bc closesl to S. andrenaeformis.
rherelbrc we would likc lo place this new species belween S. soffnen Spalenka. 1983 and
S. andrenaeformis. The table summarises the dilTcrences belween S. perigordensis sp. n.
and S. andrenaeformis.

Table: Differenccs betweeii S. pcnj’orJcn.u.s sp. n. and S anJrcnac/onni.s.

S. perigordensis sp. n. S

S. andrenaeformis

General appearence

A more robusl species with
extensivc yellow coloration.
especially at the underside.

A species with a slender
abdomen. A very obvious anal
tuft.

Fore-wing

• FTA very largc, broader
than high. always including
Junction M4-M5. Consis-
ting of 5-6 fenestrae (fig.
6a).

• Apical region small (% of
width of ETA), with
yellow-brown scaling.

• Discoidal spot underside
with many yellow scaics.

• E'fA much smaller, higher

than broad. rarely including
junction (lig 6b).

• Apical region broad. aboul
the same width as ETA.

• Discoidal spot underside
almost completely black.

Labial palpae

deep yellow medially and
ventrally, black laterally.

white or yellowish white
ventrally.

Abdomen

A broad. deep yellow band on
segment 4. A smaller one on
segment 2. Not exceptionally
further small rings on

segments 1. 3, 5, 6 and 7.

Only narrow yellowish rings
on segments 2 and 4. very rare
on other segments.

Genitalia

• valva short, broad, apex
more rounded.

• gnathos ear-shaped.

• crista sacculi long, reaching
at least 2/3 of the length of
the valva. Bending towards
and reaching the crista (fig.
7a).

• valva short, broad. apex
pointed.

• gnathos triangular.

• crista sacculi short, not
exlending 1/3 of the length
of the valva. Only slightly
bending tow'ards crista (fiti.
7b).

/Vze^w/24 (4)(1.X11.1996): 144

Figs 3-4: Synumhcdon pcriy,onknsis sp. n.: 3 - head with labial palpi. 4 - uiiderside of abdomen.

Furthermorc. S. andrenaeformis is a West Palaearctic species, “insular in central, S
and H Europe” Lastüvka & LastCivka (1995: 60). According to the distribution map in
Lastüvka & LaStüvka (l.c.) the species is very local in France. Only the eastern part of
France and a small area in the north are indicated. Rondou (1933; 254) mentiones the
species from one locality in the French Pyrenees. Lhomme (1946-1963: 514) adds the
departments Basses-Alpes. Dróme, Lot. Marne, Oise, Hautes-Pyrénées. and Scine-et-
Oise.

Habitat

All specimens vvere trapped in an oak forest with ample growth of other trees and on
a dry garrigue like biotope with much Quercus and some Juniperus. 'Fhe specimens were
all lured in a pheromone trap loaded with a lurc with EZ3,13-18:Ac - ZZ3,13-18;Ac
(1350 pg + 150 pg) (supplied by Voerman, IPO-DLO. Wageningen, The Netherlands).
During observation in the afternoon. no specimens were noticed. Therefore, the llight
period during the day is presumably before noon. The First specimen was captured at 5
June 1996 by M. Dixon. The density was apparently very low at that moment: only three
specimens were collected on 5 and 6 .lune. On 20 .lune, M. Gillard inspected his trap
placed on 15 .lune and observed only 3 specimens. So, most of the moths were trapped
between 20 and 25 .lune (end of the observation period). Flight period apparently starts

Phe^ea 24 {4) {\.X\\.\996): 145

alrcady in earl\ June bul rcaches its maximum at ihe end ot June and presumably earl>
July. The species seems lo be abundant m its habitat.

Fig 5: SynunihcJon pcn^onicn.us sp. n.. male genitalia: a - ^alva (prep. TG0185). b - aedeagus (prep. TG0186). c
- ^ccus (prep TG0185). d - uncus and legumen (prep TC30187).

Phegea 24 (4) ( 1 XII. 1 996); 146

6a

Fiy;. 7: Valva of (a) Syiumlhcdoti puriyonknsis sp. n. (prep. TG0I88). and (b) SynanihcJon Lmilruiuicfoniiis
(Laspeyres, 1801) (prep. TGO 1 90).

Etymology

1'he species is named after ihe geographical region in Trance where it was observed
lor the firsl time. Mark Dixon. the entomologist who capturcd the flrst specimen ofthis
species, suggested this name.

Phegeül-X(‘\){\.X\\.\99(i). 147

Remark. Wc (bllovv Klaschka (1996: 190) who considers Ihe generic name Synanthedon lo bc
feminine; conscquenlly. the specillc name bccomes perigorden.sis, nol "perigordense" .

Acknowledgements

The authors likc lo express their sincere gralilude to M. Dixon and M. Gillard tbr ihe
co-operation and ihe gifl ofa greal part ot'lhe collecled material and lo Dr. Nils Ryrholm
(Uppsala, Sweden) tbr supplying the iraps and his general support in ihe sludy of ihe
European Sesiidae.

References

Flaschka, A., 1996. Lntomologisclie Notiz; Syiuinihcdoii isl eiii l■■elnillilulm. keiii Neiitriiin (Lepidoplera: Sesiidae).

— Sachr Ijilotiinl l 'cr Apolli). I- rankfurl aiii S fatn 17(2): 190.
l.astiivka. Z. & Lastrivka. A . 1995 An illminiuu/ kcy in Ijiropcati Sc\iuhh‘ (l.cpidopicra) Bmo (Meiidel
L'ni\ ersity of Agi iciillure and Forestr> ). 174 p.

Lhomme. L.. 1946-196.7 i'nlulnyuc ik’s l.cpidnplènw de I nincc el de lielgupie. \'ol II. run hnema. l.e Carriol.
par Doiielle (Lot), p. 489-125.7.

Rondoii. J -P.. 1977 Cataloguc des Lépidoptères des Pyrénées. — Amuile.s de la Société eninninlngiipie de I rance
CI1:277 716.

Spatenka K , 1987 Synamhedon snffneri sp. n. (Lepidoptera, Sesiidae) aiis der Tsclicclioslowakei. Aua
eniniiiningica linheiiinsinvaca 80: 297-707.

rhegea 24 (4) ( 1 .XII. 1 996); 148

The butterflies of the Greek island of Kalimnos
(Lepidoptera: Hesperioidea & Papilionoidea)

Alain Olivier

Samenvatting. De dagvlinders van liet Griekse eiland Kalimnos (Lepidoptera: Hesperioidea &
Papilionoidea)

Na een korte inleiding over het eiland Kalimnos en de geschiedenis van het er gedane Icpidopterologisch
onderzoek, worden de 31 van het eiland bekende dagvlindersoorten besproken. 12 hiervan worden in dez.e
pnblikatie voor de eerste maal van dit eiland venneld. Op één na zijn alle soorten welke op Kalimnos
voorkomen tevens op het nabijgelegen eiland Kós vertegenwoordigd. De dagvlinderfaima van Léros toont
eveneens een grote gelijkenis met deze van Kalimnos en Kós. Bovendien is bij geen enkele soort enige
taxonomische differentiatie vast te stellen. Deze eilanden zijn dan ook minder dan 9.000 jaar geleden van
cccccccvelkaar en van het Turkse vasteland geïsoleerd geraakt. Lr wordt aangenomen dat nn ongeveer 90%
van de dagvlinderfaima van Kalimnos gekend is.

Résumé. Les papillons dinmes de l'ile grecque de Kalimnos (Lépidoptères: Hesperioidea &
Papilionoidea)

Après im bref aper^ii sur les généralités de l'ile de Kalimnos et de l’histoire de la recherche lépidoptérique
cffectuée, les 31 espéces de papillons diumes connues actiiellement de l’ile sont traitées. 12 d’entre elles sont
reccnsées pour la première fois de l’ile dans la présente publication. A une exception prés, toutes les espèces
cxistaiit a Kalimnos ont également été rctrouvccs a l’ile toute proche de Kós. La faunc lépidoptérique diumc de
Léros monire également une grande similitude avec celles de Kalimnos et de Kós. De plus, aucunc
différencialion taxinomique n’a pu étre constatéc chez quelque espèce. II s’avére qu’effectivement ces iles se
sont trouvé isolées les uncs des autres amsi que de la terre fenne turque depuis moins de 9.000 ans. II est
admis qu’approximativement 90% de la faune des papillons diumes de Kalimnos est déja connue ;i l'hcure
actuelle.

Key words : butterflies - Kalimnos - Kós - Léros - Greece.

Olivier, A. : Luitenant Lippenslaan 43 B 14, B-2140 Antwerpen.

Introduction

1'he Greek island of Kalimnos lies in the SE. Aegean Sea, to the norlhwesl of Kós and
lo the west of the Bodrum Peninsula (Prov. Mugla, Turkey). It has an area of about 70
km2; its highest summit is the Profltis Ilias (about 679 m), that lies almost in the middle
of the island, north of the main town of Kalimnos (also called Pothéa). The island is very
mountainous, consisting of three parallel ridges running from NW. to SE., that are
composed of Mesozoic limestone. The few valleys are mostly intensively cultivated, with
all kinds of Mediterranean fruits being grown. The imposing limestone ridges are mostly
cntirely treeless and covered with highiy grazed garrigue vegetation. The very irregular
coastline is mostly steep with only few sandy beaches. Kalimnos is much drier than Kós
and the nearby Bodrum Peninsula. Two-thirds of the about 15.000 inhabitants live in the
main town : the Icngthy peninsula to the NW. of Arginónda is almost uninhabited.

The small islet of Télendos (5 km2), to the west of Kalimnos, became isolated Irom
that island only after an earthquake in the 5th Century BC (Hansen 1980).

The islet of Psérimos (10 km2), to the cast of Kalimnos, about half-way to Kós, is
almost devoid of trees and mostly covered with garrigue vegetation.

The first publication mentioning butterfly records from Kalimnos (Rebel 1936) was
based on material collected by the Austrian herpetologist Dr Otto Wettstein-Westersheim
on the outskirts of the main town, between 2 and 4.VI.I935: 1 1 species were reported.

It took exactly 55 years beforc another person took any interest in the island’s
butterllies. except lor one single casual record, published by Olivier ( 1987). of a species

Phegea 24 {4) {\.X\\.\996): 149

ihal was alreadv known Irom this island. The Scouish Icpidoptcnst Dr Gcorgc I homson
vishcd Kalimnos on 12-13. 15-16 & 20-23.V11. 1990, obscrving 15 speacs. ol which 7

wercnew.01ivier(1993)listedthe ISspeciesknownuplo 1990.

k'urthcr records can be found in Rebel (1937). Hartig ( 1940). Bernardi ( 1961. 19/1)
Olivier (1990), Olivier & Coutsis (1993. 1995). Olivier & De Prins (m pre.ss) and
Hcsselbarth. van Oorschot & Wagcner ( 1995).

o

o

Fiu I; Map of Kalimnos.
Iclendos and I’scrimos. witli
localitics lisled in llie
Systemalic Pan,

1. Arginónda (50 lOOm)

2. Masoüri

3. Miniés (0 100 m)

4. Panonnos (50 m)

5. Kalimnos (0-100 m)
("Kalymnos '. ‘ Potliea’ )

6. 1 km F. Kalimnos (50 m)

7. 2 km i-;. Kalimnos (50 m)

8. 4 km F. Kalimnos
(0-100 m)

9. Vatliis (0-50 m)

Systematic Part

Bolh ihc complete previously published records that 1 could tracé in literature (L) as
well as own new data (N) are listed. supplemented by those Irom 1 homson ( I ): together
9 localities are covered lor the months of April. June and .luly (and one single record

trom 30. V.). . rs u , s

Nomenclature largely follows Olivier (1993) and Hesselbarth, van (Dorschol &
Wagener (1995) except tbr three taxa. viz. Polyommatus loewii loenii (Zeiler, 184/).
Polvommatus agestis ([Denis & Schilïermüller]. 1775) and Lasiommata megera lyssa
(Gever. [1828]) (see Olivier & De Prins in press tbr an explanation). Data on ecologv and
phenology can be found in the two first-mentioned works and these will not be repeated
here. An”asterisk (*) indicates that the species is new to the island.

bis 4.Vl.|1935j.” (Rebel

Thvmelicus sylvestris syriacus (Tutt. [1905])

L - "Hdne Anzahl Stücke (cV-^) '^'dn Kalymno.s. Pothea. 2.

1936; 27)

- "Kalimnos. 30.V. 1979. 1 (very worn) (C[W. CHRISPI.IN])." (Olivier 1987 : 78)

- further reported by Rebel (1937; 66). Olivier (199.3; 198 [ I able 1_]) and

Hesselbarth. van Oorschot & Wagener ( 1995; 168. 1 1 10 [ 1 able 27])

N- Miniés (50-100 m). 2.VI.1992. 15.V1.1992

- Arginónda (50-100 m). 14. VI. 1992

- 2 km P. Kalimnos (50 m). 13. IV. 1995

/ViegcY/24(4)(l.X11.1996); 150

Gegenes pumilio piimilio (Hofïmansegg, 1 804)

I. - previously reported by Olivier ( 1 993; 198 [ l'ablc 12))

N- Mirliés. 20. VII. 1 990 (T)

- Mirtiés(0-50 m), 15. IV. 1995

- Kalimnos(0-50m), 15. IV. 1995

Carcharodus alceae alceae (Bsper, [1780])

L - "Kalymnos, Pothea. 2. Bis 4.VI.[1935]. ein kleines G ( ..)." (Rebel 1936: 27)

- lurther reported by Olivier (1993: 198 [ Table 12)) and I lesselbarth, van Oorschot &

Wagener(l995: 1 1 10 [table 27])

N- Mirtiés, 13.VII.1990 (T)

- Mirtiés (50-100 m), 2. VI. 1992

- Mirtiés (0-50 m), 13. IV. 1995
-Masouri, 22.V11. 1990 (T)

- Panormos (50 m), 2.VI.1992

- Kalimnos (50-100 m), 14. IV. 1995

Carcharodus orientalis Reverdin, 1913

L - “'Sieben Stücke von Kalymnos, Pothea, 2. bis 4.VI.[1935|, in der GröBe vvechselnd
(14 bis 16 mm Vordernügellange), zeigen oberseits olivenbraunliche Vordertlügel
und schwarzliche Hinterflügel mit braunlichvveiBer schmaler Mittelbinde. Bei
trischen Stücken ist die Grundfarbe der Hinterflügelunterseite matt zimtbraunlich.”
(Rebel 1936: 27)

- further reported by Olivier (1993: 198 [Table 12]) and Hesselbarth, van Oorschot &

Wagener(I995: 1 1 10 [Table 27])

N- Arginónda (50-100 m), 2.VI.1992

It is quite possible that the specimens referred to by Rebel (1936) belong in fact to the
next species, that I found to be much more common on Kalimnos than the present one.

Carcharodus stauderi amhiguus (Verity, 1925)

I. - previously reported by Olivier ( 1994; 87)

N- Arginónda (50-100 m), 2.VI.1992, 14.V1.1992, 15. VI. 1992

- 4km E. Kalimnos (0-100 m), 3. VI. 1992

* Zervnthia cerisv cerisy (Godart, [1824])

N- Vathis (0-50 m), 13.IV. 1995

- 4 km E. Kalimnos (50-100 m), 13.IV.1995, 15.IV.1995

- Mirtiés (0-50 m), 13.IV.1995, 14. IV. 1995, 15.IV.1995

- Arginónda (50 m), 14. IV. 1995, 15. IV. 1995

fphiclides podalirius podalirius (Linnaeus, 1 758)

L - “Ein frisches S von Kalymnos, Pothea, 2. bis 4. VI. [1935], (...)." (Rebel 1936: 20)

- further reported by Bernardi (1971: 25), Olivier (1993; 198 [Table 12]) and

Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: 1110 [Table 27 1)

N- Mirtiés, 12.V11.1990 (T), 21.VII.1990(T)

- Mirliés (50-100 m), 15.VI.1992

- Mirliés (0-50 m), 13. IV. 1995

- Masouri, 12. VII. 1990 (T)

- Arginónda, 1 5.VII. 1 990 (T), 23. Vil. 1 990 (T)

- Vathis, 16. VII. 1990 (T)

- Vathis (0-50 m). 14. VI. 1992. 13. IV. 1995

/^/7c;,^ea24(4)(I.XI1.1996): I5I

* Pcipi/lo niüchüon svriücus r.Wcr. 1936
N- Valhi's(50 m). 3. VI. 1992

- Arginónda (50-100 m). 15. VI. 1992

- Kc^imiios (50-100 inK 14. IV. 1995

* Colias crocea (Fourcrov. I 785)

N- Mirtiés(0-50m). I3.IV. 1995

* Euchloe (ausonia) ausonia taurica Röber. ( 1907)

N- Mirlic.s(()-50m). 13. IV. 1995. 15. IV 1995

Pieris brassicae hrassicae (Linnaeus, 1758)

L - "ein weiteres S von Kalymnos. Polhea. 2. bi.s 4.Vl.[1935j, (...)." (Rebel 1936; 21 )

- furlher reporled by Bernardi (1971; 25). Olivier (1993; 198 [Table I2J) and

Hesselbarth. van Oorschot & Wagener (1995; 1111 [Table 27 1)

N- Masoüri. 12. VII. 1990 (T)

- Artiinónda. 15. Vil. 1990 (T)

- Mirliés. 21.VI1.I990(T)

- Mirtiés(0-50 in). 13. IV. 1995, 15. IV. 1995

Pieris rapae rapae (Linnaeus. 1 758)

L - previously reporled bv Olivier ( 1 993: 198 [Table 12]) and Hesselbarth, van Oorschot
& Wagener (1995; l'l 1 1 (Table 27])

N- Masoüri. 12. Vil. 1990 (T)

- Panormos(50 m). 2. VI. 1992

- Mirtiés(0-50m), 13. IV. 1995

Pontia (daplidice) edusa (Fabricius, 1777)

L - 'Me ein 9 miltlerer GröBe von Kalymnos, Pothea. 2. bis 4. VI. [1935]. (...)." (Rebel
1936; 22)

- further reporled by Bernardi (1971: 25). Olivier (1993: 198 [I'able 12|) and

Hesselbarth. van Oorschot & Wagener ( 1 995: 1 I I I (Table 27])

N- Valhis. I6.VII.1990(T)

Lycaena phlaeas phlaeas (Linnaeus, 1761)

L - "Kalymnos. Pothea 2. bis 4.V1.[1935], 20 Slücke von sehr wechselnder GröBe (17
bis *25 mm Lxpansion); (...)." (Rebel, 1936: 26)

- further reporled by Bernardi (1961: 193 [Fig. 3]: 1971: 24, 27 [Map 2]). Olivier

(1993; 198 [Table 12]) and Hesselbarth, van Oorschot & Wauener (1995: 1111
[Table 27])

N- Mirtiés, 1 2.V11. 1 990 (T)

- Mirtiés (0-50 m), 13. IV. 1995

- Arginónda. 1 5. VIL 1990 (T)

- Panormos (50 m), 15.V1.I992

* Callophrys ruhi {lAWWdcxxs,. 1758)

N- 4 km F. Kalimnos (50-100 m). 13. IV. 1995. 15. IV. 1995

* Lampides boeticus {LmudLCUS, 1767)

N- Mirtiés (50-100 m). 2. VI. 1992

Pheyea 24 (4) ( I .XII. 1 996): 152

* Pseudophilotes vicrania schijjernwelleri {Hcnmiing, 1929)

N- 2 km E. Kalimnos (50 m). 13. IV. 1995

- Kalimnos (50-100 m), 14. IV. 1995

* Glaucopsyche alexis alexis (Poda. 1761 )

N- 4 km E. Kalimnos (50-100 m), 13.IV. 1995, 15.1V. 1995

- Mirtiés(0-50 m), 13.1V.1995, I4.IV.1995

Polyommatiis loewii loeyvii (Zeiler, 1847)

E - "Ein 9 von Kalymnos, Pothea, 2. bis 4. VI. [ 1935], (...). Die Art erreicht auf Kos und
Kalymnos wohl ihre nordöstliehe Verbreilungsgrenze." (Rebel 1936: 26-27)

- further reported by Bernardi (1961: 184. 207; 1971: 28), ülivier (1993: 106. 199

['l'able 12]) and Hesselbarlh, van Oorschot & Wagener (1995: 613. 614. 1112
[Table 27])

N- Panormos (50 m), 2.V1.1992

- Arginónda (50-100 m), 2. VI. 1992

- Kalimnos (50 m). 3. VI. 1992

- 4 km E. Kalimnos (O-IOO m), 3. VI. 1992

* Polyommatus agestis ([Denis & SchilTermüller], 1775)

N- Panormos (50 m), 2. VI. 1992

Polyommatus icarus (Rottemburg, 1 775)

E - “Kalymnos, Pothea. 2. bis 4. VI. [1935], 4 S : (..•)•” (Rebel 1936: 26)

- further reported bv Bernardi (1971: 25, 27 [Map 2]) and Olivier (1993: 199 (Table

12])

N- Vathis, 16.VIE1990 (T)

- Mirtiés, 2EVIE1990 (T)

- Mirtiés (0-50 m), 13. IV. 1995, I4.IV.1995

- Panormos (50 m), 2.VE1992

Kiritiia roxclana (Cramer, [1777])

E - previously reported by Olivier (1993: 199 (Table 12]) and 1 lesselbarth. van Oor.sehol
& Wagener (1995: 1112 [Table 27])

N- Mirtiés, 1 2.VIE 1 990 (T)

- Mirtiés (50-100 m),2.VE 1992

- Masouri, 1 2. VII. 1990 (T)

- Arginónda, 1 5. Vil. 1990 (T), 23. VII. 1990 (T)

- Vathis, 16.V1E1990(T)

- Panormos (50 m), 15.VEI992

Lasiommata megera lyssa (Geyer, ( 1828])

E - previously reported by Olivier ( 1993: 199 [Table 12])

N- Masouri, 12. VII. 1990 (T)

- Panormos (50 in), 15.VE1992

- Arginónda (50-100 m), I5.VI.1992

* Lasiommata maera (Einnaeus. 1758)

N- Arginónda (50-100 m), 14.VI.1992

- Mirtiés (0-50 m). 13. IV. 1995

Phegea 24 (4) {\.X\\.\996): 153

Maniolo lelmessia (Zeiler. 1847)

L - "Von Kalymnos. Pothea, 2. bis 4.Vl.fl935J, (Rebel 1936: 25)

- furlher reported bv Hanig (1940: 231), Bernardi (1961: 184; 1971: 27). Olivicr

(1990: 182-183: 1993: 199 fïable 12]). Olivicr & Coutsi.s ( 1993: 114, 115 [1'ig. Ij.
1 16. 123 (Table 1], 124 [Table 2|. 126 (Table 3], 127 |Table 4]; 1995: 10 [Fig. 2].
1 1. 12 & 14 ITable 2], 27, 32 fïable 12], 34 [Table 13], 56) and llesselbarth, van
Oorschot & Wagener (1995: 827, 1112 [Table 27])

N- Miniés, 12. Vil. 1990 (T). 13. Vil. 1990 (T), 21. Vil. 1990 (T)

- Miniés (50-100 m). 2. VI. 1992

- Miniés (0-50 m), 15. IV. 1995

- Masoüri. 1 2. Vil. 1 990 (T)

- Arginónda. 23.V11. 1990 ( T)

- Arginónda (50-100 m). 2. VI. 1 992. 15. VI. 1992

- Panormos (50 m). 2. VI. 1992

- Kalimnos (50-100 m). 14.1V. 1995

- 2 km E. Kalimnos (50 m). 13.1V. 1995

- 4 km E. Kalimnos (0-100 m). 3. VI. 1992, 13. IV. 1995. 15. IV. 1995
Hipparchiü falua fatua 1'reycr. [ 1844]

L- previously reported by Olivier ( 1993: 136-137. 199 (Table 1 2 1) and llesselbarth, van
Oorschot & Wagener ( 1995; 1113 (Table 27])

N- Miniés, 13.VII.1990 (T)

- Arginónda, 15.V11.1990 (T), 23. Vil. 1990 (T)

- Vathis, 16.V11.1990(T)

- Panormos (50 m), 15.V1.1992

Pseudochazara anlhelea anthelea (Hübncr, [1824|)

l. - previously reported by Olivier (1993; 140. 199 I Table 12|) and llesselbarth. van
Oorschot & Wagener (1995: 962, 1113 ['Table 27])

N- Arginónda, 23. Vil. 1990 (T)

* l 'anessa atalanta atalanta {L'mnacus, 1758)

N- Miniés (50-100 m), 2. VI. 1992

- Miniés (0-50 m). 13.1V. 1995, 15.1V. 1995

I 'anessa cardui (Unnaeus, 1 758)

L - previously reponed by Olivicr ( 1993: 199 [ Table 12]) and Hesselbanh, van Oorschot
& Wagener (1995; Tl 1 3 [Table 27])

N- Masoüri, 12. VII. 1990 (T)

- Vathis, 16.V1I.1990 ('T)

- 4kinE. Kalimnos(10() m). 14. VI. 1992

- 4 km E. Kalimnos (50-1 00 m), 15. IV. 1995

- Miniés (0-50 m), 13.IV.I995

Polygonia cgea (Cramer. [1775])

[.-■'Kalymnos, Pothea, 2. Bis 4. VI. [1935], ein sehr groBes V von 28 nun
Vordertlügellange der hellen Sommeribrm.” (Rebel 1936: 23)

- Turther reported by I lartig ( 1940 : 232), Bernardi ( 1971 : 27). Olivier ( 1993: 193. 199

l'Table 12]) and I les.selbarth. van Oorschot & Wagener ( 1995: I 1 13 [ Table 271)

N- Miniés. I2.VII.1990('T), 21.VII.1990(T)

Phegea 24 {4) {\.X\\.\996): 154

- iVlasoüri. 1 2. VII. 1 990 (T)

- Valhi's(0-5()m). 14.VI.I992

- .Arginónda (50-100 m), 14. VI. 1992

* Kielhaea trivia trivia ([Denis & SchifTermüllcr|, 1775)

N - 1 km B. Kalimnos(50 m), 14. VI. 1992

Discussion

The bulterlly fauna of Kalimnos is an impoverished version of that from the nearby
island of Kós: all its known species but one - Pseudophilotes vicrama schiffermuelleri
(Hemming, 1929) - have been found as well on the latter island, while 8 species, i.e.
aboiit 25% of its butterfly fauna, remain unrccorded from the Bodrum Peninsula at
present; this certainly rellects the incomplete exploration of the latter area. Two species
that have been found in all adjacent areas (Bodrum Peninsula. Kós and Léros) (Olivier
1993 and in prep.\ Olivier & De Prins in press: Hesselbarth. van Oorschot & Wagener
1995) are unknown from Kalimnos until now. viz. Lycaena thersanwn (Rsper. [1784])
and Hipparchia senthes (Fruhstorfer. 1908). They may have become extinct there. though
it seems plausible that they have been overlooked so far. All remaining species known
from Léros (and Patmos as well) can also be found on Kalimnos (Olivier in prep.).

None of the populations of any species that occur on Kalimnos have differentiated
signillcantly, not even subspecifically. from their representatives on Kós and on the
adjacent mainland. This points to a common history ofthe.se butterfly faunas up to a very
recent pa.st. Paleogeographic data support this, as the islands of Kó.s, Kalimnos and Léros
became isolated from the Anatolian mainland and from each other less than 9.000 BP
(van Andel & Shackleton, 1982).

It is possible that about 90% of the butterfly fauna of Kalimnos is already known at
present and it seems unlikely that any future discovery vvill alter the pre.sent conclusions
much.

Addendum: the butterflies of Psérimos and Télendos

Psérimos

- deep trench with rich vegetation in gorge garrigue, 19.VII.1990 (all G. 'fhomson leg.)

fphiclides podalirius podalirius (Linnaeus, 1 758)

Pontia (daplidice) ediisa (Fabricius. 1777)

Maniola telmessia 1847)

Hipparchia fatiia falua 1'reyer, [1844]

Vanessa cardui (Linnaeus, 1 758)

Previous literature records: Olivier (1993: 136-137 \H. fatua], 198-199 ('I'able I2| \all
ta^xa]): Olivier & Coutsis (1993: 114, 115 [Fig. 1]; 1995: 10 [Fig. 2]. 11. 56);
Hesselbarth. van Oorschot & Wagener (1995: 827 [M telmessia\. 1 1 10-1 1 13 [ I'able 27]
[all ta.xa\).

Télendos

- gorge garrigue. 1 8. VII. 1 990 (all G. Thomson leg.)

Iphiclides podalirius podalirius (Linnaeus. 1 758)

Colias crocea (Fourcroy. 1 785)

Pier is rapae rapae (Linnaeus, 1758)

Lycaena phiaeas phiaeas ( I Jnnaeiis. 1761)

/V/cgtY;24(4)(I.XII.I996): 155

Kirinia roxelana (Cramer. ( I 777 J)

Mcmiolü lelmessia (Zeiler. 1847)

Hipparcluü fatiici fatua l'reyer. [ 1844|

Previou.s literature records: Olivier (1993: 136-137 [H. fatua], 198-199 [1'ablc 12| \all
/axfl]): Olivier & Coutsis (1993: 1 14. 115 [Fig. 1]; 1995: 10 [Fig. 2], 56); Hesselbarlh,
van Oorschot & Wagener (1995: 827 \M telmessia], 1110-1113 [Table 27J \all taxa:
they erroneously also include Polyommatus icarus (Rottemburg. 1775). a species ihal
hasn'l been reported from Télendos so farj).

Acknowledgement

Thanks are due to Dr George Thomson (Lockerbie. Scotland) lor the communication
of his observations on Kalimnos in July 1990.

References

Aiidd. T. H. v:»i & Shacklctoii. J C.. 1982 Lalc Paleolithic and Mcsolithic Coastline.s of Cireecc and the Acgcan.
- ./ l-icUI An hacoloiiy^. 445-454.

3emardi, G.. 1961. Biogéograpliie et specialion des Lépidoptèies Rhopaloccrcs des iles inédilcrranéennes.
CoUoqucs int. Cent tialti. Rech seient 94: 181-21 5.

Bemardi, G.. 1971. Biogéographie des Lépidoptcres Rhopalocéres des iles égéennes. — C r. \omiti Séanc. Sne
liioyényr 1971; 21-.12.

Hansen, A.. 1980. Eine Liste der Flora der Insein Kos. Kalymnos. Pseriinos. Telendos und Nachbar-lnselchen
(Östagais, Gricchenland). - Rioloyia yallo-helleti. 9: .>-105.

Hartig. 1- . 1940. Nnovi contributi alla conoscenza della fanna dclle isole italiane dell’Egeo XIII. Conoscen/a altiiale
dclla fauna lepidotterologica dell’lsola di Rodi. - tioll. l.nh ent. ayr Portiet 18: 221-246.

I Ies.selbanh, G.. Oor.schot. H. van &. Wagener. S.. 1995. Die Tayfoller Jer Tiirkei nnler lienteksidiiiyiiny Jer
anyrenzemlen Ldtuier — Sclbstverlag Sigbeil Wagener, Bodiolt. 1.154 S., 141 'faf., .142 Karten.

Olivier, A., 1987. Catalogue of the butterflies of the Greck islands in the collection of the Instituut voor
Ta.xonomischc Zoölogie (Zoölogisch Museum) Amsterdam (Lepidoptcra: Hc.sperioidea & Papilionoidea). —
Phenea 15; 77-88, 165-170.

Olivier, A., 1990. Critical notes on the butterflies of the Greek island of Kastellórizo (Lepidoptera: Hcspcrioidea &
Papilionoidea). — Pheyea 18: 169-190.

Olivier, A.. 199.1. Tfie hutterfHes of the (Ireek i.\lan<t of RóJo.s: laxonomy, /aiini.'ilic.y. ecoloyx onJ phenttloyy. wuh a
lenlaiive wfilhe.si.x on the hio};e(tyr(iphy of the hutterflies of Kriti ((. ’rele). Karpalho.x. Ródo.s. the luntern
Aeyean tsUmds und Kipro.s (Cypm\) (Lepidoptera Uesperioidea <K- Rapiliotntideaj Vlaamse Vereniging
voor Entomologie, Antwerpen. 250 p.

Olivier. A.. 1994. New data on the butterllies of the Greek island of .Simi (Lepidoptcra: Uesperioidea &
Papilionoidea). — Pheyea 22: 85-88.

Olivier. A. & Coutsis. J. G.. 199.1. Notes on Maniola telmes.\ia {Z&Wet. 1847) from the Eastem Aegean islands. with
nevv insights about its populations on the Greek islands of Karpathos and Kassos (Lepidoptera: Nymphalidae
Satyrinae) — l’he^^eu 21:1 1.1- LIO.

Olivier, A. & Coutsis, J. G.. 1995. Rhopalocera of 'furkcy 1.1. .Sympatry and supposed gene exchange between
Maniolii tehiie.wm (Zeiler, 1847) and Manio/a halicamawm Thomson, 1990 on the Bodmin Peninsula (SW
Turkey) vs. evidence for their specific distinctness: two sides of the same coin (Lepidoptera: Nymphalidae
Satyrinae). — l'.ntomobroduire 7: 1-60.

Olivier. A. & Prins. R. De.. Tlie butterflies of the Greck island of Kós; a .synthesis (Lepidoptera: Uesperioidea &
Papilionoidea). — Nota lepid (in press).

Rebel. H.. 19.16. Zoologische Frgebnisse einer Dodekanesrei.se von O. Wettsicin 19.15. Lepidoptera. — Sher Akad
IVi.ys Uien 145; 19-.1.1.

Rebel, II.. 19.17. Griechische Lepidoptcren IV. Z. ö.st. Rntler 22; 6.1 67.

Pheirea 24 (4) ( I .XII. 1 996): 156

New subspecies of Erebia anyuica Kurentsov, 1966
and Clossiana erda (Christoph, 1893) from the
Vostochnyy Sayan mountains, Russia
(Lepidoptera: Nymphalidae)

Alexci G. Belik

Samenvatting. Nieuwe ondersoorten van l'rchia anyuica Kurentsov, 1966 en ( 'lowiana erda (Cliristopli.
1893) uit liet oostelijke Sayangebergte, Rusland (Lepidoptera: Nymphalidae)

Erchiu anyuica iltshira ssp. n. en ('lossiana erda kiloica ssp. n. worden besclireven uit de Kitoiskiye Gol’tsy
bergketen (Vostochnyy Sayan gebergte); beide soorten waren tot nu toe slechts bekend uit Noordoost-Siberië.

Résumé. Nouvelles sous-espèces ddirchia anyuica Kurentsov, 1966 et de ('lowiana erda (Christoph,
1893) des Monts Sayan orientau.x, Russie (Lepidoptera: Nymphalidae)

Erebia anyuica ilishira ssp. n. et ('lowiana erda kiloica ssp. n. sont décrites de la chatne du Kitoiskiye
Gol’tsy (Monts Vostochnyy Sayan), jusqu’a présent les deux espèces n’étaient connues que du nord-est de la
Sibérie

PeiiOMe HoBbie no^BHiibi Erebia anyuica Kurentsov, 1966 n ( 'lowiana erda (Christoph, 1893) m rop
BocTOHHoro Caflua (Lepidoptera: Nymphalidae)

Erebia anyuica illshira ssp. n. h ('lowiana erda kiloica ssp. n. onncbiBaiOTca h3 xpeora KuTOHCKne
Lo.nbUbi (BocTOMHbifi Caan); panee o6a Buna 6bijui H3BecTHbi TOJibKO c Ceaepo-BocTOKa ChGhph.

Key words: Erebia anyuica iltshira ssp. n. - Clossiana erda kitoica ssp. n. - Sayan mountains - Siberia.
Belik. A. G.: pr. Lntuziastov, 29. apt. 237, RU-4 10049 Saratov 49. Russian I'ederation.

Introduction

During a collecting trip lo the Vostochnyy [Eastern] Sayan mountains in 1994, the
author visited a remote region of the Kitoi river upper stream in the Kitoiskiye Gol’tsy
mountain range. This mountain range lies in the south-eastern part of the Vostochnyy
Sayan mountain system in south-east Siberia. Further to the Southeast the Tunkinskiye
Gol'tsy mountain range is situated, vvhich is the south-eastern limit of the Vostochnyy
Sayan mountain system. While the Tunkinskiye Gol’tsy range were often visited by
collectors since the end 19th century and its butterfly fauna is studied rather welf other
mountain ranges of this region further to the Northwest still remain almost unexplored by
lepidopterists.

It seems that the Kitoi upper stream area has never been explored by lepidopterists
because of no literature data about this area exist. The author has found that the butterfly
fauna of Kitoiskiye Gol’tsy is pretty similar to that of Tunkinskiye Gol’tsy. However, in
the Kitoi upper stream area two formerly unknown for the Vostochnyy Sayan mountains
and for south-east Siberia in general species were found: Erebia anyuica Kurentsov, 1966
and Clossiana erda (Christoph, 1893). The specimens from Kitoiskiye Gol'tsy are found
to be different from all known subspecies of both species and are described herein as
new subspecies. Type material is deposited in the author’s collection.

Erebia anyuica iltshira ssp. n.

Erebia kozlianischikovi [sic] ab. nibescen.s Warren. 1930, infrasiibspecific name.

Erebia dabanen\i.\ [sic] ab. rubescens Warren, 1936, infrasiibspecific name.

Type material. Holotype Russia, Vostochnyy Sayan mountains, khrebet (mountain range)
Kitoiskiye Goflsy, river Kitoi upper stream, vicinity of' the lake li’chir, 2250 m, 26. VI. 1994, A. G.
Belik leg. Paralypes: 42(3', 99, samc locality as holotype, 26. VI and 30.VI.1994, A. G. Belik and E.
G. Belik leg.

Phegea IA {^) { \ .X\\.\996)'. 157

Description

Male (plate I. figs 1-4). average Ibre-wing lengtli 22.1 mm (range 2I.Ü-24.Ü mm).
Fore-wing lenglh of holotype 22.5 mm.

Fore-wing upper side: ground eolour dark brown with golden tinge. Four .submarginal
spots between M, and Cuj. coloured from reddish-brown to ochre-orange. wiih diffuse
outline especially towards wing base, often forming a band. When separated, these spots
look like diffuse oval ocelli with minute black pupils. Sometimes an additional
submarginal spot in R,-M,. Fringe concolourous as in fore-wing.

Hind-whng upperside: ground eolour as in fore-wing. Between M.-Cu, three reddish-
brown to ochre-orange submarginal spots w'ith slightly diffuse outlines. Now and then
therc are additional spots in M-Mj and Cu,-2A. Submarginal spots sometimes centred
with minute black dots. Fringe concolourous with the wing.

Fore-wing underside: ground eolour dark brown. Wide submarginal band usually
reddish-brown to ochre-brown, generally darker than the corresponding spots on the
upperside. Space betw'een submarginal band and wing base usually with reddish tinge
because of diffuse reddish scales. which are more numerous near the inner margin of the
submarginal band and cause a more prominent reddish eolour to this area. So the border
between submarginal band and darker postdiscal area is often not sharp. Black dots inside
submarginal band corresponding to those on the upperside that centre the submarginal
spots, somew'hat larger than on the upperside.

Hind-wing underside: ground eolour blackish-brown, very dark. Sometimes a
submarginal band of a slightly paler eolour is visible. especially in oblique lighl. Usually
three reddish-brown submarginal ocelli between Mj-Cuj. containing black pupils of
larger size than in upperside submarginal spots. Fringe concolourous with the wüng.

Genitalia (fig. 1): of similar structure to other species of the Erebia dabanensis
complex. The shape of valve in Erebia anyuica varies within broad limits (figs 1. 2. 5).
being somewhat similar to that of E. kozhantschikovi Sheljuzhko, 1925 (as in fig. 5,
though Kurentsov's figure seems somew'hat schematic) or of E. dabanensis Frschoff.
1871 (as in tig. 2). The main characteristic feature of E anyuica male genitalia, which
distinguishes it from the related species, is the presence of an additional row' of spines on
the outer surface of the dorsal side of the valve in its distal half. So the valve of E.
anyuica has 3 rows of spines. while the valve of both E. dabanensis (fig. 3) and E.
kozhantschikovi has 1-2 rows of spines only along the costal edge in the distal half and
has no spines on the outer surface of the valve.

It is surprising that Warren (1930. 1936) has overlooked this fact and never
recognised his specimen as belonging to a new' species. He considered it only as an
aberration, First of E. kozhantschikovi and then of E. dabanensis. 4'hough on the valve of
his specimen the additional rows of spines are much reduced, they are visible as two short
additional rows in the extreme distal part of its outer surface (Warren. 1936: pl. 42, lig.
384).

Female (plate 1, figs 5-8). average fore-wing length 22.5 mm (range 22.0-23.0 mm).

Fore-wing upperside: ground eolour paler than in male. submarginal ochre-brown
spots often united into a band of 3-5 mm w ide. 3-4 black dots inside this band are larger
than in male. up to 0.5 mm in diameter.

Hind-wing upperside: as in male. but paler in eolour. 3 to 5 submarginal reddish-
brown or ochre-brown ocelli larger than in male.

I'ore-wing underside: as in male but paler. Submarginal band usually ochre-brown.
Area between inner margin ol'band and base of wing usually llushed with eolour. slightly
darker than that of band. Submarginal black dots often centred with w'hite nuclei.

rhegea 24 (4) {\.X\\.\996): 158

Hind-wing underside: general pattern as in male, but much more visible. Usually
wing heavily dusted with pearly grcy scalcs ihai produce a silvery-greyish tinge. This
dusting shades wing pattern that is often wcll visible as a dark heavy jagged marginal
band and a dark basal-discal area with Jagged outer margin. Submarginal ochre ocelli
prominent but not very conspicuous on the silvery'-greyish band.

Figs 1-5: 1 - Erehia anyuica iltshira ssp. n., holotype male genilalia, lateral view with right valva removed; 2 - E.
anyuica jakula, topotype male genitalia, lateral view with right valva removed. E. Yakutia. Suntar-Khayata
mountain range, upper stream of E. Khandyga river, near Kiurbiliah stream, 16.V1.I990, D. G. Zamolodchikov
/c'X.; 3 - E. duhaiiensis Jahancn.sis, left valva, lateral view. E. Sayan Mts, Kitoiskiye GoFtsy range, upper stream of
Kitoi river, vicinity of H’chir lake. 30.VI.1994, A. G. Belik /e^^; 4 - E. /lelcheri JJdchcri, left valva, lateral view. E.
Sayan mts, Kitoiskiye Gol’tsy range, upper stream of Kitoi river, vicinity of ITchir lake, 26.VI.I994, A. G. Belik
le^.: 5 - A. anyuica anyuica, holotype male genitalia (after Kurentsov 1966: 34, fig. 2).

Differential diagnosis. Two subspecies of Erebia anyuica have been described until
now, both from north-east Siberia.

E. anyuica anyuica Kurentsov, 1966 (= anuyka Kurentsov. 1970; 44. 57; = anjuika
Tuzov, 1993: 32, syn. n. — unjustified emendations) (Type-locality; “[Severnyy?
Yuzhnyy?] Anyuyskiy khrebel (mountain range) East of Kolyma river lower stream” —
requires restriction) is deseribed after a single male. Later, Kurentsov reported another
male, collected in the Omsukchanskiy mountain range (Kurentsov 1970: 57). No further
records of this subspecies are known until now.

PhegealA{A){\.X\\.\996)-. 15^

Plate 1

00

CM

f“

T-

CM

j|

10

l/>

o>

/^//t^^£fÉ'a24(4)(I.XII.1996); 160

E. cinyuica jakuta Dubalolov. 1992 ( Type-locality: “Yakutia, 180 km 1-^NK Irorn
sctllcmcni Khandyga, 232nd km of the road Khandyga-Magadan”) is dcscribed Irom
eastern Yakulia, in the Sunlar-Khayaia mounlain range on the upper stream of l^astern
Khandyga river (plate 1. figs 9-12).

E. anyuica iltshira ssp. n. differs from the nominotypical subspecies by the presence
of wing pattern, wings in E. anyuica anyuica being uniformly coloured. The new
subspecies is more similar to E. anyuica jakuta, but there are tvvo main distinctions:

1. Strong reduction of black spots of the submarginal row in fore-wing (in E. anyuica
iltshira ssp. n. these spots are 0.3 mm in diameter, whereas in E. anyuica jakuta they
are ca. 1.0 mm); the black spot in cell M^-Cu, is often reduced to a minute black dot
or even totally absent, while in E. anyuica Jakuta this spot is usually present and of
equal size as the other three spots.

2. Submarginal reddish-brown band on fore-wing underside is much broader in the new
subspecies than in E. anyuica jakuta (6-7 and 3-5 mm respectively). Besides that. in
E. anyuica iltshira ssp. n. the outer margin of this band is heavily Jagged and the
inner margin is projected towards the outer margin of the wing between M2 and Cu,.
In E anyuica jakuta the dentition of the outer margin of the submarginal band on
fore-wing underside is not so sharp, the inner margin of this band is almost straight.
On fore-wing upperside in E. anyuica iltshira ssp. n. the submarginal brown spots,
having diffuse outlines, very rarely look like ocelli. In E. anyuica jakuta these spots
usually are more clear-cut and look like brown ocelli centred with black pupils.

In its lype-locality E. anyuica iltshira ssp. n. sometimes llies together with IC.
dabanensis dabanensis and E. fletcheri fletcheri Hlwes, 1899 and could at a first glance
be mistaken for these species. From E. dabanensis dabanensis it immediately differs by
the very dark underside of the hind-wings with an almost invisible median band, by the
very broad brown submarginal band on the fore-wing underside, by the absence of the
clear-cut hcel-like projection on the costal margin of the valve and by the presence of
three rows of spines there. From E. fletcheri fletcheri it can easily be distinguished by the
absence of the broad brown submarginal band on the fore-wing upperside and by
different colour of the band (if present): ochre-orange-brown in E. anyuica iltshira ssp. n.
and brick-red in E. fletcheri fletcheri. When in some specimens of £. anyuica iltshira ssp.
n. the submarginal ochre-brown spots are fusing and form a band, this band is crossed
with black scales along the veins, in E. fletcheri fetcheri submarginal band is not
interrupted. The male genitalia of both species are very different. E. fetcheri belongs to
another species group of the genus with distinct shape of the valvae (lig. 4).

Legend ol plate I :

I . J->chi(i unvuicd illshira ssp. n.. Iiololype male. upperside. 2. Idem. underside,

,v Idchid diiytdcd ih.shird ssp. n.. paratype male, upperside. 4. Idem. undenside.

5 l '.rchid anvuicd ilt.sliird ssp. n.. paratype f'cmale. upperside. 6. Idem, underside.

7 l-.rchid dnyuitd ih.shird ssp, n,, paratype f'emale, upperside. 8. Idcn>, underside.

9, lirchid diiyuicd jdkiiid. male, upperside, E. Yakutia, road Khandyga-Magadan, km 170, vie. Settlement Ra/vilka,
I5.VI.I990, D. G. Zamolodchikov leg. 10. Idem, underside,

I I . Erchid diiyiiicd jdkiild, topotype male, upperside, E. Yakutia, Suntar-Kliayata mountain range, upper stream of
IL Khandyga river, ncar Kiurbiliah stream. I6.VI.I990. D. G. Zamolodchikov leg. 12. Idem, underside.

Phe^ea 24 (4) ( 1 .Xll. 1 996): 161

Notes on taxonomy

The use of the name Erehia anyuica Kurenlsov, 1966 conslilutes a big problem. In
Tact il is still unclear which insect Kurentsov described under ihis name. Judging trom the
original description it superficially looks like a buttertly belonging to the E. magdalena
species complex (large butterllies with a wingspan of 50 mm, completely blackish-brown
without any tracé of wing pattern on both upper- and underside — cf. Kurentsov 1970:
57). while the struclure of the male genitalia, figured in the original description. clearly
shows that the species belongs to the E. dabanensis species group (cf. Kurentsov 1970;
57. tig. 53. 2, 3). The Nearctic species E. occulta Roos & Kimmich, 1983 (= E. phellea
Philip & Troubridge. 1983) has the .same structure of male genitalia. This tact led
Dubatolov (1992; 44) to accept E. occulta conspecitlc with E anyuica.

The author supposes that such taxonomie arrangement would be premature. Pirstly. it
is necessar>’ to compare series of specimens of both taxa before concluding whether these
are conspecitlc or not. Dubatolov was unable to do this as E. anyuica was described after
a single male. The holotype specimen was not found in Kurentsov’s collection. which is
deposited in the Institute of Biology and Pedology in Vladivostok (Azarova 1986). and it
is presumed to be lost.

To resolve this taxonomie puzzle it is neces.sary to explore thoroughly the type
locality of E. anyuica to tlnd a population and get specimens for study and eventual
neotype designation. It is one of the nearest aims of the author in the course of
preparation of a taxonomie revision of the entire E. dabanensis species group.

Notes on ecology and distribution

The only known population of /:. anyuica iltshira ssp, n. was found on a hill slope
near the IPchir lake. Bad weather did not allow to explore many other mountains in the
neighbourhood. 'fwo other mountain slopes were explored but did not reveal the presence
of the new subspecies although the other species flying in the type locality were present;
E. dabanensis dabanensis. E. erinnvn Warren. 1932. Oeneis melissa tunga Staudinger,
1894.

Buttertlies of E. anyuica iltshira ssp. n. were found mainly on a steep slope covered
with scree. within an area of about 300 x 50 m. Density of the population is not high.
only 1 or 2 specimens were seen on the wing simultaneously. Some single specimens
were seen in the stony grass mountain tundra together with E. dabanensis dabanensis and
sometimes on block scree with E. erinnvn and O. melissa tunga.

Similar environmental conditions are present in the Tunkinskiye Gol'tsy range. e. g.
in a well-known collecting locality. Khulugaisha Mountain. but E. anyuica has never
been found there. Since the end of the 19th century many butterflies from Vostochnyy
Sayan were delivered to lepidopterists. but no new Erebia species were discovered. 'fhe
only specimen belonging to E. anyuica and described by Warren (1930) as an aberration.
lacks a detailed label. As type locality Warren only mentioned: ”... from the Sayan
mountains".

It seems that the locality of E. anyuica iltshira ssp. n. is completely isolated from the
one of E. anyuica jakuta. There is a distance of about 2500 km in direct line between the
source of the Kitoi river and the upper stream of Vostochnaya Khandyga river. The
distance between the localities of both subspecies is ca. 1400 km. There are no literature
records about other populations of E. anyuica indicating links between the three
discussed subspecies.

Considering aforementioned data. it could be supposed that E. anyuica is an
extremely local species with a ver>' broad. but disjunct range. Further investigations into

E/?egea24(4)(l.X11.1996); 162

the mountains around Baikal lakc and to ihc Northeast of Baikal. also of the mountains
in north-casternmost Siberia, are needed to clear the situation.

Etymology

illshira is a toponymie name derived from ITchir lake. a most remarkable feature in
its type-locality (phonetic transliteration (romanization) of the Cyrillic spelling into Latin
is different from that of into English and/or other European language; in this case the
“Erasmus tradition” should rather be applied. — Editor).

Clossiana erda kitoica ssp. n.

Type material. Hololype o': Russia. Voslochnyy Sayan mountains, khrebet (mountain range)
Kitoiskiye Gol’tsy, river Kitoi upper stream. vicinity of the lake M'chir. 2350 m. 26. VI. 1994. A. G.
Belik leg. Paratypes: 39, same locality as holotypc, 26. VI and 30. VI. 1994, A. G. Bclik leg.

Description

Male (plate 2, figs 1-2), holotype fore-wing length 23.0 mm.

Fore-wing upperside: ground colour dull ochre-orange. all elements of black wing
pattern very prominent, elements of discal row united into a band. Basal area vvell
suffused with dark scales. Holotype is worn so fringes are torn.

Hind-wing upperside; ground colour as on fore-wing, all black inarkings very
prominent. Spots of discal row form a continuous black band. Space from wing base to
this band very dark, covered with black scales that almost conceal the ground colour.
Characteristic solid black strip in discal cell remains vvell visible.

Fore-wing underside: looks paler than upperside because of less prominent black
pattern. Area near apex yellowish.

Hind-wing underside: basal area dark brown, with silvery-white spots dusted with
black scales. Median band silvery-white, intersected by veins dusted with dark brown
scales. In cells from 2A to anal margin this band is heavily dusted with dark brown and
black scales. Distally the median band is bordered with a Fine black line and a dark brown
discal band. Postdiscal area immediately distad to the discal band silvery-white, but
distad to the postdiscal row of black spots it is dull ochre-orange. Black triangular spots
of submarginal row linked with outer margin of wing by silvery-white spots. Outer
margin bordered with marginal band consisting of two Fine black lines.

Genitalia (Fig. 6): attribution of this subspecies to Clossiana erda is conFirmed by the
structure of the male genitalia. They are almost the same as in the nominal subspecies
(Fig. 7). The long superior process of the valve is bulged in its distal end. But the bulge is
not directed so clearly ventrally as in C. erda erda.

Female (plate 2. Figs 3-6), average fore-wing length 24.3 mm (range 24.0-25.0 mm).

Fore-wing upperside: as in male. but ground colour paler, elements of black pattern
even more enlarged and whole wing covered with black diffu.se scales. General
appearance of wing much darker than in male. Fringes chequered with black as in other
Clossiana species.

Hind-wing upperside: as in male. with the same modiFication as on fore-wing
upperside. Area from wing base to discal black band almost completely black because of
solid covering with diffuse black scales. Fringes as on fore-wing.

1'ore- and hind-wing underside: as in male.

Differential diagnosis: until now only the nominal subspecies. Clossiana erda erda
(Christoph. 1893) was known. It was described from Western Yakutia (type locality:
“Vilui") and is distributed in l^astern Yakutia. Magadanskaya oblasl' and north of

P/?e'^e«24(4)(I.XII.1996): 163

Amurskaya oblast' wiihoul noticcablc variation bctwcen specimens Irom dilTerenl
populations over ihis area. For comparison. specimens Irom the aulhor's colleclion were
used (F. Yakutia: Suntar-Khayala mountain range; plate 2. Ilgs 7-10) and speciinens
trom A. V. Tsvetaiev's colleclion. deposiled in the Zoological Museum of .VIoscow
Universily (Magadanskaya oblast'. selllement Galimyi; north of Amurskaya oblast'.
.selllemenl Ekimchan).

Clossiana erda kitoica ssp. n. is ver\ distinct 1'rom the nominotypical subspecies.
ground colour of wing upperside being much palcr. and all black pattern and suffusion
with black scales much enlarged in comparison with C. erda erda, which is much
brighter; ground colour bright orange in male and orange-brovvn in fcmale. black pattern
and sutTusion not so prominent. On the underside the main distinclion lies in the hind-
wing colouraiion: in C erda kitoica ssp, n. basal area and discal band are very dark
brown. whereas in C erda erda they are light brown. The median band in the new
subspecies is silvery-uhite with dark brown and black sulTusion in both se.xes, in the
nominal subspecies this band is ycllow with light brown suffusion in the male and
yellowish-white with silver> -white spots and with brown and black suffusion in the
female.

Figs 6-7: 6 - (. 'lossiuna erda kitoica ssp. n.. liololype male geiiitalia. lateral vieu witli Icft vaiva icmoved; 7
( 'lowiaiui erda erda. male geiiitalia. lalcral view witli lelt vaiva removed. F. Yakutia, Simtar-Kliayata momitaiii
range, upper slream of' F. Kliandyga river. I7.VM.I99I. A. G. Belik /eg.

Legend of plate 2:

1 . ( 'lo.wiaiia erda kiioica ssp. n.. holotype male. upperside; 2. Idem. underside.

?i. ( 'lo.wiatia erda kitoica ssp. n.. paratype female. upperside; 4. Idem. underside.

5. ( 'lowiaiia erda kitoica ssp. n.. paratype female. upperside; 6. Idem. underside.

7. ( 'lo.wiana erda erda. male. upperside, F. Yakutia. Suntar-Kliayata mountain range, upper stream of IL Kliandyga
river. 17 VI. 1991. A G. Belik /eg.; 8. Idem, underside.

9. Clossiana erda erda. female. upperside, F. Yakutia. .Suntar-Khayata mountain range, upper stream of F.
Kliandyga ri\er. 16. VI. 1991. A. CL Belik /eg.; 10. Idem. underside.

(all pliütograplis .A. (L Belik).

Phegca 24 (4) ( 1 .Xll 1 996): 164

Plate 2

Phes^rca 24 (A){\.X\\.\^)96): 165

Notes on ecology and distribution

All four specimens ofC’ enia kitoica ssp. n. were collecied al ihe stony summil ol'a
hill, among boulders. \'o specimens were seen in other localilies around H'chir lake. like
diflerenl types of mountain tundra. larch bogged taiga or wel meadows. 'fhe new
subspecies seems to be strictly petrophilous high mountain dweller unlike the
nominotypical subspecies. C erda erda occurs in humid habitats preferring localities
covered with the forest. In 1991 in Easl Yakutia, the author observed C. erda erda in the
Suntar-Khayaia mountain range, where these butterflies were abundant within sparse
bogged larch taiga at an altitude of ca. 900 m. The buttertlies did nol lly at higher
elevalions between 1000 and 1600 m. among rocks. boulders and different types of
screes. w hich are inhabited by other species of the Clossiana tritonia group.

The type-locality of C erda kitoica ssp. n. is situated far away from the main range
of C. erda erda in north-eastern Siberia. It is about 1500 km in direct line from the source
of the river Kitoi to the Vilui river, where the type locality of 6'. erda erda is situated.
I here are no previous records of C. erda from Vostochn>> Sayan or from the mountains
of south-easlern Siberia as a w hole.

Etymology

kitoica is a toponymie name derived from Kitoi river in its type-locality.

.\cknowledgements

fhe author expresses his sincere gratilude to following persons: Mr E. G. Belik.
(Sarato\ ) for his help in collecting buttertlies during the expedition to Vosiochnyy Sayan
in 1994. Dr A. E. Devjatkin (Moscow ), Dr V. /\. Eukhlanov (St. Petersburg). .Mr \’, K.
Tuzov (Moscow ) for their useful constructive comments concerning this article. IDr A. V.
Sviridov (Moscow) who provided access to the collection of V. .A. 'fsvelaev and for
useful constructive comments on this article. and last but not least Dr D. G.
Zamolodchikov (Moscow') for supplying specimens of E anyuica jakuta for comparison.

References

.A/arova. N. A.. 1986. Tlie .\.I. Kurentsov type material of Rhopalocora (Lepidoptora) in the collection of the
Institutc of Biologv and Pedology. In: l.er. P. I. &. Kononenko. V. S (IZds): Sy\lcnuiiiL.s wuJ ccoloyv of
l.upicJopicra in the l 'ar Kasi of ihc l 'SSR. Vladivostok, 121-128 [in Riissian]

Christoph. H.. 189.^. Lepidoptera Kova Faunae Palaearcticae. - Dt.cni.Z Iris 6: 86-96.

Diibatolov, V. V.. 1992. New species of Nymphalid and .Satyrid butterllies (Lepidoptera. Rhopalocera) from
Yakutia. — 1'c.Mnik Zooloyn 6: 40-45. [in Riissian].

Kurentsov, A. I., 1966. New fomis of the fainily .Satyridae (Lepidoptera) in the fauna of the Far F^ast. In
Cherepanow. A I. (Ed ): ,Vcu species of the faimu of Siheria aiut oiljaceni reyions. Novosibirsk: .'4-.'8 [in
Russian).

Kurentsov, L. 1970. The hiuierflies of the l 'ar lüisi USSR. Leningrad, 16.7 p„ 14 pl. [in Russian],

Tuzov, V. K.. 1993. The synonymie list of butterflies from the e.x-L’SSR. Moscow. 73 p.

Warren. B. C. ,S.. 1930. Stray notes on Erebiid species. — Tnfoinoloyi.si 's Ree../ Tor. 42: 26 29.

Warren. B. C. S.. 1936. Monoyrtiph of the yenii.s Erebia. London. 407 p., 104 pl.

Phegea 24 (4) ( 1 .Xll. 1 996): 166

Ultra-violet reflection pattern in Polyommatus
andronicus Coutsis & Ghavalas, 1995 and
Polyommatus icarus (Rottemburg, 1775)
(Lepidoptera: Lycaenidae)

John, G. Coutsis & Nikos Ghavalas

Samenvatting. Ultraviolet-reflectie bij Polyoinmaiiis andronicus Coutsis & Ghavalas, 1995 en
Polyominaius icarus (Rottemburg, 1775) (Lepidoptera: Lycaenidae)

De onderkanten van P andronicus en P icarus blijken duidelijke verschillen te vertonen wanneer ze met
ultraviolet licht worden gefotografeerd: bij /’. andronicus worden alle lichte delen sterk gereflecteerd terwijl ze
bij P icarus weinig of niet reflecteren. Hierdoor lijkt de onderkant van P icarus veel donkerder en minder
contrastrijk getekend.

Résumé. Reflection ultraviolette chez Polyonimaitis andronicus Coutsis & Ghavalas, 1995 et
Polyoininalus icarus (Rottemburg, 1775) (Lepidoptera: Lycaenidae)

La face inférieure de P andronicus et de /'. icarus montre des différences apparentes quand elle est
photographice avec une source UV. Chez P andronicus toutes les parties claires réflètent, alors que chez P
icarus une telle réflection n’est pas constatée, de sorte que Ie dessous de P icarus apparait plus sombrc et
moins contrasté.

Key words: Ultra-violet reflection - Polyommatus andronicus - Polyommatus icarus - Greece.

Coutsis, J.G.: 4 Glykonos Street, GR-10675 Athens, Greece.

Ghavalas, N.: 30 Karaoli-Dhimitriou Street, GR-12461 Athens, Greece.

The ultra-violet reflection pattern on the underside of Polyommatus andronicus
Coutsis & Ghavalas, 1995 and of Polyommatus icarus (Rottemburg, 1775), obtained in
all cases by using the same fluorescent black-light source, same exposure time and a
Schott UGl light filter, can be described as follows:

In male andronicus all white surfaces are highly reflective, making the white rings
surrounding the black spots, as well as the white dash on hind-wing, visible. The grey
groundcolour is fairly reflective, whereas the black spots and the orange lunules are not.
The end result gives the impression that the insects were photographed under visible light
conditions and without the use of a light filter, which of course is not the case (figs 1-4).
The female differs from the male in that the groundcolour, being less reflective than in
the male, appears darker, but here again the impression given is that of insects having
been photographed under visible light conditfons (figs 5-7).

In male icarus all white surfaces on hind-wing have reduced reflection, equal in
magnitude to that of the groundcolour. Thus the hind-wing appears relatively dark and
the white areas become invisible; the black spots and the orange lunules, being even le,ss
reflective, appear as poorly defined dark areas. The fore-wing follows in pattern the hind-
wing except for an area along the inner margin that shows more pronounced, graded,
reflection (figs 8-16). The female appears to follow the male pattern (flg. 17).

References

Bowden. S. R. & Kay, O. N., 1979. Ultra-Violet Photography of Lepidoptera. — Nota Icpid 2: 27-30.

Phegeal4{A){\.\\\.\996y. 167

I igs 117; Undcrsidc U.V. rellcction pattcm in: 1-7 l’olyoninuiius (uiJmnicits Coiitsis & Gliavalas. 1995 and in 8
1 7 Polyommafiis icanis (Roitembiirg, 1 775) (details sec ncxl page) (Photo: J. G. Coutsis).

Phegea 24 (4) {\.X\\.\996): 168

1- igs 1-17: Underside U.V. reflectioii pattem in:
Polyommatus andronicus Coiitsis & Gliavalas, 1995

I. Greece, Macedonia, Mt. Menikio.

2- 4. Greece, Macedonia, Mt. Falakró.

5-6. ', Greece, Macedonia, Mt. Menikio.

7. . , Greece, Macedonia, Mt. Falakró.

Polyommatus icarus (Roltembiirg, 1775)

8. Greece. Macedonia. Rodópi Mts.

9. Greece, Pclopónissos. Mt. Oligirtos.

10. Greece, Pelopónissos, Mt. Helniós.

I I . ', Greece, Naxos island.

12. Turkey. Nigde. Bolkardaglari.

1.^-1 4. Caiicasus, Teberda, Djamagat canyon.

15. Cyprus, Tróodos Ml.

16. Spain, Granada. Siërra de Alfacar.

17. . . Greece, I pi ros. Mt. 'I'ómaros.

/ViÉ?^ea24(4)(l. XII. 1996); 169

Boekbesprekingen

Toltze, M.: Danske l)a}^\omnicrfu^li:

27 X 21 cm, 384 pagina’s, talrijke kleurenofoto’s, verpsreidingskaarljes, Gyldenhal Copenhagen, te bestellen bij
Apollo Books. Kirkeby Sand 19. DK-5771 Stenstrup, Denmark, gebonden met veelkleurige stofomslag, 1996. DDK
310.- (ISBN 87-00-21276-8).

Net zoals in vele andere Europese landen, stonden de dagvlinders ook in Denmarken in het middelpunt van de
belangstelling tijdens de laatste jaren. Er werd een monitoringproject opgezet teneinde de huidige situatie van
voorkomen en verspreiding van de verschillende Deense dagvlindersoorten na te gaan De resultaten van dit
onderzoek zijn in dit boek vastgelegd.

Na een uitgebrcide inleiding over de morfologie, systematiek, biologie, natuurlijke vijanden enz worden de
afzonderlijke soorten systematisch behandeld. Bij elke soort worden volgende onderwerpen besproken; uiterlijke
kenmerken en variabiliteit, vliegtijd. biotoop, gedrag, eerste stadia en voedselplanten, verspreiding (algemene
verspreiding van de soort - gedetaillleerd voor Denemarken), bedreigingsgraad en eventuele

beschermingsmaatregelen, en naamgeving (van soort en genus, waarbij ook synoniemen aan bod komen).

Het boek is doorlopend geïllustreerd in kleur Op de meeste bladzijden komen zelfs verscheidene foto’s voor.
Deze illustraties bestaan hoofdzakelijk uit kleurenfoto's van imago's in hun natuurlijke omgeving, maar ook eieren,
nipsen en poppen werden gefotografieerd, alsook biotopen. Op de verspreidingskaartjes wordt ook de verspreiding
in verschillende kleuren w'eergegeven Achteraan volgen nog eens 20 kleurenplaten waarop de boven- en
onderkanten van geprepareerde vlinders worden afgebeeld. Al deze figuren zijn van zeer goede kwaliteit en alle
Deense dagvlinders kunnen er zonder meer mee gedetennineerd worden.

Met dit boek bezit Denemarken over een uitstekend instaiment om zijn dagvlinders te bestuderen. Zowel
amateurentomologen als beroeps zullen er een stimulerend uitgangspunt in vinden om op hun terrein verder te
werken aan de studie van de inheemse dagvlinderfauna.

Het boek is bijzonder verzorgd uitgegeven en het zal nog vele jaren als .standaardwerk voor de Deense
dagvlinders dienen. Het is in het Deens gesteld en dat kan voor buitenlandse lezers misschien een hinderpaal zijn.
Daartegenover staat dat het talrijke fotomateriaal veel goed maakt. Voor een dergelijk rijk geïllustreerd werk valt de
prijs erg mee.

W.O. De Prins

Palm, E.: \ordeuropas SnuJehiller. ( 'nicopicra: ( 'iirculionicJac {BrachviJcrinae and Oliorhynchiiuu;).

25 X 17 cm. 356 p., 8 kleurenplaten, 491 tekstfiguren, verpsreidingskaarten. Danmarks Dyreliv 7, .Apollo Books.
Kirkebv .Sand 19. DK-5771 Stenstrup. Denmark, gebonden. 1996. DKK 400.- (ISBN 87-88757-38-2).

Dit boek behandelt de kortsnuit-snuitkevers, namelijk de onderfamilies Brachyderinae an ütiorhynchinae -
Sitoninae. In het totaal worden er 177 soorten besproken. Het zijn 163 soort uit Denemarken en de grote omgeving,
en 14 toevallige gasten.

De determinatie is klassiek De entomoloog die een snuitkever detennineert, vertrekt van de onderfamilie over
het genus, het ondergenus tot de soortnaam. De Deense taal van de sleutels is geen onoverkomelijke moeilijkheid
De vele detailtekeningen verduidelijken deze detennineersleutels. Bij moeilijk te onderscheiden soorten van
bepaalden subgenera werd er. naast de klassieke sleutel, een tabel van de soorten in relatie met verschillende
morfologische kenmerken afgedrukt.

Een woordenboek is wel een aanrader bij het lezen en bregrijpen van de verklarende tekst die bij elke
snuitkeversoort hoort. Gelukkig is er na dit tekstgedeelte een Engelse samenvatting. De Deense tekst behandelt voor
een groot deel de morfologie en de verspreiding in Noord-Europa met een bijhorende kaart. Deze verspreidingskaart
bevat alle Scandinavische landen. Noordwest-Rusland, Lithouwen, Estland, Letland. Noord-Polen. Noord-Duitsland
en Nederland. Verder is er in de tekst nog een woordje uitleg over de ecologie en de etymologie van elke
soortnaam. Soms wordt de tekst vergezeld van een zwart-wit foto van het biotoop van de kever en/of van hel
vraatbeeld.

•Achteraan in hel boek zijn er een duizendtal bibliografische referenties en een index Elke soort is duidelijk,
kleurecht en vergroot, fotografisch afgebeeld op de 8 kleurenplaten In het totaal zijn er 198 kevers te zien. Van
enkele soorten zijn er kleurvarianten afgebeeld.

Volgens de uitgever zal de snuitkeverfauna van Noord-Europa in twee of drie boekdelen verschijnen. Dit
eerste deel over de kortsnuit-snuitkevers is een aanrader voor elke coleopleroloog. Het is een belangrijke
infonnatiebron voor land- en bosbouwïnstituten en imiversiteiten.

M Lodewyckx

/V7c>^etY;24(4)(l.XlI.1996): 170

A review of the Stigmella sorbi species-group with
descriptions of two new species from Turkmenistan
and Tadzhikistan (Lepidoptera: Nepticulidae)

Rimantas Puplesis & Arünas DiSkus

Abstract. Tlie Siigniellci sorbi species-group is reviewed, and two leaf-miner species on ('crasus and
Aflatuniu {Stigmella eerast sp. n. & S. aflanoiiae sp. n.) are described. The biology of .S'. suhsorhi Puplesis is
described for the first time Illustrations of imagoes and genitalia of both sexes are provided

Samenvatting. Overziclit van de Stigmella sorbi soortengroep met beschrijving van twee nieuwe soorten
uit Turkmenistan en Tadzjikistan (Lepidoptera: Nepticulidae)

De Stigmella sorbi soortengroep wordt lierzien en twee soorten bladmineerders worden beschreven: S. cerasi
sp. n. op ('erasus (Turkmenistan) en S. aflatuniae sp. n. op A/Jatunia (Tadzjikistan). De biologie van S
suhsorhi Puplesis wordt voor het eerst beschreven. De imago’s en genitalia van beide sexen worden
afgebeeld.

Résumé. Révision du groupe d’espèces de Stigmella sorbi avec description de deux nouvelles espèces du
Turkmenistan et du Tadzhikistan (Lepidoptera: Nepticulidae)

Le groupe de Stigmella sorbi est étudié et deux nouvelles espèces de mineuses .sont décrites: S cerasi sp. n.
sur ('erasus (Tuknnénistan) et S aflatuniae sp. n. sur Aflatunia (Tadzhikistan). La biologie de .V subsorbi
Puplesis est décrite pour la première fois. Les adultes et les génitalia des deux sexes sont illustrés.

Key words: Central Asia - Nepticulidae - new species.

Puplesis, R. & Diskus, A.: Department of Zoology, Vilnius Pedagogical University, str. Studentu .^9. 2034
Vilnius, Lithuania.

Introduction

Johansson (1971) designated the Stigmella sorbi species-group for two European
species: Stigmella sorbi (Stainton, 1861) and S. plagicolella (Stainton, 1854). At present
the group comprises five species of which one, Stigmella subsorbi Puplesis, 1994, was
described recently from Tadzhikistan by Puplesis (1994: 134). Two additional new
species are described below.

Thus, the group is well represented in Europe (two species) and western Asia (three
species), but is not known from other regions. The Nearctic Stigmella slingerlandella
(Kearfott, 1908), which was redescribed by Wilkinson & Scoble (1979) shows many
similarities with species of the sorbi-group. Unfortunately, it was not possible to re-
examine the type specimen of this species (in U.S. National Museum of Natural History).
However, the male genitalia, especially the short aedeagus and small cornuti, as well as
the shape of the valva as figured by Wilkinson & Scoble ( 1 979: 2 1 ), suggest to exclude S.
slingerlandella, and to regard it as a sister-group to S. sorbi.

It would appear that the sorbi-group is of Palaearctic origin, but more exhaustive
studies of subtropical or tropical faunas are needed to clarify the world distribution of this
group.

The moths included in the group are of average size for Nepticulidae, with a wing
span between 3.9 and 7.2 mm. They always have a distinct whitish or silvery glossy
fascia on the fore-wing. However, the valva with two apical processes, the large bilobed
vinculum and the long aedeagus with a large manica and numerous spine-like cornuti are
most important for diagnosis of the species group. Species within the sorbi-group have
pronounced genitalic differences by which they can readily be distinguished. Recognition
of subsorbi Puplesis from S. sorbi (Stainton) is sometimes difficult by the relatively

Phegeal4{A){\.\\\.\996)'. 171

sliglit genilalic dilTcrcnccs in ihc males; howcvcr. these species ean easily be idenlified by
the lemale genitalia and the external features.

All species included in the sorhi-group are leaf-miners of trees or shrubs in the
Rosaceae: Sorhm\ Prunus. Cerasus. Malus. Anielanchier. Cotoneaster and the endemic
centralasiatie genus AJJatunia. Mines can be easily separated from thosc of other
nepticulids: the larvae produce a slender sinuous gallery which abruptly widens into a
large oval blotch; the dark frass is scattered in the centre of the blotch.

Methods

This study was based largely on the collections of Vilnius Pedagogical University
(VPU). The Natural Historx' Museum in London (BNHM). Zoological Institute of
Russian Academy of Sciences in St. Petersburg (ZIRAS) and our own exhaustive field-
collecting in south-eastern Europe. Caucasus and Central Asia during 1980-1993. The
spelling of locality names follows the Times Atlas of the World (1968). A lectotype and
paralectotypes are designated for Stigmella sorbi (Stainton 1861). The terminology of
external features and genitalia follows that of .lohansson et al. (1990) and Puplesis ( 1994).
.Ml genitalia structures were examined and figured in glycerin, i.e. before mounting in
Euparal. lllustrations of imagoes were made by Mrs Birute Noreikiene (Vilnius),
illustrations of all genitalic structures by the senior author R. Puplesis.

The Stigmella sorbi-group

\. Stigmella sorbi {^i2L\ï\ton^ 1861 ) (1'igs. 1-3).

\cpliciila sorhi Stainton, 1 86 1 : 9 1 .

S’cp/icula sorhiclla Porritt, 1 883 171.

Xcpiiuila \orhi var. coionciisirclUi Weber, 1936: 670
Ncpiicula plaf^icolclla var. ma/icota Skala, 1939: 95.

.S7/^v//c7/« .sy;r/)/ (Stainton); t-'mmet.l976: 226; Ivinskis et al., 1985: 62, 227; Johansson et al.. 1990: 202-203;
Puplesis. 1994; 133.

'l'ype material examined. Lectotype ö\ Hngland: Scarborough, ex I. on mountain ash, 1851,
leg. T. Wilkinson. Paralectotypes: 6T. 29. the same labels (Lectotype & paralectotypes
designated here) (BNHM).

I'ii; 1 : .Sfi^mcUa sorhi (Stainton. 1 86 1 ). male, I’oland, M. F. Woeke coll. (ZIRAS). Refercnce bar 1 min.

/V2eger7 24 (4)(l.X11.1996): 172

Phe^ea 24 (4) {\.X\\.\996): 173

1-ig. 4: Sli^iiiclla pla^icolclld (Slaiiitoii. 1854). femalc, I.itluiaiiia (VPU). Referencc bar I mm.

Diagnosis. Distinguished from othcr species of the group by brownish dull grey basal
area and usually diffused fascia of fore-wing. Bursa copulatrix, in contrast to S. subsorhi
Puplcsis. large and slightly elongate.

Description (figs 1-3)- see .lohansson et al, 1990; Puplesis 1994.

Biology. Host-plant; Sorhiis spp., Cotoneaster spp., Amelanchier spp., Malus spp.
Larvae are found in June. Mine starts as a very slcnder gallery and later abruptly widens
into a blotch, which sometimes envelops earlier track; frass densely packed in second half
of gallery and scattered irregularly in centre of blotch. Cocoon yellowish brown to deep
brown. Adults tly from late April to May.

Distribution. Throughout Europe. including Murmanskaya oblast’ (Russia), Norway
and Sweden, where it is quite common (R. .lohansson, pers. comm.), to France, Italy and
Greece in the South.

2. Stigmella plagicolella (Stainton, 1854) (figs 4-6).

Ncplicula pla^icolella S\ain\on, 1854: .'^0,'^.

Sii^mclla plafiicolclla (Stainton); Emmet 1976: 226; Ivin.skis et al. 1985: 60. 22.'^; Johansson cl al. 1990: 203-204;
Puplesis 1994: 134-135.

Type material examined. Holotype 9, England: Sloc, e. I. 2 1 .VIII. 1 853, leg. Eevvisham
(BNHM).

Diagnosis. Distinguished from other species of the group (except S. ajlatuniae sp. n.)
by pale golden or shining silvery fascia on fore-wing. Distribution of cornuti in aedeagus
(tig. 5). and pcctination of vestibulum in female genitalia highly characteristic tbr the
species.

Description (figs 4-6) - see .lohansson et al. 1990; Puplesis 1994.

Phegea 24 (4) ( 1 .XII. 1 996): 174

Figs 5 -6: Sfi^tncUa pla^icnlclla (Slaiiiton, 1854): 5 - male yenitalia, Roland. Wockc coll. (ZIRA.S); 6 - fcmale
ycnitalia, Litluiania (VPU). Reference bar 0.1 mm.

P/?ege«24(4)(I.Xll.l996): 175

Fig. 7: Sli^niclla Mih.yorhi Piiplesis. 1994. male, paratype, Tadzhikistan (VPU). Referencc bar I mm.

Biology. Hosl-plant: Prunus spp.. occasionally on Cerasus sp. (introduccd). Larvac
are tbund in ,lune-July and Seplember-October. Mine as in S. sorhi (Stainton). but frass
in gallery forming a narrovv central line. Cocoon from pale ochreous to brown or dark
brown. Eggs on underside ofleaf. Adults fly in June and August.

Distribution. Throughout Europe (including Norway, Sweden and Baltic countries.
where it is exceedingly plentiful (as in England) to France, Italy and the Caucasus in the
South.

3. Stigmella subsorbi Puplesis, 1994 (flgs 7-9).

.SV;x«R'//</ Piiplesis, 199b 1.^4.

Type material examined. Hololypc Tadzhikistan; 30 km N Dushanbe (Kondara).
20.V111. 1986, leg. R. Puplesis (VPU). Paratypes: 28ö', 89. the samc locality as holotype, VI-
IX. 1986-1990 (VPU),

Diagnosis. Closely resembling S. sorhi (Stainton). but ditïers by dark brown basal
area ot' fore-wing and distinct fascia, more bulged inner margin of valva and distinctly
rounded bursa copulatrix.

Description (figs 7-9) - see Puplesis 1994.

Biology. Host-plants; Cotoneaster hissaricus Pqjark., C. insignis Pqjark. Egg on
underside of leaf. Larvae are found in June-August, or even later in autumn. Mine starts
as a very slender gallery vvith narrow' central line of frass (clear margins are distinct);
further mine abruptly widening into a blotch. sometimes engulfmg the earlier gallerx' part
of the mine. Frass scattered irregularly in the blotch, but usually concentrated in centre.
Coloration of frass usually black, sometimes blackish brown. Exit hole in upperside.
Cocoon greenish grey or brownish grey. Adults tly from May to September.

Distribution. Mountains of Tadzhikistan (Central Asia).

Phegea 24 (4) ( 1 .Xll. 1 996): 176

rhc^aa 24 (4) (1. XII. 1996): 177

10

Fig. lO; Sii^'iiiclla ccrasi sp. n.: feinale (left side), paratype, Turkmenistan (VPU), male (riglit side), holotype,
Turkmenistan (VPU). Reference bar I mm.

4. Stigmella cerasi Puplesis & Di§kus sp. n. (figs 10-12).

Type material. Holotype ö\ Turkmenistan: Western Kopet-Dagh Mts., 40 km H Kara Kala
(=Garrygala), larva on Cerasus microcarpa, lO.Vl.l993, N 4272, leg. R. Puplesis & A. DiSkus
(VPU). Paratypes; l(5', l$, the same label; l?, the same locality, at light, 30.Vl-02.VII 1993,
leg. R. Puplesis & A. DiSkus (VPU).

Diagnosis. P’xternally casily distinguishable frorn S. plagicolella (Stainton) and S.
ajlatiiniae sp. n. by its whitish creamy (not silver) fascia and trom S. sorbi by the dark
basal part of forc-wing. In male genitalia, differs trom S. sorbi and .S". subsorbi by
presence of spine-like distal process (not large); from S. plagicolella by large and distinct
band of cornuti, wide aedeagus, shape of val va at apex (fig. I I ); differs from S. aflatimiae
sp. n. by smaller cornuti in aedeagus and distinctly spined & larger manica.

Description. Male (fig. lO, right side). l-ore-wing length 1.8-2.1 mm. Head: frontal
tuft from yellowish orange to ferruginous; eye-caps and collar creamy; antenna brownish.
Thorax and fore-wing fuscous brown with some purplish reficction at apex: area beyond
fascia with slight coarse scaling. Fascia varies in width, whitish cream (without distinct
silvery lustre). Cilia and hind-wing rather dark, brownish grey. Abdomen blackish, but
anal tufts on underside creamy.

Female (fig. lO, left side). Fore-wing length 1.9-2.2 mm. Generally darker than male.
frontal tuft ferruginous, antenna brown, fascia sometimes broken in the middle.
Otherwise like male.

Phegea 24 (4) ( I .Xll. 1 996); 178

Figs 11-12: Sli}^mclla ccrasi sp. n.; I 1 - male genitalia. liolotype, Tiirkinenislan (VPU); 12 t'emale geiiilalia,
paratype, Turkmenistan (VPU). Reference bar 0.1 mm.

Male genitalia (fig. 1 1). Valva rather broad, more or less rectangular, vvith tvvo dislal
proccsses: onc long and arcuate. other small spine-likc and pointed. 'Iranstilla wilh
weakly demarcated sublateral processes. Uncus with large. medial nolch and distincl
paraniedial nolches. Gnathos with long, close-set, almosl parallel horns. Vinculum large,
with deep distal emargination. Aedeagus long (approximately as long as genital eapsule
or slightly shorter) with a large number of spines of varying sizes and shapes and a
triangular sclerotization at tip. Manica distinctly covered with varied spines.

/V/e):^ea24(4)(l. XII. 1996): 179

13

Fig. I3; Sli^mclla a/lalmiiac sp. n.: Feinale (left side), paratypc. Tadzliikislan (VPU), male (right side). Iiololype.
Tadzlukistan (VPU). Reference bar I mm

Femaie genitalia (fig.l2). Apophyses long, more or less equal in length. Acccssory
sac very small, indistinct. Corpus bursac short, tending to be rounded, without distinct
pectination. Ductus spermathecae weakly sclerotized, very slender, as long as corpus
bursae.

Biology. Host-plant; Cerasus microcarpa (C. A. Mey) Boiss. Egg on underside of
leaf Larvae are found in May-July, and August (probably in autumn also). Mine starts as
very slender, slightly sinuous gallery with usually thin, occasionally more or less wide
line of blackish frass; further mine abruptly widening into a large oval blotch, where
blackish brown or black frass is scattered in the centre or occasionally irregularly (if mine
in very shaded place). Exit hole in upperside. Cocoon pale brownish. Adults have been
collected in .lunc-August, but probably fly from May till September.

Distribution. Western Turkmenistan and probably Iran.

5. Sügmella aflatuniae Puplesis & Diskus sp. n. (figs. 1 3-1 5).

Type material. Holotype: S, E. Tadzhikistan: ca 170 km E Dushanbe, env. Tavil Dare (=Tovil
Dara;, larva on AJlatunia ulmifolia l3.VII.l99l, ex p. 30.VII.l99l. leg. R. Puplesis & A. DiSkus
(VPU). Paratypes: 2S-, 29, same data. ex p. 30.VII-2.VIIl. 1991. leg. R. Puplesis & A. DiSkus
(VPU).

Diagnosis. Easily distinguished from all species of the group, except S. plagicolella
(Stt.). by silvery lustre of fascia of fore-wing; additionally, males differ from all species
of the group by presence of dark brown androconia on hind-wing. In male genitalia S.
aflatuniae most resembles S. cerasi sp. n.. but is easily recognisable by considerably
larger cornuti on vcsica (including at apex of aedeagus) and small manica. which is
weakly spined. From similar .S’. plagicolella, differs by wider aedeagus, greater number &
shape of cornuti. as wcll as shape of valva.

PhegeaU{A){\.X\\.\996y. 180

Figs 14-15; Sti^mella aflatuniac sp. n.: 14 - male genitalia, liolotype, Tadzhikislan (VPU); 15 - feinale gciiilalia,
paratype, Tadzhikistan (VPU). Reference bar 0.1 mm.

Description. Male (fig. 13, right side). F'ore-wing length 2. 0-2. 5 mm. Head; fronlal
tufl pale orange; eye-caps and collar creamy or greyish creamy; antenna greyish to
brown. Thorax and tbre-wing very dark golden bronze to fuscous brovvn, glossy with
purplish reflection; fascia distinct, shining silver. Cilia brown. Hind-wing covered by
dark brovvn androconial scales; some of them extend over cilia, but they are rather short.
Abdomen fuscous, anal tufts brownish creamy, on underside valval lobes distinctly paler,
almost creamy.

Female (fig. 13, left side). Similar to male, but hind-wing without androconia,
remains brown (not dark brown).

Male genitalia (lig. 14). Valva with two distal processes: onc largc, arcuatc and other
small, spine-like. Occasionally smaller process varies in shapc and looks wider ihan in
holotype. Transtilla without sublateral processes or with weakly developed ones. IJncus

/V?cgc«24(4)(l.Xll.l996): 181

large with deep medial notch and distinct paramcdial nolches. (inalhos with long and
slendcr closc-set horns; they even converge at tips. Vinculum large, with deep distal
emargination. Aedeagus large, as long as genital capsule, with one large cornutus near tip
and many large spine-like cornuti. Manica rather small, with weakly developed
sclerotization.

Female genitalia (fig. 15). Both pairs of apophyses long. Accessory sac hardly
distinct. Proximal part of corpus bursae narrowed and folded. distal part tends to bc oval,
without distinct pectination. Ductus spermathecac slightly shorter than corpus bursae and
weakly sclerotized.

Biology. Host-plant: AJJatunia ulmifolia (Franch.) Vass. (closely related to Prunus
and Amygdalus). Eggs are laid on the leaf underside. Larvae are found in .luly (probably
in autumn also). Mine starts as a slender, sinuous gallery with rather wide central line of
brown or blackish frass (clear margins of gallery usually remain); further mine abruptly
widening into a large oval blotch, blackish frass is scattered in the centre of the blotch (in
sunny places) or irregularly (in strongly shaded places). Mines (empty or with larvae)
usually easily distinguishable on a tree, because mine blotch looks distinctly whitish. Exit
hole in upperside. Cocoon pale brownish or pale greyish brown. Adults I1y in July-
August.

Distribution. North-western approach of the Pamir mountains: Darvaza (=Darvazkiy)
ridge ( 'fadz.hikistan). 'fhe species likely can also be found in western China.

Acknowledgements

It is a pleasure to extend our special thanks to Mr. Michael Shaffer for many
linguistic suggestions and useful comments on the paper as well as for support and other
help during R. Puplesis' stay at the Natural History Museum, London in .lanuary-February
1995. We wish to thank Dr. E. van Nieukerken (RMNH, Leiden) for critical comments to
the manuscript. The authors would also like to thank Mrs. Birute Noreikiene who made
illustrations of imagoes for this paper. The research described in this publication was
made possible in part by Grant N LAOOOO-LHX 1 00 from the International Science
Foundation.

References

Hmmct, A. M., 1976. Nepficulidae. In lleatli J. (ed.): 'fhe moih.\ and htiiicrfUcs of (Ircal llrilain and Ircland l.
London: I 7 I -267.

Ivinskis. P.. Pakalniskis, S. & Puplesis, R., I985. Au^ahts nnnnojantys vahzdziai. Vilnius. Mokslas. 240 pp.

Joliansson, R., I971, Notes on the Nepticulidac (Lepidoptcra). I. A revision of the S’cptiatla riificapilclla group. —
i:ni stand 2: 24 1 - 262.

Joliansson, R., Nielsen, E. S., Nieukerken, L. J. van & Gustalsson. B., I990. The Nepticulidae and Opostegidac
(Lepidoptera) of North West Europe. — I-'auna cm. scand. 23; 1-7.19.

Porrit, G. T., I883. List ofYorkshire Lepidoptera. — Trans. ïork.s Nal. (In., series D, 2: 1-I98.

Puplesis, R., I994. 'The Neptiadidae of lia.sicrn Turopc and Asia. 29 1 pp. + 840 pis. Leiden, Backhuys Publishcrs.

Skala, H., I9.39. Miner in deutschen Landen. — Z. ösicrr Tm Ter. 24: 9I-95.

Stainton, II. T., 1854. Insccla lirilannica Tcpidopicra: 'Tincina. viii + .3l.3 pp.. lO pis. London. Lovell Reeve.

Stainton, II. T., 186I. Lepidoptera. New British species in 1860. — Tnlomoloyisi's Annu. 82-92.

Weber. P., 19.36. Über Mikrolepidopteren. Bcschreibung neuer Arten und Fomien aus der .Scluveiz, sowic Angabcn
über weniger bekannte Arten. Miti. Schweiz. cm (les. 16: 666-672.

Wilkinson, C. & Scoble. M. J.. 1979. The Nepticulidae (Lepidoptera) of Canada. -- Mem. cm soc. Can 107: I
118.

Phegea 24 (4) ( 1 .Xll. 1 996): 182

Descriptions of three new species of Hydrochus
(Coleoptera: Hydrochidae)

Dewanand Makhan

Abstract Tliree new HyJmdnis-spGÓes are described: Hydrochus lachmoni sp. n. from South Africa.
Huirochus Jiumituie sp. n. from America, and Hydrochus /uarhnac sp. n. (Coleoptera; Hydrochidae).

Samenvatting. Drie nieuwe fiyJrochus-soorten (Coleoptera: Hydrochidae)

Drie nieuwe Hydrochus-sooiien worden beschreven: Hydrochus lachmouii sp. n. uit Zuid-Afrika, Hydrochus
jiawanac sp. n. uit Amenka en Hydrochus marlitiae sp. n. uit Spanje.

Résumé. Trois espèces nouvelles A' Hydrochus (Coleoptera: Hydrochidae)

L’auteur décrit trois espèces nouvelles A' Hydrochus: Hydrochus lachmoni sp. n. d’Afrique du Sud. Hydrochus
jiawanae sp. n. d’Amérique et Hydrochus marimae sp. n. d’Espagne.

Key words: Coleoptera - Hydrochidae - South Africa - America - new species.

Makhan, D.: Department of Plant Ecology and Evolutionary Biology, Herbarium Division, University of Utrecht,
Heidelberglaan 2, P.0. Box 80102, NL-3508 TC Utrecht, The Netherlands.

Introduction

'l'he Naturhislorisches Museum, Wien, Austria, Transvaal Museum, Pretoria, South
Africa, and Museo Nacional de Ciencias, Madrid sent me some Hydrochus samples for
identification. Three new species vvere found among these samples, 'fhey are described
below. The holotype oï Hydrochus lachmoni sp. n. is deposited in the Transvaal Museum,
Pretoria, South Africa, the holotype of Hydrochus jiawanae sp. n. is deposited in the
Naturhistorisches Museum, Wien, Austria, and the holotype of Hydrochus martinae sp. n. is
deposited in the Museo Nacional de Ciencias, Madrid, Spain.

Hydrochus lachmoni sp. n.

Holotype: South Africa, S. Cape Harkerville Forest, 34°04’ S. - 23° 10’ E. (E-Y: 1299, shore

washing), 7.12.1976 (Endrödy-Younga /eg.). Paratype: 1$. South Africa S.W. Cape Bainskloof, 33°30’
S. - 1 9° 1 0’ E. (E-Y ; 227, shore washing), 10.11.1 973 (Endrödy-Younga leg.).

Description (holotype male): Body elongated, 3.7 mm long, 1.3 mm wide. Dorsal side
shiny. Colour of head, pronotum, scutellum and elytra coppery, with a blue-green metallic
gloss. Head with coarse punctures. Pronotum longer than wide, lateral area smooth. Disc
with five deep depressions. Anterior margin of pronotum with three depressions, one in the
center, two behind this. Posterior margin with two depressions.

Elytron length 2.5 mm, the posterior third widest, lateral area smooth, stria punctures
wider than interstriae, interstriae convex, tubercles absent. Apical side with three holes.
Elytral apices rounded.

Male genitalia (fig 1): Basal piece very short, median lobe with a long tlagellum and
longer than paramera.

Etymology: The species is named after .lagernath Lachmon. founder of the Hindustan
party VHP from Suriname.

Remarks; This species seems to be allied to Hydrochus rishwani Makhan, 1994a from
South Africa, but there is a difference in the shape of the male genitalia. Hydrochus
lachmoni sp. n. median lobe with a long Hagellum, Hydrochus rishwani flagellum absent.

Phegea 24 (4) {\.X\\.\996): 183

Hydrochus jiawanae sp. n.

Hololypc: America/I'cxas, Big TIiickct, 27 /28. XI. 1991 (Jach leg.) {on\y Ihc holotypc).

Description (holotypc male); Body elongaled, 3.6 mm long. 1.3 mm wide. Dorsal side
shiny. colour of head, pronotum, scutellum and elytra coppery, wilh a blue-green metallic
gloss. Head with coarse punctures. Pronotum longer than wide, lateral area smooth. Disc
with five large deep depressions. Anterior margin of pronotum with three depressions, one at
the center, two behind this. Posterior margin with two depressions.

Elytron length 2.4 mm. the posterior third widest, lateral area smooth, stria punctures
wider than interstriae. Interstriae flat. 5th interstriae with a shallow tubercle on posterior side.
Apical holes absent. Elytral apices rounded.

Male genitalia (fig 2); Basal piece long, paramera longer than median lobe.

Etymology: This species is named after my sister in law Mila Soekhnandan-.Iiawan.
Remarks; This species is veiy similar to Hydrochus callosus LeConte, 1851 from
America, but there is a difference in the shape of the male genitalia: the paramera are straight
in Hydrochus callosus whereas in Hydrochus J iawane sp. n. they are strongly curved.

F igiires 1 3. 1. Male genitalia o\' Hydrochus Uichmoni sp. n.; 2. Male genitalia o( Hydrochus /iawanac sp. n.; 3. Male
genitalia ot' Hydrochus uuirtinac sp. n. (reference bar 0.25 inin)

PhegcalA{A){\.\\\.\996): 184

Hydrochus martinae sp. n.

Holotypc: rj'. Spain, liscorial, date unknown (Periz Arcos). Paralypes 5 9, samc localily as hololype.

Description (holotypc male): Body elongated, 3.3 mm long, 1.2 mm wide. Dorsal side
shiny, colour of head, pronotum, scutellum and elytra black, vvith a blue-green metallic
gloss. Head with coarse punctures. Pronotum longer than wide, lateral area smooth. Disc
with five large deep depressions. Anterior margin of pronotum with three depressions, one at
the center, two behind this. Posterior margin with two depressions.

Elytron length 2.4 mm, its posterior third widest. lateral area smooth. interstriae wider
than striae punctures. Interstriae convex. 3*"^ interstriae with 2 tubercles on posterior side,
5^^ interstriae with one tubercle on posterior side. Apical side with 2 holes. Elytral apices
rounded.

Male genitalia (fig. 3): Basal piece short, median lobe with flagellum, longer than
paramera.

Etymology: This species is named after Carolina Martin from the Museo Nacional de
Sciencias Naturales, Madrid, Spain.

Remarks: 'fhis species is very similar to Hydrochus nitidicollis Mulsant, 1844 from
Europe, but there is a difference in the shape of male genitalia. '1'he median lobe in
Hydrochus nitidicollis is very long, whereas it is short in Hydrochus martinae sp. n.

Acknowledgements

I wish to thank the Curators of Coleoptera, Dr S. Pmdrödy-Younga (Pretoria, South
Africa), Dr Manfred Jach (Wien, Austria), and Dr Carolina Martin (Madrid, Spain) for the
loan of the Hydrochus material.

rhegea2A{A){\X\\.\996): 185

Boekbesprekingen

d’Aguilar, J., Coutin, R., Fraval, A., Guilbot, R. & Villemant, C.: At'.v iHuMrahons cnlotnolof'iquc.s

21x21 cm, 156 pagina’s, 12 kleurenplaten, Institut National de la Recherche Agronomique, INRA Editions, Route

de St-Cyr, F-78026 Versailles Cedex, France, gebonden, 1996, FFR 150,- (+.10,- port) (ISBN 2-7.180-0668-X).

Entomologische illustraties zijn een versmelting van objectieve correctheid van wat wordt waargenomen en
kunstzinnige technieken die naar schoonheid streven. Zo zou men de algemene gedachte die achter dit boek
schuilgaat kunnen samenvatten. Langs de ene kant is er de haast oneindige vormenrijkdom in het insectenrijk en
langs de andere kant zijn er de verschillende technieken om deze vonnen grafisch vast te leggen. De auteurs geven
een kort overzicht van enkele entomologische werken uit de 19de eeuw met afbeeldingen in kleur van insecten. Hier
ontbreken toch wel enkele belangrijke publicaties, o.a. de boeken van Stainton, Godart & Duponchel, Hübner enz.

Verder worden in het kort enkele technieken uitgelegd voor het tekenen van insecten; de nadruk ligt hierbij op
pentekeningen met Oostindische inkt. Ook het fotograferen van insecten komt even aan bod.

Het overgrote deel van het boek wordt ingenomen door 88 figuren die evenveel pentekeningen van insecten uit
verschillende orden voorstellen. Daarna volgen 12 platen in kleur van insecten uit verschillende publicaties en
ongepubliceerde afbeeldingen.

Het boek is bedoeld voor liefhebbers van mooie plaatjes. Wie een gedetailleerd overzicht wil hebben van de
verschillende illustratietechnieken of een historiek van de oude, beroemde publicaties met entomologische
illustraties, blijft een beetje op zijn honger zitten. Het is een boek om cadeau te krijgen.

W O. De Prins

LIKONA: Likona Jaarboek 95.

21 X 26 cm, 86 p., talrijke afbeeldingen in kleur, Limburgse Koepel voor Natuurstudie, Begijnhof, Zuivelmarkt 33,
3500 Hasselt, te bestellen door storting van 400,- op rekening 000-0400447-31 met vermelding “LIKONA-jaarboek

’95”.

Dit is reeds het vijfde jaarboek van LIKONA! Het bevat zeven artikels, waarvan er één gewijd is aan de
zuidelijke libellensoorten in Limburg. De andere artikels handelen over de geologie van Zuidoost-Limburg, het
beekherstel in de Oude Beek te Beringen, het begrazingsbeheer in de Broekbeemd te Wellen, de zeldzame
pijpknotszwam, aalscholverwaamemingen in het Schulensbroek en de evolutie van het broedbestand van de grauwe
klauwier in Noord-Limburg en het voorkomen op de Sint-Maartensheide.

Verder wordt in dit jaarboek verwezen naar publicaties over de natuur van Limburg in andere tijdschriften.
Over insecten staan er verwijzingen naar artikels over kevers, vliegen, libellen en vlinders.

Achteraan volgen de verslagen van de verschillende werkgroepen.

Al wie geïnteresseerd is in natuurstudie en -beschenning vindt in deze publicatie heel wat stof om te lezen en
om toe te passen in zijn eigen werkgebied.

W.0. De Prins

Tobias, V. L, Jakimavicius, A. B. & Kiriyak, I. G.: A'ev.v lo the Inseds of the European l'art of the USSR UI (5):
Hymenoplera liraconicJae, AphiJiiJae.

16 X 25 cm, 507 p., 189 tekstfiguren, Science Publishers, Ine., Whitman Distribution Center, 10 Water Street, Room
310, Lebanon, New Hampshire 03766 U.S.A. gebonden met stofomslag, 1995, USS 95.00 (ISBN 1-886106-24-X).

Dit boek is een vertaling uit het Russisch van een deel uit de vennaarde reeks “OpredelitePs”. De families
Braconidae en Aphidiidae (gedeeltelijk) worden erin behandeld. Dit zijn hoofdzakelijk parasieten van vliegen en
bladluizen. De detennineersleutels laten toe niet minder dan 884 soorten uit 69 genera van Braconidae en 164
soorten uit 31 genera van Aphidiidae te detennineren. Er worden 1 genus, 2 subgenera en 38 soorten Braconidae
beschreven.

De 189 tekstfiguren bestaan telkens uit gemiddeld 10 tekeningen zodat het totaal aantal figuren de 2000 nadert.
Deze figuren bestaan hoofdzakelijk uit pentekeningen van de vleiigeladering, de structuur van de kop, de tekening
op het abdomen, enz. Ze betekenen een belangrijke hulp bij het op naam brengen van te detennineren exemplaren.

Achteraan volgt een index van de behandelde Braconidae en Aphidiidae. de gastheer-Diptera en de gastheer-
Aphididae. De bibliografie is kort gehouden (minder dan 60 citaties). Het boek is stevig ingebonden en bedoeld
voor veelvuldig gebruik. Iedereen die met parasitaire Hymenoptera le maken krijgt, zal in de boek een welgekome
detennineerhulp vinden.

W' O. De Prins

Phegea 24 (4) {].X\\.\996): 186

De Aosta-vallei: een paradijs voor lepidopterologen,
addendum 10 (Lepidoptera) *

Marcel Faquaet

Sedert de publicatie van addendum 9 met de waarnemingen in 1993 bezocht ik de
Aosta-vallei tijdens de drie volgende Jaren: 27 augustus - 10 september 1994, 24 mei - 4
Juni 1995 en 3 Juni - 9 Juni 1996. De periode in 1994 was warm en onweerachtig, 1995
was vooral gekenmerkt door frisse nachten en in 1996 overtrof de temperatuur meermaals
de 30°C en ‘s nachts daalde hij nooit onder de 13°C. Ik bezocht de ondertussen klassieke
biotopen, zoals: Avise. Evian, Cerellaz. Clavel en Vens. Hieronder volgt de lijst van
soorten die ik nog niet eerder in de Aosta-vallei waarnam.

Phyllodesma tremuUfolia Hübner: Avise 5. VI. 1996, 2 ex.

Chlorissa viridata Linnaeus: Evian 28. V. 1995, 1 ex.

Colostygia laetaria de la Harpe: Avise 1. IX. 1994, 1 ex.; zeldzaam in de Aosta-vallei.

Epirrhoe tristata Linnaeus: Vens-Hoog (1900 m), 1 ex. overdag.

Stegania trimaculata ézVxWtvs: Evian 28. V. 1995, 1 ex.; Cerellaz 8. VI. 1996, 1 ex.

Perconia strigillaria Hübner: Avise 27.V.1995 en Cerellaz 3 l.V.1995, enkele ex.

Bupalus piniaria Linnaeus: Clavel 4.VI.1996, 3 ex.

Siona lineaia Scopoli: Clavel 4.V1.1996, 1 ex. op licht.

Hyphoraia aulica Linnaeus: Cerellaz 26. V. 1995, 1 ex. In de Alpen vliegt f
testudinaria Geoffroy, zeldzame soort in de Aosta-vallei.

Eucharia deserta Bartel; Avise 27.V.1995, 3 verse ex., zeldzaam in de Aosta-vallei.

Phalera bucephala Linnaeus: Avise 5.VI.I996, 1 groot ex.

Harpyia milhauseri Eabricius: Avise 5. VI. 1996, enkele ex.

Clostera curtula Linnaeus: Avise 5.VI.1996, 2 ex.

Noctua orbona Hufnagel: Evian 28. V. 1995, 1 ex., slechts enkele ex. bekend uit de
Aosta-vallei.

Hadena fiUgrama Esper: Avise 24.V.I995, 3 ex., Evian 2.VI.1995, 1 ex. en Cerellaz
3. VI. 1995, 1 ex.

Cucullia lucifuga Denis & Schiffermüller: Cerellaz 3. VI. 1995, 1 ex. De soort is nog
niet eerder in de Aosta-vallei waargenomen. In de westelijke Alpen is ze alleen bekend
uit San Vincent.

Cucullia campanulae Esper: Clavel 15.VI.1996, I ex. (leg. M. De Vrieze), zeldzaam
in de Aosta-vallei.

Cucullia thapsiphaga Treitschke: Avise 5. VI. 1996, 1 ex., nog niet eerder
waargenomen in de Aosta-vallei.

Cucullia verbasci Linnaeus: Cerellaz 3.VI.1995, 1 afgevlogen ex. Te Cerellaz vond
ik verscheidene rupsen op stalkaars {Verbascum thapsiforme Schrader). Alle kleine en
een deel van de middelmatig grote rupsen bleken geparasiteerd door een vliegje. De
overige rupsen leverden 8 vlinders eind februari - begin maart 1996. De .soort werd nog
niet eerder uit de Aosta-vallei vermeld. Ook gevonden in 1996.

Actinotia radiosa Esper: Vens-Hoog 3. VI. 1995, 1 beschadigd ex., nog niet eerder in
de Ao.sta-vallei waargenomen. In 1996 enkele ex. op 4. VI op dezelfde vindplaats.

Omia cymbalariae Hübner: Vens-Hoog (1850 m), 17.VI.I996, I ex. (leg. M. De

* Zie l'lwiiL'u ]5 47-59. 91-107. l.tl 144. 195-208; 16: 85-92; 17: 27-.tO. 145-159; 19: ,t9-42. I l.t-l 16; 20: 69-
7.t; 21: 65-69. I.t7-l.t9; 23: 181-182.

Phegea 24 (4) ( I .XII. 1 996): 187

Vriezc), tweede vermelding voor de Aosta-vallei!

Athetis gluteosaTrc\lschkc:E\\an6y\.\996, \ cx. o x;, o

Mamestra aliena Hübncr: Clavel 4. VI. 1996, 1 ex. en Cerellaz, 8.V1.1996. 2 ex.

Inhoud:

Belik, A. G.; New subspecies of Erebia anyuica Kurentsov, 1966 and Clossiana erda
(Christoph, 1893) from the Vostochnyy Sayan mountains (Lepidopter^a^

Coutsis 1 G &Ghavalas,N.;Ultra-VioletrenectionpatterninPo/yomma/wi' Wromcwi’

Coutsis & Ghavalas, 1995 and Polyommatiis icarus (Rottemburg, 1775^

(Lepidoptera; Lycaenidae) ; >

De Prins, W.; Enkele nieuwe en interessante soorten Microlepidoptera voor de Belgische
fauna (Lepidoptera; Nepticulidae, Yponomeutidae, Coleophondae, Gelechndaie)... 1 37
Faquaet, M.; De Aosta-vallei: een paradijs voor lepidopterologen, addendum

(Lepidoptera) • T «

Garrevoet , T. C. & Vanholder, B.; Synanthedon perigordensis sp. n. (Lepidoptem.

Makhan, D.; Descriptions of three new species oniydrochiis (Coleoptera; Hydrochidae)

183

Olivïer, A The butternïcs'ol'lhe Greef of Kalimnos (Lepidoptera; Hesperioidea &

Papilionoidea) .' . ,

Puple^s, R. & Diskus, A.: A review of the Stigmella sorbi species-group with
descriptions of two new species from Turkmenistan and Tadzhikistan (Lepidopter^a.

Nepticulidae) '

Boekbesprekingen

'crantvv. uitg.: W. Dc Prin.s. Diksmuidelaan 176. B-2600 Anlwcipcn (Bclj-ium) - Tel: 00.12-.V.122.02..^Ó

P/iéjgea 24 (4) ( 1 .XII. 1 996); 188